Μια από τις πιο φρικαλέες ιστορίες του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου (εικόνες – video)

Επιμέλεια: Αντώνης Ρηγόπουλος

Μια από τις πιο κτηνώδεις σελίδες του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου γράφτηκε σε ελληνικό έδαφος στις 13 Δεκέμβρη του 1943. Τα Καλάβρυτα έμελλε να μείνουν στην παγκόσμια ιστορία για την ανείπωτη σφαγή που επιφύλαξαν για τους κατοίκους τους τα ναζιστικά κατοχικά στρατεύματα.

Τις ημέρες πριν τη σφαγή οι Γερμανοί, έχοντας πάντα στο πλευρό τούς τους πιστούς ντόπιους υποτακτικούς τους, είχαν φροντίσει να πάρουν στα χέρια τους κατάλογους με τα ονόματα των ανταρτών

και των οικογενειών τους, είχαν κάψει και γκρεμίσει τα σπίτια τους, όπως επίσης και το ξενοδοχείο Χελμός που είχε χρησιμοποιηθεί ως νοσοκομείο των ανταρτών.

Οι νεκροί στη μικρή αυτή γωνιά της Ελλάδας εκείνη την ημέρα ξεπέρασαν τους 1.000. Οι κάτοικοι των Καλαβρύτων πλήρωσαν με το ίδιο τους το αίμα την έμπρακτη στήριξη που παρείχαν με αυταπάρνηση στις ελασίτικες αντάρτικες δυνάμεις της Πελοποννήσου.

“Unternehmen Kalawryta” – To χρονικό του αίματος

Η αφορμή για την «Επιχείρηση Καλάβρυτα» δόθηκε στις 20 Οκτωβρίου του 1943, όταν στη Μάχη της Κερπινής, ο ΕΛΑΣ κατατρόπωσε τις ναζιστικές δυνάμεις σκοτώνοντας δεκάδες Γερμανούς στρατιώτες και αιχμαλωτίζοντας 78 τους οποίους και εκτέλεσε.

Τότε τέθηκε σε εφαρμογή από το γερμανικό στρατηγείο η «Επιχείρηση Καλάβρυτα» («Unternehmen Kalavryta»), με αντικειμενικό στόχο την περικύκλωση των ανταρτών στην ορεινή περιοχή των Καλαβρύτων και την εξόντωσή τους. Την εκτέλεση της αποστολής ανέλαβαν μονάδες της 117ης Μεραρχίας Κυνηγών (Καταδρομών) που συναποτελούνταν από Γερμανούς και Αυστριακούς.

Στις 9 Δεκεμβρίου έφθασαν στα Καλάβρυτα, δημιουργώντας ένα ασφυκτικό κλοιό γύρω από την πόλη. Καθησύχασαν τους κατοίκους, διαβεβαιώνοντας ότι στόχος τους ήταν αποκλειστικά η εξόντωση των ανταρτών. Όμως, το πρωί της Δευτέρας 13 Δεκεμβρίου συγκέντρωσαν όλο τον πληθυσμό στην κεντρική πλατεία και οδήγησαν τον άρρενα πληθυσμό άνω των 13 ετών σε μια επικλινή τοποθεσία, που ονομαζόταν «Ράχη του Καπή», ενώ κλείδωσαν τα γυναικόπαιδα στο σχολείο της πόλης.

Την ίδια ώρα άλλα τμήματα Γερμανών στρατιωτών και ταγματασφαλιτών άρχισαν να λεηλατούν και να καταστρέφουν την πόλη. Το μεσημέρι, στις 2.34 (το ιστορικό ρολόι της εκκλησίας της πόλης μένει σταματημένο μέχρι σήμερα), μια φωτοβολίδα που έπεσε από την πόλη έδωσε το σύνθημα.

Τη στιγμή εκείνη οι χειριστές των γερμανικών πολυβόλων που είχαν περικυκλώσει όλους τους άντρες της πόλης άρχισαν να κροταλίζουν σκοτώνοντας περίπου 800 άτομα. Από τη φονική παράνοια των Γερμανών κατάφεραν να ξεφύγουν μόνο τρία άτομα που καλύφθηκαν με τα νεκρά κορμιά των συμπολιτών τους για να θεωρηθούν και τα ίδια νεκρά.

Ωστόσο το δράμα των Καλαβρυτινών δεν είχε τελειώσει. Οι Γερμανοί πυρπολούν το σχολείο μέσα στο οποίο είχαν εγκλωβίσει όλες τις γυναίκες και τα παιδιά κάτω των 13 ετών.

Σε κατάσταση αλλοφροσύνης έριχναν τα παιδιά τους από τα παράθυρα, κατάφεραν να σπάσουν τις πόρτες και αντίκρισαν όλοι τη φρίκη που μπόρεσε να γεννήσει η αποκτήνωση του φασισμού. Μάνες και κόρες, χήρες και αδελφές έμειναν να κλάψουν και να θάψουν τους νεκρούς τους και αγωνίστηκαν ώστε να κρατήσουν τα Καλάβρυτα ζωντανά.

Αφιέρωμα στους νεκρούς της Σφαγής των Καλαβρύτων

Τα γυναικόπαιδα, παρά τους τραυματισμούς τους κατάφεραν τελικά να σωθούν χάρη στην στον ανθρωπισμό ενός Αυστριακού στρατιώτη, στον οποίο είχε ανατεθεί η φύλαξή τους. Αυτός ήταν ο άνθρωπος που διευκόλυνε την απομάκρυνσή τους από το φλεγόμενο κτήριο. Όμως, το πλήρωσε με τη ζωή του, αφού καταδικάσθηκε σε θάνατο και εκτελέστηκε.

Συνολικά, κατά τη διάρκεια της «Επιχείρησης Καλάβρυτα», οι Γερμανοί σκότωσαν 1.101 άτομα, κατέστρεψαν και λεηλάτησαν πάνω από 1.000 σπίτια, κατάσχεσαν 2.000 αιγοπρόβατα και απέσπασαν 260.000.000 δραχμές.

Ο κατοχικός Τύπος «ξεπλένει» τους Ναζί

Στα τέλη Ιανουαρίου του 1944, η εφημερίδα «ΔΟΞΑ», της συντηρητικής οργάνωσης «Πανελλήνιος Ένωσις Αγωνιζόμενων Νέων», γνωστής από τα αρχικά της και ως ΠΕΑΝ, έγραφε για το ίδιο θέμα, υπό τον τίτλο «Από τα όργια της Καταραμένης Φυλής»:

«Στα Καλάβρυτα εκτελέσθησαν με πολυβόλα όλοι οι άρρενες, 1.465 τον αριθμόν, ύστερα από την άκοπη όσο κι εγκληματική για τις συνέπειές της εκτέλεση 83 Ούννων αιχμαλώτων από τους παρτιζάνους του ΚΚΕ». Έτσι, το ΚΚΕ, μέσω των αντιστασιακών πράξεων του ΕΛΑΣ, εμφανίστηκε τότε από τις συντηρητικές αστικές οργανώσεις αν όχι ως ο κύριος υπεύθυνος της τραγωδίας των Καλαβρύτων, τουλάχιστον ως συνύπευθυνο, με τον ίδιο βαθμό ευθύνης που έφεραν οι ναζί κατακτητές.

Η λέξη «Ούννοι», άλλωστε, δεν ήταν τυχαία. Εκτός από αναφορά στις στρατιές των Γερμανών των αρχών του αιώνα που αυτοχαρακτηρίζονταν έτσι, αποτελεί και άμεση αναφορά στην έκτακτη έκδοση του Ριζοσπάστη που κυκλοφόρησε στις 24 Δεκέμβρη του 1943 για να καταγγείλει το Ολοκαύτωμα των Καλαβρύτων.

Στην έκδοση εκείνη ο Ριζοσπάστης ανέφερε μεταξύ άλλων σε άρθρο υπό τον τίτλο «Η τραγωδία των Καλαβρύτων – Οι Ούννοι κολυμπάν στο αίμα»:

«Οι άνανδροι Ούννοι, βαρβαρότεροι και απ’ τις άγριες φυλές της ζούγκλας, κάλεσαν τον πληθυσμό να ξαναγυρίσει στα Καλάβρυτα με την υπόσχεση ότι δεν είχε να πειραχτεί κανένας. Ο πληθυσμός ξαναγύρισε και τότε οι Ούννοι, οι προστάτες των Ράλληδων Ντερτιλήδων, ρίχτηκαν στην εξόντωση των αθώων και ανυπεράσπιστων ανθρώπων. Εκλεισαν όλα τα γυναικόπαιδα σε ένα σχολείο και έβαλαν φωτιά. Τυλιγμένες απ’ τις φλόγες οι γυναίκες πάλεβαν να σπάσουν τις πόρτες, ενώ έριχναν τα παιδιά όξω απ’ τα παράθυρα για να σωθούν».

Ακούστε τις συγκλονιστικές εξομολογήσεις γυναικών που έζησαν τη φρίκη του Ολοκαυτώματος των Καλαβρύτων

Επρόκειτο πράγματι περί «αντιποίνων»;

Μια έκθεση της 117ης γερμανικής Μεραρχίας Κυνηγών (καταδρομών), γραμμένη στα τέλη Νοέμβρη του 1943 αναφέρεται στην κατάσταση που ήδη έχει διαμορφωθεί στην Πελοπόννησο, σημειώνοντας ανάμεσα σε άλλα: «Ολόκληρη η Πελοπόννησος πρέπει να θεωρείται σήμερα συμμορίτικη περιοχή. Οι διαρκείς επιθέσεις δείχνουν ότι κι εκεί όπου υπάρχουν συγκεντρωμένα γερμανικά στρατεύματα, δεν μπορεί να γίνεται λόγος για ειρηνοποίηση της χώρας. Η ορεινή ενδοχώρα είναι υπό την πλήρη κυριαρχία των συμμοριών. Εκεί αυτές αποτελούν κράτος εν κράτει κι ασκούν απεριόριστα την κομμουνιστική κυβερνητική εξουσία τους…».

Στρατιώτες της 117 Jager Division

Ακριβώς στο πλαίσιο αυτών των στρατιωτικών υπολογισμών σχεδιάζεται και η «επιχείρηση Καλάβρυτα», η οποία θεωρείται αναγκαία για τις γερμανικές δυνάμεις κατοχής που υπολόγιζαν πως στην ευρύτερη περιοχή Καλαβρύτων βρίσκονταν περί τις 5.000 αντάρτες, η ισχυρότερη δηλαδή αντάρτικη δύναμη σ’ ολόκληρη την Πελοπόννησο.

Το Ολοκαύτωμα των Καλαβρύτων δεν ήταν απλώς μια πράξη αντιποίνων. Υπήρξε μια συνειδητή επίθεση των κατοχικών δυνάμεων με σκοπό την εξουδετέρωση της αντίστασης του ΕΛΑΣ, αλλά και όσων αμάχων υποστήριζαν τις αντάρτικες δυνάμεις παρέχοντάς τους καταφύγιο, τροφή και ρουχισμό.

Πηγές: imerodromos.gr, sansimera.gr, wikipedia, kalavrytanews.gr, news247, Ριζοσπάστης