Χώρος Σένγκεν με έλεγχο των συνόρων: Mια νέα ευρωπαϊκή πραγματικότητα

Η ένταξη των ευρωπαϊκών κρατών στη Σένγκεν υπηρέτησε μια συγκεκριμένη φιλοσοφία για τους Ευρωπαίους πολίτες, δηλαδή προώθησε την ελεύθερη διακίνηση προϊόντων, τον τουρισμό, την ενίσχυση των συνεργασιών και την καλλιέργεια μιας κοινής ταυτότητας.

Αποτελεί ομολογουμένως μια κατάκτηση, για την οποία οι εμπνευστές της Ενωμένης Ευρώπης θα ήταν σήμερα κάτι παραπάνω από υπερήφανοι και δικαιωμένοι για την εξέλιξη αυτή. Όμως τα τελευταία χρόνια τα δεδομένα άλλαξαν, τα θέματα που κυριαρχούν πλέον στην ατζέντα (λ.χ το μεταναστευτικό) προκάλεσαν αναταραχή, ανησυχία και οδήγησαν σταδιακά στην επιβολή

Κι αυτό ισχύει όχι μόνο στα εξωτερικά σύνορα, όπου οι διαδικασίες ελέγχου επιβάλλεται να είναι οι αυστηρότερες δυνατές, αλλά και στα εσωτερικά σύνορα της κεντρικής Ευρώπης υπό τον φόβο της «εισβολής» χιλιάδων μεταναστών που αναζητούν με κάθε τρόπο μια καλύτερη ζωή στην Ε.Ε. Στο σημείο αυτό μου δίνεται η ευκαιρία να καταθέσω μια προσωπική μαρτυρία: ήταν τον Αύγουστο του 2021, όταν εν μέσω πανδημίας ταξιδέψαμε στη Βιέννη. Εκεί όταν αποβιβαστήκαμε από το αεροσκάφος μια ομάδα αυστριακών αστυνομικών βρισκόταν ακριβώς στην είσοδο της φυσούνας και ήλεγχε τα διαβατήρια και τις ταυτότητες των επιβατών, παρά το γεγονός ότι η πτήση προερχόταν από ένα κράτος-μέλος της Σένγκεν.

Το ίδιο ακριβώς συνέβη και τον Σεπτέμβριο του 2022 σε ένα άλλο ταξίδι στη Βουδαπέστη. Ο έλεγχος των συνόρων με κάθε τρόπο έχει γίνει μια νέα πραγματικότητα. Στο μεγαλύτερο μέρος της κεντρικής και της Βόρειας Ευρώπης περνούν πλέον σε μία νέα φάση, επιδιώκοντας μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα στη φύλαξη τους και στην αποτροπή της παράτυπης μετανάστευσης. Τα προηγούμενα εικοσιτετράωρα ο Βαυαρός Πρωθυπουργός Markus Söder ζήτησε αυστηρότερα μέτρα στη φύλαξη των διόδων μεταξύ Αυστρίας και Γερμανίας. Ενδιαφέρον παρουσιάζουν επίσης τα αποτελέσματα της πρόσφατης τριμερούς Συνόδου ανάμεσα σε Αυστρία, Ουγγαρία και Σερβία που πραγματοποιήθηκε στη Βιέννη.

Στη σκιά των έντονων αντιδράσεων για το νέο σύστημα παροχής ασύλου, οι κ.κ Νεχάμερ, Βούκτσις και Όρμπαν αποφάσισαν την ενίσχυση της φύλαξης των συνόρων μέσα και από την ίδρυση μιας νέας Taskforce. Μάλιστα οι τρεις πλευρές δηλώνουν έτοιμες να επεκτείνουν τη συγεκριμένη συνεργασία και με άλλες χώρες που επιθυμούν να συμβάλλουν προς αυτήν την κατεύθυνση. Την ίδια ώρα, αντίστοιχα μέτρα στα εξωτερικά -αυτή τη φορά- σύνορα της Ε.Ε λαμβάνει και η Πολωνία, με συνεχή ρεπορτάζ στον ευρωπαϊκό τύπο να αναφέρονται στη μεταφορά χιλίων περίπου στρατιωτών στα σύνορα με την Λευκορωσία.

Κι όλα αυτά συμβαίνουν μέσα σε ένα διεθνές περιβάλλον αβεβαιότητας, με τον πόλεμο στην Ουκρανία να συνεχίζεται και τον αναθεωρητισμό να αποτελεί μια διαρκή απειλή για ολόκληρο τον κόσμο. Η προστασία των συνόρων συνιστά ένα θέμα ύψιστης σημασίας για την ασφάλεια, την ανθεκτικότητα και την ομαλή λειτουργία κάθε ευρωπαϊκής χώρας.

Η δημιουργία ασφαλιστικών δικλείδων για την προάσπιση της κοινής ευρωπαϊκής πορείας με φόντο το μέλλον, από την άλλη πλευρά, συνιστά αδήριτη ανάγκη και ιστορική ευθύνη για όσους εμπνέονται από το μεγάλο όραμα και την πολιτική παρακαταθήκη των Σουμάν και Σπινέλι. Χρειάζεται συνεπώς μια ισορροπία μεταξύ της εμπέδωσης κλίματος ασφάλειας στις ευρωπαϊκές κοινωνίες και της διαφύλαξης της προοπτικής μιας πραγματικά ενιαίας Ευρώπης, μιας βιώσιμης φεντεραλιστικής οντότητας.