Το 4ο FFF στη Στέγη: Καλλιτεχνικές παρεμβάσεις σε δημόσιους χώρους της Αθήνας και του Πειραιά

To Fast Forward Festival (FFF) της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση, είναι πάλι εδώ, με παγκόσμιες πρεμιέρες και ισχυρές καλλιτεχνικές παρεμβάσεις σε δημόσιους και ιδιωτικούς χώρους της Αθήνας και του Πειραιά. Από 2

έως 14 Μαΐου, το φεστιβάλ στην τέταρτη εκδοχή του, εισχωρεί σε εγκαταλειμμένα ξενοδοχεία και στοές, μπαίνει σε παλιούς σιδηροδρομικούς σταθμούς, κατεβαίνει έως το Σιλό και την πέτρινη αποθήκη στον Πειραιά, για να περιδιαβεί τα στενά και τις κρυμμένες πλατείες της Δραπετσώνας.

Τα τρία εμβληματικά τοπόσημα του φετινού FFF, το Σύνταγμα, η Ομόνοια και το λιμάνι του Πειραιά, «συνυπάρχουν» με περιοχές ετεροτοπικές, όπως οι ραδιενεργές ζώνες αποκλεισμού της Φουκουσίμα και του Τσερνόμπιλ, καθώς και οι προσφυγικοί καταυλισμοί στην Ευρώπη, τη Μέση Ανατολή και την Αφρική. Καλλιτέχνες από όλον τον κόσμο μιλούν για την έννοια του σπιτιού, της εκδίωξης, της μετανάστευσης, μέσα από 9 πρότζεκτς στην αιχμή της πρωτοπορίας.

«Το 4ο FFF αρθρώνεται γύρω από «ετεροτοπίες της κρίσης», από απαγορευμένους, δηλαδή αόρατους και περιθωριοποιημένους τόπους, όπου, όπως γράφει ο Φουκώ, συνυφαίνονται χώροι και χρόνοι που δεν θα μπορούσαν κανονικά να συνυπάρξουν» αναφέρει η καλλιτεχνική διευθύντρια Θεάτρου & Χορού της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση, Κάτια Αρφαρά.

Συνδετικός ιστός των ετεροτοπιών του 4ου FFF είναι η τραυματική εμπειρία του αναγκαστικού εκτοπισμού και της βίαιης απώλειας της «οικίας» και της αίσθησης του ανήκειν. «Μέσα από ποικίλες μορφές καλλιτεχνικής έκφρασης, το φεστιβάλ φιλοδοξεί να δημιουργήσει ένα νοητό «κοινό χώρο» στο μεταίχμιο φαντασίας και πραγματικότητας. Ένα χώρο ετερότητας, που θα ανατέμνει τους κυρίαρχους μηχανισμούς περιχαράκωσης και τις τρέχουσες παγκόσμιες στρατηγικές της επισφάλειας, ενώ την ίδια στιγμή θα ανιχνεύει τις δυνατότητες και τα όρια της κοινωνικής λειτουργίας της τέχνης» εξηγεί η κ. Αρφαρά.

Ειδικότερα, στη φετινή διοργάνωση συμμετέχουν μεγάλα ονόματα των παραστατικών τεχνών (όπως οι Μπρετ Μπέιλι, Γκρέγκορ Σνάιντερ, Rimini Protokoll, Ακίρα Τακαγιάμα, κα), ορισμένοι από τους οποίους είχαν παρουσιάσει και στο παρελθόν δουλειές τους στο φεστιβάλ.

Αξιοποιώντας την τεχνική του καμουφλάζ, ο βραβευμένος με Χρυσό Λέοντα, γερμανός εικαστικός και γλύπτης, Γκρέγκορ Σνάιντερ, «εξαφανίζει» προσωρινά την πλατεία της Ομόνοιας, στο πρότζεκτ «Ιnvisible city». Όλη η φιλοσοφία του έργου του ισορροπεί στο λεπτό σημείο συνάντησης του ορατού με το αόρατο, καθώς διερευνά τις σχέσεις του ιδιωτικού χώρου με τον δημόσιο και της φαντασίας με την πραγματικότητα.

Με τη νέα του περφόρμανς-εγκατάσταση, με τίτλο «Sanctuary» έρχεται στο φεστιβάλ ο νοτιοαφρικανός σκηνοθέτης και εικαστικός, Μπρετ Μπέιλι, δημιουργός του εμβληματικού «Εxhibit Β» που είδαμε στο περσινό FFF. Ο Μπέιλι εμπνέεται από τον μύθο του Μινώταυρου και στήνει στην Πέτρινη Αποθήκη της Πύλης Ε2 στον Πειραιά, μια λαβυρινθώδη εγκατάσταση – μια «σουρεαλιστική περιήγηση στην Ευρωπαϊκή Ένωση της κρίσης». Φυλακή, άσυλο, ναός ή θυσιαστήριο, το « Sanctuary» εκθέτει τις χαμένες, απειλούμενες και ποθητές οικίες του σήμερα, μέσα από μια σειρά ζωντανών ταμπλό, οχτώ προσφύγων, ακτιβιστών και διερμηνέων, ηλικίας 20 έως 70 ετών.

Μια εκ νέου ανακάλυψη του Πειραιά και της μακραίωνης προσφυγικής ιστορίας του μέσα από smartphones και ειδικά σχεδιασμένες εφαρμογές, προτείνει ο ιάπωνας «αρχιτέκτονας του θεάτρου», Ακίρα Τακαγιάμα (X Apartments-Athens), δημιουργός site-specific έργων μεγάλης εμβέλειας. Σε συνεργασία με επτά ποιητές, πεζογράφους και στοχαστές από όλο τον κόσμο, ο Τακαγιάμα επανέρχεται με ένα μεγάλης κλίμακας περιπατητικό θέαμα, με τίτλο «Piraeus/Ηeterotopia».

Σε συνδυασμό με το διαδραστικό έργο του Τακαγιάμα, λειτουργεί και το video art «Piraeus/Heterochronia» του ιάπωνα, Χικάρου Φούτζι, που είναι εγκατεστημένο και θα προβάλλεται σε δύο αφετηρίες: στο καφέ Janeiro στην πλατεία Ομονοίας και στο Πλωτό Μουσείο «Hellas Liberty», στο λιμάνι του Πειραιά.

«Εξορκίζουμε τους φόβους μας μόνο όταν τους κοιτάμε κατάματα» δηλώνει ο φημισμένος ολλανδός εικαστικός και σκηνοθέτης, Ντρις Φερχόφεν, γνωστός από την αποκαλυπτική περιπατητική παράσταση «No Man’s Land» του 1ου FFF. Και αυτό ακριβώς μας καλεί να πράξουμε, μπαίνοντας στο «Phobiarama»– ένα αλλιώτικο «τρενάκι του τρόμου» που στήνει ο ίδιος στην πλατεία Συντάγματος– για να ξορκίσουμε ό,τι μας φοβίζει: τη διεθνή τρομοκρατία, την οικονομική κρίση, την πολιτική απογοήτευση.

Αντίστοιχα, η ελληνίδα χορογράφος, Ζωή Δημητρίου, επιστρέφει στη Στέγη με μια site-specific περφόρμανς-εγκατάσταση («Peregrinus»), που ξεκινάει από ένα βαν, με τους θεατές συνεπιβάτες στο άγνωστο.

Συνδέοντας την περιπέτεια έξι ασυνόδευτων παιδιών-μεταναστών από το Ιράκ, το Αφγανιστάν και τη Συρία, με τη μουσική φαντασία του Τζον Κέιτζ, η κορυφαία γερμανική ομάδα «θεάτρου της πραγματικότητας» Rimini Protokoll, στήνει και παρουσιάζει, σε παγκόσμια πρεμιέρα στην Αθήνα, μια ευφάνταστα στοχαστική οπτικοακουστική περφόρμανς-εγκατάσταση για μικρούς και μεγάλους, με τίτλο «Evros Walk Water 1 & 2».

Με έναυσμα το πυρηνικό ατύχημα της Φουκουσίμα και την πολλαπλή επίδρασή του στη ζωή των εκτοπισμένων κατοίκων της περιοχής, οι επιμελητές (Chim Pom, Kenji Kubota, Eva & Franco Mattes και Jason Waite) του πρότζεκτ «Don’t Follow the Wind» μας καλούν να περιηγηθούμε στο εγκαταλειμμένο ξενοδοχείο Classical Acropol της Ομόνοιας και να δούμε εκεί το σκοτεινό είδωλο της Φουκουσίμα.

Ενώ «μάρτυρες» μιας άγνωστης ιστορίας, από το μακρινό χωριό-φάντασμα «Ζβίζνταλ», μας καθιστά η ομώνυμη κινηματογραφική περφόρμανς της ομάδας Berlin, από την Αμβέρσα. Η ακραία ζωή δύο γερόντων που αρνήθηκαν να εγκαταλείψουν τον τόπο τους γίνεται ένα συγκλονιστικό χρονικό μοναξιάς και συντροφικότητας, καταστροφής και επιβίωσης στη ραδιενεργό -από το 1986- Ζώνη Αποκλεισμού του Τσερνόμπιλ.

Το φεστιβάλ ολοκληρώνεται με το διεθνές συμπόσιο «Για τις Πατρίδες και τους Απάτριδες καθώς ο Κόσμος κλίνει προς τα Δεξιά» (13-14/5), που συνδιοργανώνεται από τη Στέγη και τον οργανισμό Creative Time της Νέας Υόρκης.

(ΑΠΕ-ΜΠΕ)