«Πετάει» μακριά από την Ελλάδα η πλαστική σακούλα – Τι ισχύει στις χώρες της Ε.Ε.

Επιμέλεια: Αντώνης Ρηγόπουλος

Η εποχή της πλαστικής σακούλας βαίνει ολοταχώς προς το τέλος της και από την αρχή του έτους βιώνουμε αυτό το τέλος και στην Ελλάδα.

Η προσπάθεια να μειωθεί δραστικά η ποσότητα της χρήσης των πλαστικών τσαντών δεν είναι ούτε πρόσφατη, ούτε άνευ αιτιολογίας. Η υπερκατανάλωση πλαστικών τσαντών στην Ευρώπη είχε αγγίξει υψηλότατα επίπεδα, και τα προβλήματα που προκαλεί στο περιβάλλον η απόρριψή τους είναι τεράστια.

Σύμφωνα με το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας,

οι πλαστικές σακούλες χρησιμοποιούνται στην Ελλάδα σχεδόν δύο φορές περισσότερο από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Οι πλαστικές σακούλες επίσης αποτελούν τη μισή ποσότητα των σκουπιδιών που εντοπίζονται στις ελληνικές θάλασσες.

Η κατάσταση στην υπόλοιπη Ευρώπη

Σε όλη την Ευρώπη περίπου 8 δισ. πλαστικές σακούλες καταλήγουν στο περιβάλλον και τους ωκεανούς. Κάθε πλαστική σακούλα χρειάζεται περίπου 450 χρόνια μέχρι να διαλυθεί εντελώς στη φύση.

Κατά μέσο όρο, κάθε Ευρωπαίος χρησιμοποιεί σχεδόν 200 πλαστικές σακούλες κάθε χρόνο, οι περισσότερες από τις οποίες χρησιμοποιούνται μόνο μια φορά πριν πεταχτούν.

Από τις 200 σακούλες που χρησιμοποιεί κάθε χρόνο κάθε Ευρωπαίος, το 89% χρησιμοποιείται μόνο μια φορά

H Ευρώπη ευελπιστεί να μειώσει την δραστικά την κατανάλωση πλαστικών τσαντών μέσα στα επόμενα 10 χρόνια και η Γαλλία έχει υπάρξει μια από τις χώρες που πήραν γενναίες αποφάσεις σχετικά με τη χρήση τους. Ωστόσο δεν ήταν η πρώτη ευρωπαϊκή χώρα που επιχείρησε να αντιμετωπίσει το θέμα.

Η Ιταλία ξεκίνησε να απαγορεύει τη χρήση πλαστικών τσαντών ήδη από το 2012, κυρίως στοχεύοντας στη στήριξη της νέας και ισχυρής βιομηχανίας παραγωγής «βιοδιασπώμενων» τσαντών.

Μέχρι σήμερα υπάρχουν μεγάλες διαφοροποιήσεις μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών σε ό,τι αφορά τους κανονισμούς χρήσης τους. Τα στατιστικά στοιχεία, που στην πλειοψηφία τους είναι υπολογισμοί, καθώς δεν υπάρχει ενιαία πλατφόρμα συλλογής δεδομένων, δείχνουν ότι οι χώρες που έχουν λιγότερους κανονισμούς χρήσης των πλαστικών τσαντών, τείνουν να χρησιμοποιούν πολλές περισσότερες.

Σε αυτή τη γενική αρχή υπάρχουν βέβαια εξαιρέσεις, όπως η Φινλανδία, όπου δεν υπάρχει κανένας συγκεκριμένος κανόνας όμως η χρήση των τσαντών είναι εξαιρετικά περιορισμένη.

Η προοπτική πάντως της Ε.Ε. είναι να περιοριστεί η χρήση πλαστικών τσαντών κατά 80% μέσα σε μια δεκαετία περίπου.

Οι επιλογές της Ε.Ε. στα κράτη – μέλη

Σύμφωνα με το νομικό πλαίσιο της Ε.Ε., τα κράτη μέλη έχουν δύο επιλογές για να φτάσουν στον στόχο τους:

να μειώσουν τον αριθμό των ελαφρών πλαστικών τσαντών που χρησιμοποιεί κάθε πολίτης στις 90 τσάντες ανά έτος μέχρι το 2019, και στις 40 ανά πολίτη μέχρι το 2025,να απαγορεύσουν τη δωρεάν παροχή τσαντών μέχρι το τέλος του 2018

Οι χώρες που έχουν επιβάλλει φόρους ή εισφορές για τη χρήση τους όπως η Γαλλία και η Ιρλανδία, έχουν καταγράψει άμεσα αποτελέσματα. Συγκεκριμένα στην Ιρλανδία έχει μειωθεί κατά 90% η χρήση πλαστικών τσαντών μέσα σε μόλις πέντε μήνες από την εφαρμογή των μέτρων. Συγκεκριμένα από τις 328 πλαστικές σακούλες που χρησιμοποιούσε κάθε Ιρλανδός ανά έτος η κατανάλωση σε πέντε μήνες μειώθηκε στις 21 σακούλες ανά Ιρλανδό.

Οι πλαστικές σακούλες αποτελούσαν το 5% των απορριμμάτων των Ιρλανδών το 2001, ενώ μέχρι το 2010 η ποσότητα των πλαστικών τσαντών που κατέληγαν στα απορρίμματα ήταν μόλις το 0,25%.

Ε.Ε.: Παραπλάνηση οι «βιοδιασπώμενες» τσάντες

Ανάμεσα στους στόχους της Ε.Ε. είναι και ο σχεδιασμός μιας κοινής μεθοδολογίας μέτρησης της κατανάλωσης και απόρριψης των τσαντών, καθώς μέχρι σήμερα τα δεδομένα που υπάρχουν δεν είναι ακριβή.

Η ευρωπαϊκή οδηγία προειδοποιεί επίσης και για τη χρήση των λεγόμενων βιοδιασπώμενων τσαντών. Η Ε.Ε. τονίζει ότι η χρήση του συνθετικού «βιο-» είναι πέρα για πέρα παραπλανητική σε ό,τι αφορά τα υλικά που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή αυτών των τσαντών. Όπως εξηγεί, παρά το γεγονός ότι η τσάντα αποσυντίθεται σε χιλιάδες μικρά κομμάτια, αυτά παραμένουν στη φύση για αιώνες.

Τι συμβαίνει σε άλλες χώρες της Ε.Ε.

Ιρλανδία: Εισήγαγε φόρο €0,15 για κάθε τσάντα τον Μάρτιο του 2002 οδηγώντας σε μείωση κατανάλωσης της τάξης του 90%. Το 2007 το τέλος αυτό αυξήθηκε στα €0,22.
Ιταλία: Απαγορεύτηκε το 2011 η διανομή δωρεάν ελαφριών πλαστικών τσαντών που δεν είναι κατασκευασμένες από «βιοδιασπώμενα» υλικά.
Γερμανία: Φόρο επί των υπερβολικών συσκευασιών επέβαλλε η Γερμανία μέσα από το πρόγραμμα Green Dot, ο οποίος περιελάμβανε και τις πλαστικές σακούλες. Επιπλέον, όσα καταστήματα δίνουν πλαστικές σακούλες καλούνται να πληρώσουν επιπλέον τέλος ανακύκλωσης.
Ολλανδία: Από την 1/1/2016 ισχύει η απαγόρευση των δωρεάν πλαστικών τσαντών.
Πορτογαλία: Ο φόρος που επέβαλε η Πορτογαλία οδήγησε σε μείωση κατανάλωσης της τάξης του 90%. Επιπλέον ορισμένα μεγάλα καταστήματα επέβαλαν τέλος €0,02 για κάθε πλαστική σακούλα, χωρίς κάτι τέτοιο να έχει απαιτηθεί από το κράτος.
Σερβία: Η Σερβία εφαρμόζει πρόσθετο φόρο στους κατασκευαστές και τους εισαγωγείς πλαστικών τσαντών.
Γαλλία: Στις 11 Οκτωβρίου του 2014 ψηφίστηκε στη Γαλλία η απαγόρευση της πλαστικής σακούλας κάτω των 50 micron.
Τουρκία: Σε ορισμένα μέρη της Τουρκίας oι πλαστικές σακούλες απαγορεύονται ενώ σε άλλες αναμένεται να επιβληθεί τέλος κατανάλωσης εντός του 2018

Πηγές: Euronews, Greekreporter, wikipedia