Σεξουαλική κακοποίηση ανηλίκων – Τι πρέπει να γνωρίζουν τα παιδιά

Τι δείχνει έρευνα για το ποσοστό των παιδιών που έχουν πέσει θύματα σεξουαλικής κακοποίησηςΠώς μπορούν να προστατευθούν τα παιδιάΤι πρέπει να γνωρίζουν

Η σεξουαλική κακοποίηση των ανηλίκων είναι ένα «βουβό» πρόβλημα στην ελληνική κοινωνία, καθώς τα παιδιά βιώνουν το τραύμα της κακοποίησης με αισθήματα ενοχής που τα αποτρέπει από το να μιλήσουν.

Όπως εξηγεί η παιδοψυχολόγος Αντιγόνη Γινοπούλου «αισθάνονται ότι έχουν φταίξει για κάτι και γι’ αυτό τους συνέβη αυτό που τους συνέβη. Έτσι λειτουργεί το παιδικό μυαλό». Επίσης, όπως εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, και οι γονείς σιωπούν πολλές φορές όμως, καθώς φοβούνται το κοινωνικό στίγμα.

Οι αριθμοί μιλούν από μόνοι τους: Η τελευταία έρευνα που είχε πραγματοποιηθεί πριν από μια πενταετία από το Ινστιτούτο Υγείας του Παιδιού σε δείγμα 15.000 παιδιών, έδειξε ότι το ποσοστό των παιδιών που απάντησαν ότι έχουν πέσει θύματα σεξουαλικής βίας ήταν 7,6%, ενώ περισσότερα από τα μισά από αυτά τα παιδιά είχαν κακοποιηθεί σεξουαλικά με επαφή.

Όμως την ίδια ώρα τα περιστατικά που είχαν καταγγελθεί σε διάφορους φορείς αντιστοιχούσε στο 0,07%.

Πώς μπορούν να προστατευτούν τα παιδιά;

Το ερώτημα που γεννάται δεν είναι πώς μπορεί να σπάσει αυτός ο εφιαλτικός κύκλος της σιωπής, αλλά και πώς μπορούν να προστατευτούν τα παιδιά από την έκθεση σε αυτόν τον κίνδυνο.

Ψυχίατρος που έχει γνώση του αντικειμένου και επιθυμεί να μην κατονομαστεί, επισημαίνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ότι μέχρι στιγμής δεν έχουν αποδώσει οι θεραπείες σε άτομα με σοβαρές μορφές διαστροφής.

«Συνήθως τα άτομα αυτά έχουν πέσει και τα ίδια θύματα σεξουαλικής κακοποίησης στην παιδική τους ηλικία. Υπάρχει δηλαδή ένα ιστορικό που τα ωθεί σε αυτές τις πράξεις» αναφέρει χαρακτηριστικά. «Σε κάθε περίπτωση, ακόμη κι αν η θεραπεία αποδώσει αρχικά, πολλές φορές οι άνθρωποι αυτοί υποτροπιάζουν».

Το βάρος επομένως πέφτει κυρίως στους γονείς και σε δεύτερο επίπεδο στους εκπαιδευτικούς. Οι οποίοι, ωστόσο, καλούνται να επικοινωνούν σε μια συνθήκη «αλληλοπαρατήρησης» καθώς τα περιστατικά σεξουαλικής κακοποίησης σημειώνονται πολλές φορές στο οικογενειακό περιβάλλον χωρίς να λείπουν και εκείνα στο ευρύτερο σχολικό περιβάλλον, όπως συνέβη στο ωδείο με τον δάσκαλο της μουσικής.

«Κλειδί» της πρόληψης η ενημέρωση

Ανεξάρτητα από το περιβάλλον πάντως το κλειδί της πρόληψης βρίσκεται στην ενημέρωση. «Σε μικρότερες ηλικίες η ενημέρωση μπορεί να γίνει μέσα από ένα παραμύθι. Στις μεγαλύτερες η συζήτηση μπορεί να γίνει πιο ανοικτά. Το παιδί πρέπει να είναι και ενημερωμένο και υποψιασμένο έτσι ώστε εάν έρθει αντιμέτωπο με μια τέτοια κατάσταση να έχει αυξημένες πιθανότητες να προστατεύσει τον εαυτό του» σημειώνει η Αντιγόνη Γινοπούλου.

Ποιες είναι οι αλλαγές στη συμπεριφορά του παιδιού

Και τα σημάδια που πρέπει να ενεργοποιήσουν τα αντανακλαστικά γονέων και εκπαιδευτικών ώστε να μην συνεχίσει να βιώνει το παιδί επί μακρόν τον εφιάλτη; «Δεν υπάρχει μια στάνταρ αλλαγή στη συμπεριφορά ενός παιδιού όταν πέφτει θύμα σεξουαλικής κακοποίησης. Ανάλογα με τον χαρακτήρα, άλλο μπορεί να γίνει πολύ επιθετικό και άλλο να κλειστεί στον εαυτό του. Οτιδήποτε επομένως παρατηρούμε που διαφέρει από τη συνηθισμένη συμπεριφορά πρέπει να μας προβληματίσει» απαντά η παιδοψυχολόγος.

Με άλλα λόγια, ένα παιδί που δεν θέλει να παίξει, που δεν μιλάει, δεν θέλει να πάει στο σχολείο είναι σκυθρωπό η προβληματισμένο στέλνει στην ουσία στους μεγάλους ένα μήνυμα. «Να έχουμε υπόψη μας ότι το παιδί δεν θέλει να κρύψει στην πραγματικότητα αυτό που του συνέβη» σημειώνει. Αν δηλαδή από τη μία πλευρά η ενοχή εμποδίζει το παιδί να σπάσει τη ζωή του από την άλλη πλευρά δεν παύει να αναζητά βοήθεια γι’ αυτό που έχει βιώσει.

Η βοήθεια αυτή είναι ασφαλώς πολύ σημαντική – και πρέπει να προσφερθεί σε επίπεδο ψυχολογικής υποστήριξης όχι μόνο στο παιδί αλλά (ξεχωριστά) και στους γονείς. Όπως πάντως σημειώνει η Αντιγόνη Γινοπούλου, «η ψυχοθεραπεία μπορεί να βοηθήσει υπό την έννοια ότι μπορεί να απαλύνει τον πόνο. Αλλά δυστυχώς είναι μια τόσο τραυματική εμπειρία που την κουβαλάς σε ολόκληρη τη ζωή σου».

Τι πρέπει να ξέρει το παιδί για τον κανόνα των εσωρούχων

Το παιδί είναι σημαντικό να γνωρίζει από πολύ μικρή ηλικία τον κανόνα των εσωρούχων. Δηλαδή ότι κανείς δεν μπορεί να αγγίξει ή να χαϊδέψει το παιδί στα σημεία του σώματός του που συνήθως καλύπτονται από τα εσώρουχά τους. Και ούτε τα παιδιά επιτρέπεται να αγγίξουν το σώμα άλλων σε αυτά τα σημεία.

Ο κανόνας είναι επίσης χρήσιμος γιατί βοηθάει να εξηγήσουμε στα παιδιά ότι το σώμα τους τούς ανήκει, ότι υπάρχουν καλά και κακά μυστικά και ότι υπάρχει καλό αλλά και κακό χάδι ή άγγιγμα.

Δείτε το βίντεο για την παιδική κακοποίηση που δημιουργήθηκε στο πλαίσιο της καμπάνιας του Συμβουλίου της Ευρώπης για την πρόληψη της παιδικής σεξουαλικής κακοποίησης.