Πόσο κοντά είναι ο τρίτος παγκόσμιος πόλεμος, τι λένε αξιωματούχοι και αναλυτές

Ο πόλεμος στην Ουκρανία συνεχίζεται για 13η ημέρα και η σύγκρουση θα μπορούσε εύκολα να κλιμακωθεί σε άμεση αντιπαράθεση μεταξύ Ρωσίας και Δύσης, προειδοποιούν αξιωματούχοι και αναλυτές. Ποιος είναι όμως ο κίνδυνος να γίνει ένας τρίτος παγκόσμιος πόλεμος και η... νοοτροπία «Καντάφι» του Πούτιν.

Μέχρι στιγμής, εξακολουθεί να είναι ο πόλεμος της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας, αλλά ο Τρίτος Παγκόσμιος Πόλεμος δεν ήταν ποτέ πιο κοντά.

Σύμφωνα με το politico.eu, καθώς οι ρωσικές δυνάμεις σφυροκοπούν το Κίεβο και άλλες πόλεις, οι δυτικές δυνάμεις έχουν ελιχθεί εξαιρετικά προσεκτικά για να

αποφύγουν την άμεση σύγκρουση με τον πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν, τον άνθρωπο που ελέγχει το μεγαλύτερο πυρηνικό οπλοστάσιο στον κόσμο και δεν έχει δείξει κανέναν ενδοιασμό να καυχιέται γι' αυτό.

Οι δυτικοί σύμμαχοι της Ουκρανίας παρέχουν όπλα και άλλο υλικό, αλλά έχουν αποκλείσει την ιδέα της επιβολής ζώνης απαγόρευσης πτήσεων. Οι χώρες της ΕΕ παρέχουν συστήματα αεράμυνας, αλλά έχουν αρνηθεί το αίτημα της Ουκρανίας για μαχητικά αεροσκάφη. Καμία χώρα δεν έχει προσφερθεί να στείλει στρατεύματα.

Και όμως, ανώτεροι δυτικοί κυβερνητικοί αξιωματούχοι, διπλωμάτες και στρατιωτικοί αναλυτές αναγνωρίζουν ότι υπάρχει πλέον σοβαρός κίνδυνος οι Ηνωμένες Πολιτείες και άλλοι σύμμαχοι του ΝΑΤΟ να εμπλακούν στον πόλεμο - σχεδόν ανά πάσα στιγμή, ως αποτέλεσμα οποιουδήποτε αριθμού σεναρίων.

"Το ένα είναι ένα λάθος", δήλωσε ένας αναλυτής με έδρα την Ουάσιγκτον, του οποίου το έργο χρηματοδοτείται εν μέρει από την αμερικανική κυβέρνηση. "Εκτοξεύουν έναν πύραυλο στην Πολωνία. Αυτό δεν είναι αδύνατο και στη συνέχεια πολύ γρήγορα κλιμακώνεται. Αλλά πρέπει να αντιδράσουμε. Δεν μπορούμε να μην απαντήσουμε".

"Ή η κατακραυγή κατά των εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας είναι τόσο ισχυρή που αισθανόμαστε υποχρεωμένοι να αναλάβουμε αυτό που θεωρούμε ότι είναι μια περιορισμένη και συνετή δράση", δήλωσε ο αναλυτής, μιλώντας υπό τον όρο της ανωνυμίας λόγω της ευαισθησίας της κατάστασης.

"Η επιβολή ζώνης απαγόρευσης πτήσεων σημαίνει να σκοτώνονται Ρώσοι", δήλωσε ο αναλυτής. "Οτιδήποτε κάνουμε που έχει ως αποτέλεσμα τη δολοφονία Ρώσων μας βάζει στον Γ' Παγκόσμιο Πόλεμο".

Οι βομβαρδισμοί και η πυρκαγιά στον πυρηνικό σταθμό της Ζαπορίζια τις πρώτες πρωινές ώρες της Παρασκευής αποτέλεσαν ένα ακόμη τρομακτικό παράδειγμα του τύπου του σεναρίου έκτακτης ανάγκης που θα μπορούσε να παγιδεύσει έναν ευρύτερο διεθνή συνασπισμό στον πόλεμο του Πούτιν: να αποτρέψει επειγόντως μια παγκόσμια καταστροφή.

Αλλά υπάρχουν και άλλα πιο καθημερινά σενάρια. Ήδη, την Τετάρτη, ρωσικά αεροσκάφη παραβίασαν πολλές φορές τον σουηδικό εναέριο χώρο. Ένα εσθονικό φορτηγό πλοίο βυθίστηκε στα ανοικτά των ακτών της Οδησσού, προφανώς μετά από πρόσκρουση σε νάρκη. Οποιοδήποτε τέτοιο περιστατικό θα μπορούσε εύκολα να κλιμακωθεί.

Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν ήταν ανένδοτος στο να μην εμπλακούν οι αμερικανικές δυνάμεις στις μάχες. Στην ομιλία του για την κατάσταση της Ένωσης αυτή την εβδομάδα, ο Μπάιντεν χαρακτήρισε τον πόλεμο ως αγώνα της Ουκρανίας και δήλωσε ότι η Ουάσινγκτον θα κάνει ό,τι μπορεί για να βοηθήσει.

"Θα συνεχίσουμε να βοηθάμε τον ουκρανικό λαό καθώς υπερασπίζεται τη χώρα του και θα συμβάλλουμε στην ανακούφιση των δεινών του", είπε. "Αλλά επιτρέψτε μου να είμαι σαφής: Οι δυνάμεις μας δεν εμπλέκονται και δεν θα εμπλακούν στη σύγκρουση με τις ρωσικές δυνάμεις στην Ουκρανία. Οι δυνάμεις μας δεν θα πάνε στην Ευρώπη για να πολεμήσουν [στην] Ουκρανία, αλλά για να υπερασπιστούν τους συμμάχους μας στο ΝΑΤΟ σε περίπτωση που ο Πούτιν αποφασίσει να συνεχίσει να κινείται δυτικά".

Ένας Ευρωπαίος αξιωματούχος που έχει πρόσβαση στις ενημερώσεις των μυστικών υπηρεσιών που παρέχονται στους συμμάχους των ΗΠΑ δήλωσε ότι οι αναλυτές στην Ουάσινγκτον είχαν καταλήξει σε ένα τρομακτικό συμπέρασμα: "Η Ρωσία είναι έτοιμη να χρησιμοποιήσει μια θερμοπυρηνική βόμβα στην Ουκρανία", δήλωσε ο αξιωματούχος.

Ο αξιωματούχος είπε ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία ήταν πολύ πιο επικίνδυνος από οτιδήποτε έχει δει η Ευρώπη από το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, συμπεριλαμβανομένων των βαλκανικών πολέμων της δεκαετίας του 1990.

"Όσο φρικτό κι αν ήταν αυτό", είπε ο αξιωματούχος, "αυτό είναι χειρότερο, με το ενδεχόμενο να έχουμε έναν πραγματικό ευρωπαϊκό πόλεμο ή έναν παγκόσμιο πόλεμο πολύ γρήγορα. Αυτό γίνεται όλο και πιο βαθύ, κάθε μέρα".

Την Παρασκευή, ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ επανέλαβε την επιθυμία της συμμαχίας να αποφύγει τη σύγκρουση και την απροθυμία της να επιβάλει ζώνη απαγόρευσης πτήσεων. "Ο μόνος τρόπος για να εφαρμόσουμε μια ζώνη απαγόρευσης πτήσεων είναι να στείλουμε αεροσκάφη του ΝΑΤΟ - μαχητικά αεροσκάφη - στον ουκρανικό εναέριο χώρο και στη συνέχεια να επιβάλουμε αυτή τη ζώνη απαγόρευσης πτήσεων καταρρίπτοντας ρωσικά αεροσκάφη", δήλωσε ο Στόλτενμπεργκ μετά από συνάντηση των υπουργών Εξωτερικών του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες. "Αν το κάναμε αυτό, θα καταλήγαμε σε κάτι που θα μπορούσε να καταλήξει σε έναν ολοκληρωμένο πόλεμο στην Ευρώπη, στον οποίο θα εμπλέκονταν πολλές περισσότερες χώρες και θα προκαλούσε πολύ περισσότερο ανθρώπινο πόνο".

Κατά την επίσκεψή του στο Chişinău, την πρωτεύουσα της Μολδαβίας που έχει κατακλυστεί από Ουκρανούς πρόσφυγες, ο επικεφαλής της εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ, Josep Borrell, δήλωσε ότι αναγνωρίζει ότι όλος ο κόσμος έχει συμφέρον από αυτό που συμβαίνει στην Ουκρανία.

"Σήμερα το πρόβλημα δεν είναι μόνο το Ντονμπάς, το πρόβλημα δεν είναι μόνο η Ουκρανία - αυτό που διακυβεύεται είναι η σταθερότητα στην Ευρώπη και ολόκληρη η διεθνής τάξη", είπε.

Ωστόσο, ερωτηθείς αν θα υποστήριζε μια ζώνη απαγόρευσης πτήσεων που θα επιβαλλόταν από τους συμμάχους του ΝΑΤΟ, 21 από τους οποίους είναι μέλη της ΕΕ, ο Μπορέλ είπε ότι αυτή δεν είναι μια απόφαση που πρέπει να λάβει ο ίδιος ή η ΕΕ.

Πόλεμος με πληρεξούσιο

Αξιωματούχοι και διπλωμάτες που είναι ειδικοί σε θέματα Ρωσίας λένε ότι η προσπάθεια να παρουσιαστεί η σύγκρουση ως πόλεμος της Ουκρανίας χάνει το βασικό σημείο: Ο Πούτιν επιτέθηκε στην Ουκρανία ακριβώς επειδή επέλεξε μια πορεία προς την ΕΕ και το ΝΑΤΟ. Η καταπολέμηση της Ουκρανίας, λένε, είναι ένας αντιπρόσωπος για την καταπολέμηση της Δύσης.

Ορισμένοι πιστεύουν ότι η σύγκρουση μπορεί να επιλυθεί μόνο αν επιλυθούν τα παράπονα του Πούτιν για τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ. Μέχρι τότε, θα συνεχίσει τον πόλεμο, επιδιώκοντας να κατακτήσει ή να καταστρέψει τη χώρα και καθιστώντας τις ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις με τους Ουκρανούς αξιωματούχους χωρίς ιδιαίτερη σημασία.

Με άλλα λόγια, η Δύση θα καταλήξει να εμπλέκεται ακόμη πιο άμεσα, πολιτικά και ίσως στρατιωτικά, από ό,τι είναι ήδη. Η ακριβής φύση αυτού του μεγαλύτερου ρόλου είναι θέμα συζήτησης, αλλά πολλοί πιστεύουν ότι θα έρθει, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο - και ορισμένοι υποστηρίζουν ότι όσο πιο γρήγορα συμβεί, τόσο πιο γρήγορα θα τελειώσει ο πόλεμος. Αυτός ο υπολογισμός, φυσικά, προϋποθέτει ότι ο Πούτιν επιλέγει την αυτοσυντήρηση έναντι του πυρηνικού Αρμαγεδδώνα.

Αλλά όλα τα σημάδια δείχνουν ότι η κατάσταση στην Ουκρανία θα χειροτερέψει πολύ τις επόμενες ημέρες, κάτι για το οποίο προειδοποίησε την Πέμπτη ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν.

Καθώς ο Πούτιν συνειδητοποιεί ότι η οργή του ουκρανικού πληθυσμού σημαίνει ότι θα χάσει πολιτικά, ανεξάρτητα από το στρατιωτικό αποτέλεσμα, υπάρχει αυξημένος κίνδυνος να επιδιώξει απλώς να καταστρέψει την Ουκρανία, ισοπεδώνοντας τις πόλεις και τα χωριά της, όπως ακριβώς οι ρωσικές δυνάμεις εξαφάνισαν την πρωτεύουσα της Τσετσενίας, το Γκρόζνι.

Και το καταστροφικό μπαράζ των αυστηρών κυρώσεων που τιμωρούν τη ρωσική οικονομία θα παραμείνει σχεδόν σίγουρα σε ισχύ, δίνοντας στον Πούτιν ελάχιστα κίνητρα να υποχωρήσει από τον στόχο του να κατακτήσει την Ουκρανία και να ανατρέψει την κυβέρνησή της. Ο Πούτιν επέλεξε τον πόλεμο γνωρίζοντας πλήρως ότι θα υπάρξουν σοβαρές οικονομικές συνέπειες - έναν υπολογισμό που έκανε και στο παρελθόν με την εισβολή και την προσάρτηση της Κριμαίας, η οποία οδήγησε σε κυρώσεις και απότομο κόστος απορρόφησης.

Ένας ανώτερος αξιωματούχος της ΕΕ δήλωσε ότι οι Ουκρανοί θα πληρώσουν τρομερό τίμημα ως αποτέλεσμα της επιμονής της Δύσης να μην συμμετέχει στον αγώνα και να καθυστερεί την άμεση εμπλοκή της. "Θα προσπαθήσουν να προσποιηθούν για λίγο ακόμη και πολλοί περισσότεροι Ουκρανοί θα πρέπει να πεθάνουν", δήλωσε ο ανώτερος αξιωματούχος, προσθέτοντας ότι είναι ανάγκη η Δύση να αναγνωρίσει ότι είναι ο πρωταρχικός στόχος του Πούτιν.

"Ακόμη και αν [επέβαλαν] την καταραμένη ζώνη απαγόρευσης πτήσεων, αυτό δεν θα άλλαζε τη δυναμική", πρόσθεσε ο ανώτερος αξιωματούχος. "Εξακολουθεί να εκλαμβάνεται ως πόλεμος κάποιου άλλου".

Ένας δεύτερος ανώτερος αξιωματούχος της ΕΕ δήλωσε ότι οι χώρες μέλη της ΕΕ είχαν φροντίσει να βεβαιωθούν ότι τα όπλα και η άλλη βοήθεια που παρέχουν στην Ουκρανία ήταν σύμφωνα με το άρθρο 51 του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, σχετικά με το δικαίωμα μιας χώρας στην αυτοάμυνα, και ότι δεν θα πρέπει να θεωρηθεί με κανέναν τρόπο από τη Μόσχα ή οποιονδήποτε άλλο ότι τα κράτη μέλη της ΕΕ εισέρχονται άμεσα στη σύγκρουση με τη Ρωσία.

"Η Ένωση δεν βρίσκεται σε πόλεμο με τη Ρωσία", δήλωσε ο δεύτερος αξιωματούχος. "Είμαστε σύμφωνοι με τον καταστατικό χάρτη του ΟΗΕ". Ο δεύτερος αξιωματούχος πρόσθεσε: "Αλλά πρέπει να βοηθήσουμε την Ουκρανία επειδή η Ουκρανία δέχεται επίθεση και έχει το δικαίωμα στην αυτοάμυνα".

Η Molly McKew, ανεξάρτητη αναλύτρια ασφαλείας με έδρα την Ουάσινγκτον, η οποία δημοσιεύει ένα ενημερωτικό δελτίο με τίτλο Great Power, δήλωσε ότι αρνούμενες τον κεντρικό τους ρόλο στη διαμάχη, οι δυτικές δυνάμεις αποτυγχάνουν να εκμεταλλευτούν μια ευκαιρία να ενώσουν τα τρία σλαβικά έθνη για τα οποία συχνά μιλάει ο Πούτιν -την Ουκρανία, τη Ρωσία και τη Λευκορωσία- αλλά κατά του Ρώσου αυταρχικού, υπέρ της δημοκρατίας.

"Είναι σαν να μην καταλαβαίνουμε ότι είμαστε ήδη συμμετέχοντες σε αυτόν τον πόλεμο - όχι επειδή βάλαμε τους εαυτούς μας εκεί, όχι επειδή αναζητούσαμε αυτόν τον πόλεμο, όχι λόγω οποιασδήποτε απόφασης που έλαβε το ΝΑΤΟ ή οποιοσδήποτε μεμονωμένος διμερής εταίρος της Ουκρανίας, αλλά επειδή ο Βλαντιμίρ Πούτιν διεξάγει έναν πόλεμο εναντίον μας", δήλωσε ο McKew. "Και αν εμφανιστούμε στον πόλεμο, αυτός θα τελειώσει νωρίτερα και γρηγορότερα με λιγότερους νεκρούς, και αυτή είναι πραγματικά η απόφαση που πρέπει να πάρουμε τώρα".

Είπε ότι υπάρχει πιθανότητα ο Πούτιν να αποφασίσει να διευρύνει τη σύγκρουση, ακόμη και όταν οι δυτικές χώρες συνεχίζουν να προσπαθούν να βαδίσουν σε ένα νομικό τεντωμένο σχοινί. "Νομίζω ότι αυτή τη στιγμή συμβαίνει μια εξαιρετικά προσεκτική νομική μικροανάλυση - Είναι ένα μαχητικό αεροσκάφος υπερβολικό; Είναι αυτό η συμμετοχή του ΝΑΤΟ σε έναν πόλεμο; Είναι τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη πάρα πολλά; Είναι ότι το ΝΑΤΟ εξοπλίζει την Ουκρανία στον πόλεμο; - Ξέρετε κάτι; Ο Βλαντιμίρ Πούτιν δεν ενδιαφέρεται για τη νομική σας μικροανάλυση 40 σελίδων που μόλις στείλατε στο Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας".

Η νοοτροπία «Καντάφι» του Πούτιν

Η αυξανόμενη συζήτηση για την ανάγκη να σκοτωθεί ή να εκθρονιστεί ο Πούτιν θα μπορούσε επίσης να μετατρέψει τη μάχη στην Ουκρανία σε παγκόσμιο πόλεμο, λένε οι ειδικοί, καθώς ο Ρώσος ηγέτης καταλήγει στο συμπέρασμα ότι δεν ασχολείται μόνο με τη διατήρηση του καθεστώτος αλλά κυριολεκτικά με την αυτοσυντήρηση.

Πολλοί δυτικοί αξιωματούχοι και διπλωμάτες δεν ψιθυρίζουν αυτές τις μέρες όταν εκφράζουν την ελπίδα ότι ένας Ρώσος ολιγάρχης ή κάποιος άλλος που βρίσκεται κοντά στον Πούτιν θα τον σκοτώσει. Ο Αμερικανός γερουσιαστής Λίντσεϊ Γκράχαμ πρότεινε την Πέμπτη δημοσίως να δολοφονηθεί ο Πούτιν, λέγοντας "Υπάρχει ένας Βρούτος στη Ρωσία; Υπάρχει ένας πιο επιτυχημένος συνταγματάρχης Στάουφενμπεργκ στον ρωσικό στρατό;". Ο Γκράχαμ αναφερόταν στην πρώτη περίπτωση στον Ρωμαίο πολιτικό που ήταν μεταξύ των δολοφόνων του Ιουλίου Καίσαρα και στη δεύτερη στον αξιωματικό του γερμανικού στρατού που απέτυχε να δολοφονήσει τον Αδόλφο Χίτλερ.

Είναι γνωστό ότι ο Πούτιν τρέφει βαθιά οργή για τον θάνατο του Λίβυου ηγέτη Μουαμάρ Καντάφι, ο οποίος αιχμαλωτίστηκε, ταπεινώθηκε, ξυλοκοπήθηκε και σκοτώθηκε ενώ παρακαλούσε τους απαγωγείς του για έλεος. Οι σκηνές κινηματογραφήθηκαν με κινητό τηλέφωνο.

Ο αναλυτής που εδρεύει στην Ουάσινγκτον δήλωσε ότι ο Ρώσος πρόεδρος θα έκανε τα πάντα για να αποφύγει την τύχη του Καντάφι και ότι οι προτάσεις ότι ο Πούτιν θα έπρεπε να δικαστεί ως εγκληματίας πολέμου θα μπορούσαν να τον ενεργοποιήσουν.

"Ακόμα πιο τρομακτικό" από άλλα σενάρια που θα μπορούσαν να παρασύρουν το ΝΑΤΟ στη σύγκρουση "είναι η συζήτηση για δίκη του ενώπιον του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου", δήλωσε ο αναλυτής. "Αυτό είναι ένα είδος εδάφους του Καντάφι. Πρέπει να είσαι πολύ προσεκτικός στο να βάλεις έναν δικτάτορα που εξακολουθεί να έχει το δάχτυλό του στο πυρηνικό κουμπί σε μια νοοτροπία Καντάφι".

Συνολικά, είπε ο αναλυτής, οι δυτικοί αξιωματούχοι, συμπεριλαμβανομένου του Μπάιντεν, δεν αναγνωρίζουν τον οξύ κίνδυνο ενός παγκόσμιου πολέμου. "Όλοι κάνουν ό,τι έκαναν από την αρχή, μόνο που κάτι θεμελιώδες έχει αλλάξει", δήλωσε ο αναλυτής.

Πηγή: Politico.eu