Χανιά | Η διάβρωση των ακτών «καταπίνει» 20 εκ. ευρώ τον χρόνο!

Τεράστιες περιβαλλοντικές αλλά και οικονομικές επιπτώσεις για την Ελλάδα έχει το φαινόμενο της διάβρωσης των ακτών, το οποίο πρέπει να αντιμετωπιστεί συνολικά και συντονισμένα ώστε να γίνει δυνατή η αναστροφή του, όπως τονίστηκε χθες σε ημερίδα με θέμα: «Διάβρωση ακτών: Αίτια-αντιμετώπιση- Θεσμικό Πλαίσιο», που διοργάνωσε το ΤΕΕ.

Στην Κρήτη το μεγαλύτερο πρόβλημα

Σύμφωνα τα όσα παρουσίασε

ο διευθυντής του Εργαστηρίου Φυσικής Γεωγραφίας και καθηγητής Ωκεανογραφίας και Φυσικής Γεωγραφίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών κ. Σεραφείμ Πούλος, το μεγαλύτερο πρόβλημα αντιμετωπίζουν οι ακτές της Κρήτης και της Δυτικής Μακεδονίας, όπου το 65,8 % και το 45,1% των παραλιών βρίσκεται υπό διάβρωση. Με άλλα λόγια έχει διαπιστωθεί οπισθοχώρηση της ακτογραμμής, δηλαδή απώλεια παράκτιας γης, η οποία έχει συντελεστεί είτε φυσιολογικά π.χ. λόγω τοπικών γεωλογικών και θαλάσσιων διεργασιών (π.χ. τεκτονική βύθιση, άνοδος στάθμης – κλιματική αλλαγή κλπ.), είτε τεχνητά από τον άνθρωπο (φράγματα ποταμών, τεχνικά έργα κλπ).

Στα Χανιά χάνονται 20 στρέμματα παραλίας

Λύσεις που θα απαντούν σε όλο το φάσμα του προβλήματος, Θεσμικό, περιβαλλοντολογικό, τεχνικό, χρηματοδοτικό ζήτησε ο εκπρόσωπος της ΚΕΔΕ, Νίκος Χιωτάκης, ο οποίος παρουσίασε στοιχεία για την έκταση και τις επιπτώσεις του φαινομένου, υποστηρίζοντας ότι το φαινόμενο της διάβρωσης των ακτών είναι περιβαλλοντολογικό αλλά και κατά κύριο λόγο οικονομικό.

Μάλιστα, παρουσίασε στοιχεία του καθηγητή Πολυτεχνείου Κρήτης Κώστα Συνολάκη, από ερευνητικό πρόγραμμα που υλοποίησε το Πολυτεχνείο Κρήτης σε συνεργασία με το ΕΛΚΕΘΕ σύμφωνα με τα οποία «στα Χανιά μόνο εξαιτίας της διάβρωσης των ακτών, χάνονται 20 στρέμματα παραλίας. Κάθε τετραγωνικό εκμετάλλευσης της παραλίας εισφέρει 10 ευρώ την ημέρα. Υπολογίστηκε λοιπόν ότι με την εμφάνιση του φαινομένου χάνονται 2 εκατομμύρια ευρώ ετησίως».

Ανάγκη συνολικής αντιμετώπισης

Την ανάγκη ενός ενιαίου και ολοκληρωμένου εθνικού σχεδιασμού, για την ουσιαστική και σε βάθος αντιμετώπιση του προβλήματος της διάβρωσης των ακτών, που συνεχώς εντείνεται, τόνισε ο Πρόεδρος του ΤΕΕ Γιώργος Στασινός κατά τον εναρκτήριο χαιρετισμό του και υπογράμμισε ότι στο πλαίσιο του σχεδιασμού αυτού πρέπει να τεθούν σε απόλυτη προτεραιότητα οι αναγκαίες δράσεις και τα απαιτούμενα έργα, να χρηματοδοτηθούν και να υλοποιηθούν, καθώς όπως είπε, η διάβρωση των ακτών «είναι ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα που αντιμετωπίζει η Ελλάδα τα τελευταία χρόνια», το οποίο «επηρεάζει αρνητικά ορισμένα από τα ισχυρά συγκριτικά πλεονεκτήματα της χώρας, όπως είναι ο τουρισμός και το φυσικό της περιβάλλον».
«Αν χάσουμε τις ακτές μας θα έχουμε ένα σημαντικό μειονέκτημα έναντι του ανταγωνισμού » είπε ο Γ. Στασινό, διαπιστώνοντας πως παρά τις πολλές συζητήσεις που γίνονται για το θέμα, δεν έχει υπάρξει κάποια σοβαρή αντιμετώπιση αλλά μόνο αποσπασματικά κάποιες ενέργειες.

Ετοιμάζεται αναμόρφωση του θεσμικού πλαισίου

Η νομοθεσία για την υλοποίηση έργων προστασίας των ακτών από το φαινόμενο της διάβρωσης πραγματικά είναι πολυσχιδής και χρονοβόρα και χρειάζεται εκσυγχρονισμό και βελτίωση, είπε ο Θεοπίστη Πέρκα. «Από τη μία πλευρά έχουμε τις διεθνείς και ευρωπαϊκές προβλέψεις συμβάσεων, Οδηγιών και συμφωνιών για την προστασία των ακτών και του θαλάσσιου περιβάλλοντος, που προτάσσουν άμεσες και ολοκληρωμένες δραστηριότητες και έργα και από την άλλη πλευρά εξακολουθούμε να έχουμε θεσμικές δαιδαλώδεις διαδικασίες», είπε χαρακτηριστικά η κ. Πέρκα. Η ίδια ανακοίνωσε στην ημερίδα του ΤΕΕ ότι έχει δρομολογηθεί η αλλαγή του σχετικού θεσμικού πλαισίου και ότι για το σκοπό αυτό έχει ήδη συσταθεί προπαρασκευαστική επιτροπή, αναθεώρησης και βελτίωσης του βασικού νόμου 2971/2001. Στο πλαίσιο αυτό είπε η Γενική Γραμματέας Δημόσιας Περιουσίας ότι θα ληφθούν υπόψη και θα αξιοποιηθούν οι προτάσεις και οι απόψεις, που διατυπώνονται στην ημερίδα του ΤΕΕ». Η

Επόμενο βήμα η εκπόνηση Περιφερειακών Σχεδίων από τις 13 Περιφέρειες της χώρας

Τις βασικές προβλέψεις του Εθνικού Σχεδίου Προστασίας Κλιματικής Αλλαγής (ΕΣΠΚΑ), που θεσμοθετήθηκε με το νόμο 4414/2016 παρουσίασε στην ημερίδα του ΤΕΕ, η Ρεβέκκα Μπατμάνογλου, προϊσταμένη της Διεύθυνσης Κλιματικής Αλλαγής και Ποιότητας της Ατμόσφαιρας του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας.

Στο πλαίσιο των προβλέψεων του ΕΣΠΚΑ, που έχει θεσμοθετήσει το συνολικό πλαίσιο και τη λειτουργία του Εθνικού Συμβουλίου Προσαρμογής στην Κλιματική Αλλαγή, με τη συμμετοχή εκπροσώπων των επιστημονικών φορέων, της ακαδημαϊκής κοινότητας και όλων των άλλων εμπλεκομένων για την κατάρτιση εθνικών και περιφερειακών σχεδίων, επόμενο βήμα είναι η εκπόνηση Περιφερειακών Σχεδίων από τις 13 Περιφέρειες της χώρας, είπε η κ. Μπατμάνογλου.

Κάθε Περιφέρεια, πρόσθεσε η ίδια, με βάση τις ιδιαίτερες, ξεχωριστές συνθήκες, που έχει καλείται να εξειδικεύσει την τρωτότητα της στις συνθήκες της κλιματικής αλλαγής, να καθορίσει δράσεις και μέτρα, χρονοδιαγράμματα και φορείς χρηματοδότησης για να προχωρήσει στις αναγκαίες δράσεις και έργα που απαιτούνται. Παράλληλα καλείται να ενημερώσει για όλη αυτή τη διαδικασία τις τοπικές κοινωνίες και όλους τους ενδιαφερόμενους.

Νομοθετική ρύθμιση για τον καθορισμό της ακτογραμμής

Νομοθετική ρύθμιση για τον καθορισμό της γραμμής αιγιαλού, με σκοπό την επίλυση προβλημάτων στις παράκτιες περιοχές, έχει ήδη ετοιμάσει το υπουργείο Οικονομικών και βρίσκεται στο στάδιο της νομοπαρασκευαστικής επιτροπής ανακοίνωσε στην ημερίδα του ΤΕΕ η εκπρόσωπος της Γενικής Γραμματείας Δημόσιας Περιουσίας του υπουργείου Οικονομικών.

Όπως είπε, το υπουργείο έχει εντοπίσει διάφορα προβλήματα όπως οι αστοχίες στο παραλιακό οδικό δίκτυο και για τις οποίες οι τοπικοί φορείς αδυνατούν να ανταποκριθούν σε εύλογο χρονικό διάστημα, η λήψη αποσπασματικών μέτρων για την πρόληψη της διάβρωσης των ακτών, η ανεπάρκεια των σχετικών μελετών, η εκτέλεση αυθαιρέτων κατασκευών στην ακτογραμμή κλπ. Οι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης, το Κράτος, οι Επιστημονικοί φορείς δεν έρχονται σε επαφή μαζί τους προκειμένου να βρεθεί λύση σε ένα πρόβλημα και να εκτελεστεί ένα έργο.

Είναι ανάγκη, όπως είπε, να εκσυγχρονιστεί η διαδικασία των αδειοδοτήσεων, να αναθεωρηθεί ο νόμος περί αιγιαλού, να υπάρχει συντονισμός των αρμοδίων φορέων και παρακολούθηση των έργων. «Να συνεργαστούμε όλοι ώστε να είμαστε πιο αποτελεσματικοί», τόνισε.

Τι είπαν οι επιστήμονες

Ορέστης Μεσοχωρίτης: 18 έως 20 μήνες για να εκδοθεί άδεια έργου προστασίας από διάβρωση της ακτής

Τις δαιδαλώδεις και πολύπλοκες διαδικασίες, μεταξύ των συναρμοδίων υπουργείων, φορέων και εμπλεκόμενων οργανισμών, που προβλέπονται με το ισχύον θεσμικό πλαίσιο, του νόμου 2971/2001, ιδιαίτερα από τα άρθρα 12 και 14 του συγκεκριμένου νόμου, που αναφέρονται στην προστασία των ακτών και την ανάπλαση των ακτών αντίστοιχα, προκειμένου να βγει μία άδεια ενδιαφερόμενου, συνήθως δήμου, για έργα προστασίας της ακτής από το φαινόμενο της διάβρωσης περιέγραψε κατά την ομιλία του στην ημερίδα του ΤΕΕ ο Ορέστης Μεσοχωρίτης, Πολιτικός Μηχανικός ΑΠΘ, MSc in Maritime Civil Engineering. Ο ίδιος σημείωσε ότι μία τέτοια άδεια, με τις συνήθεις συνθήκες απαιτεί 18 έως 20 μήνες για να εκδοθεί, χρόνος που είναι πολύς και λόγω της έκτασης και έντασης του φαινομένου θα πρέπει να μειωθεί, χωρίς βεβαίως να γίνει καμία έκπτωση στην ποιότητα των μελετών και των έργων και στην προστασία του περιβάλλοντος. Ο κ Μεσοχωρίτης παρουσίασε αναλυτικά τα αίτια του φαινομένου της διάβρωσης των ακτών και το πλέγμα των επιπτώσεων τόσο της κλιματικής αλλαγής, όσο και των ανθρωπογενών παρεμβάσεων, που συντελούν στην δημιουργία και την ένταση της εμφάνισης του. Ο ίδιος τόνισε ότι για να γίνουν έργα, που σχετίζονται με το φαινόμενο θα πρέπει κάθε φορά να εκπονούνται μελέτες με κύριο χαρακτηριστικό την επιστημονική γνώση και υπευθυνότητα, αναφέροντας ότι υπάρχουν παραδείγματα άστοχών έργων. Πχ μαρίνες αλιευτικά καταφύγια κ.α. τα οποία διέβρωσαν παρακείμενες παραλίες και κάποια από αυτά απασχολούν προσφυγές στην δικαιοσύνη. Ο ομιλητής παρουσίασε επίσης ως βασικές παρεμβάσεις, που μπορούμε να ακολουθήσουμε για να αντιμετωπιστεί το φαινόμενο της διάβρωσης των ακτών τις ύφαλες κατασκευές, που τοποθετούνται κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας και παρεμβάσεις με γεωυφάσματα και γεωσωλήνες. Έργα, που επιλέγονται κατά περίπτωση με βάση ακτομηχανική μελέτη, για την εκπόνηση της οποίας χρησιμοποιούνται μαθηματικά μοντέλα, που εντοπίζουν τις αιτίες του προβλήματος και επιλέγονται οι κατάλληλες λύσεις για την αντιμετώπιση του. Ο κ Μεσοχωρίτης είπε ακόμη ότι για έργα αντιμετώπισης της διάβρωσης των ακτών υπάρχουν διαθέσιμοι πόροι από το ΕΣΠΑ 2014- 2020, αναφέροντας ως επιτυχημένο παράδειγμα έργα που υλοποιούνται στη βόρεια Ελλάδα, με πρωτοβουλίες της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας.

Σεραφείμ Πούλος: Το 28,6% της ακτογραμμής βρίσκεται υπό διάβρωση

Ο Σεραφείμ Πούλος, καθηγητής του Τμήματος Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος ΕΚΠΑ Τομέας Γεωγραφίας και Κλιματολογίας, ανέλυσε τις ανθρωπογενείς και φυσικές αιτίες της διάβρωσης των ακτών και στο διαχειριστικό θεσμικό πλαίσιο. Όπως επεσήμανε, η παράκτια διάβρωση πλήττει όλες τις Μεσογειακές χώρες. Στη χώρα μας, το 28,6% της ακτογραμμής βρίσκεται υπό συνθήκες διάβρωσης.

Θεοφάνης Καραμπάς: Αιτίες και αντιμετώπιση του προβλήματος

Ο καθηγητής Παράκτιας Μηχανικής και Τεχνικής Προστασίας Ακτών ΑΠΘ, Θεοφάνης Καραμπάς, αναφέρθηκε στα έργα προστασίας ακτών. Όπως είπε, αιτίες της διάβρωσης αποτελούν: Φυσικές διεργασίες, άστοχα παράκτια έργα, κατασκευή φραγμάτων – οικιστική δόμηση, οι ποτάμιες/παραλιακές αμμοληψίες. Για την αντιμετώπιση του προβλήματος της διάβρωσης μπορούν να γίνουν επεμβάσεις στις μορφοδυναμικές διεργασίες, με σκοπό την μείωση της διαβρωτικής τάσης των κυματισμών και των κυματογενών ρευμάτων. Ειδικότερα: κατασκευή παράκτιων τεχνικών έργων προστασίας, τεχνητή ανάπλαση ακτής (beach nourishment), καθώς και «σκληρές» και «ήπιες» μέθοδοι.

Βασιλική Τσουκαλά: Χωρίς προδιαγραφές οι μελέτες για ακτογραμμή

Η αναπλ. Καθηγήτρια Σχολής Πολιτικών Μηχανικών ΕΜΠ Τομέας Υδατικών Πόρων και Περιβάλλοντος, διευθύντρια Εργαστηρίου Λιμενικών Έργων, Βασιλική Τσουκαλά, αναφέρθηκε στις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής στο σχεδιασμό των παράκτιων έργων στην πρόβλεψη και αντιμετώπιση. Υπογράμμισε την ανάγκη συνεργασίας επιστημόνων διαφόρων ειδικοτήτων, καθώς και επαρκών προβλέψεων των καιρικών μεταβολών ώστε να λαμβάνεται υπόψη το κυματικό κλίμα μιας περιοχής σε βάθος χρόνου. Και ακόμη τόνισε πως δεν υπάρχουν προδιαγραφές για τις μελέτες που αφορούν στην ακτογραμμή.

Βασίλειος Καψιμάλης: Φυσικά, αλλά και ανθρωπογενή, τα αίτια

Ο Διευθυντής Ερευνών Ινστιτούτου Ωκεανογραφίας του Ελληνικού Κέντρου Θαλασσίων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ), Βασίλειος Καψιμάλης, υπογράμμισε πως για τη διάβρωση των ακτών υπάρχουν φυσικά, αλλά και ανθρωπογενή αίτια. Σε μερικές δε περιπτώσεις, η φύση διορθώνει ως ένα βαθμό τη βλάβη, γι αυτό και είναι ανάγκη να δίνεται ένας εύλογος χρόνος για φυσική αποκατάσταση. Και ανέφερε ότι το φαινόμενο της διάβρωσης μπορεί να χαρακτηριστεί σοβαρό όταν κινδυνεύουν ή απειλούνται: ανθρώπινες ζωές, δραστηριότητες και υποδομές, το τοπικό οικοσύστημα (βιοποικιλότητα) και η ποιότητα του φυσικού περιβάλλοντος.

zarpanews.gr