Δημοσκοπήσεις από… πανέρι – Τα «χοντρά» λάθη των εταιριών

Η δημοσκοπική έκρηξη της προέδρου του – παλιού αλλά νέου- ΠΑΣΟΚ, Φώφης Γεννηματά προκαλεί αρκετά χαμόγελα δυσπιστίας στους «παροικούντες την Ιερουσαλήμ».

Μόλις μια εβδομάδα μετά την εκλογή της στην ηγεσία ενός φορέα που δεν έχει όνομα, δεν έχει μορφή και ακόμη κανείς δεν γνωρίζει αν θα αποκτήσει ποτέ και υπόσταση, η κ. Γεννηματά εμφανίζεται από τη μια στιγμή στην άλλη να προηγείται σε δημοτικότητα όλων των πολιτικών αρχηγών.

Η

ίδια αρχηγός, σε δημοσκόπηση που είχε γίνει μόλις τον περασμένο Σεπτέμβριο, συγκέντρωνε μόλις το 27,5% των θετικών απόψεων σύμφωνα με δημοσκόπηση του Βήματος. Μέσα σε έναν μόλις μήνα, σύμφωνα με την επίμαχη δημοσκόπηση της Metron Analysis, η κ. Γεννηματά, παρά το γεγονός ότι δεν άλλαξε απολύτως τίποτα με πραγματικούς πολιτικούς όρους, κατάφερε να φτάσει στο «διαστημικό» ποσοστό του 44%, αφήνοντας πίσω της όλους τους άλλους πολιτικούς αρχηγούς.

Η συγκεκριμένη δημοσκόπηση έγινε αποδέκτης αρκετών αρνητικών σχολίων. Η εγκυρότητα των δημοσκοπήσεων έχει, άλλωστε, πληγεί ανεπανόρθωτα τα τελευταία χρόνια στη χώρα μας.

Με αφορμή την ξαφνική άνοδο της Φώφης Γεννηματά, ρίχνουμε μια ματιά στα μεγαλύτερα δημοσκοπικά “fails” των τελευταίων ετών.

Εκλογές 2000: Το φιάσκο της χιλιετίας

Οι δυσκολίες στη συγκεκριμένη εκλογική μάχη είχαν διατυπωθεί από νωρίς. Η ΝΔ υπό τον νεοεκλεγέντα πρόεδρο Κώστα Καραμανλή, διατηρούσε σαφές προβάδισμα από το 1998 λόγω της κρίσης της Παιδείας, αλλά και της υπόθεσης Οτσαλάν.

Ωστόσο η ένταξη στην ΟΝΕ βοηθάει το ΠΑΣΟΚ και τον πρωθυπουργό Κώστα Σημίτη να ανακάμψει μέσα στην άνοιξη του 1999, με αποτέλεσμα οι εκλογές να μετατραπούν σε πολιτικό θρίλερ. Ο παρακάτω πίνακας αναδεικνύει του λόγου το αληθές.

Ωστόσο το μεγάλο φιάσκο του 2000 δεν έχει να κάνει τόσο με τις δημοσκοπήσεις που προηγήθηκαν των εκλογών, αλλά με τα exit polls που δημοσιεύτηκαν μόλις έκλεισαν οι κάλπες στις 9 Απριλίου.

Τα exit polls δείχνουν νίκη της ΝΔ γεγονός που στέλνει τους οπαδούς της στα «ουράνια» ύστερα από επτά συναπτά έτη διακυβέρνησης ΠΑΣΟΚ. Έτσι ξεκινούν από νωρίς τα γαλάζια πανηγύρια σε όλη τη χώρα.

Όμως καθώς τα πρώτα αποτελέσματα άρχισαν να δημοσιοποιούνται, οι γαλάζιες σημαίες και… τα κηδειόχαρτα εξαφανίζονταν με εντυπωσιακή ταχύτητα από τους δρόμους. Το ΠΑΣΟΚ είχε καταφέρει να επικρατήσει, οι δικοί του οπαδοί «επανακατέλαβαν» τους δρόμους και τα υπόλοιπα είναι πλέον ιστορία.

Η εκλογική μάχη του 2000 έχει χαρακτηριστεί ως μια από τις πιο ενδιαφέρουσες και έχει ερευνηθεί επιστημονικά από πολιτικούς επιστήμονες και ειδικούς αναλυτές.

Εκλογές 2004: Το «ντέρμπι» που δεν έγινε ποτέ

Η πανηγυρική εκλογή του Γιώργου Παπανδρέου στην προεδρία του ΠΑΣΟΚ, λίγο πριν τις εκλογές του 2004, παρουσιάστηκε σαν καταλύτης μεταστροφής του εκλογικού σώματος που μέχρι τότε έδινε σαφές προβάδισμα στη ΝΔ.

Έτσι με την εκλογή Παπανδρέου, οι δημοσκοπήσεις δείχνουν την εκλογική αναμέτρηση να μετατρέπεται σε ντέρμπι «βγαλμένου απ’ τα παλιά», μεταξύ Καραμανλή και Παπανδρέου. Μόνο που η επικράτηση του Κώστα Καραμανλή στην κάλπη διέψευσε τις δημοσκοπήσεις της εποχής, κατορθώνοντας να κερδίσει το 45% και να αφήσει το ΠΑΣΟΚ πίσω του κατά 5 ποσοστιαίες μονάδες.

Σύμφωνα με το news247 και τον δημοσιογράφο Λευτέρη Σαββίδη, ο δημοσκόπος Γιάννης Μαυρής δηλώνει σχετικά με το ζήτημα των δημοσκοπήσεων της εποχής: «Η επιστημονική και δημοσιογραφική καθιέρωση του πολιτικού βαρόμετρου κάθε άλλο παρά ανώδυνη υπήρξε. Βρέθηκε αρκετές φορές στο στόχαστρο δημοσιογραφικών επικρίσεων και πολιτικών επιθέσεων». Μάλιστα ο κ. Μαυρής στοχεύει ευθέως τη διακυβέρνηση Σημίτη, αναφορικά με τον παρεμβατισμό. «Αν και προϋπήρχε, η ανοικτά χειραγωγική χρήση των δημοσκοπήσεων, άνθησε κυρίως στην περίοδο διακυβέρνησης Κ.Σημίτη και έφθασε στο απόγειό της το 2004».

Εκλογές 2009: Το ανύπαρκτο «φλερτ» του ΣΥΡΙΖΑ με το όριο του 3%

Λίγο πριν τις εκλογές του 2009 που προκήρυξε η κυβέρνηση Καραμανλή ο τότε πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ Αλέκος Αλαβάνος είχε αντικατασταθεί από τον Αλέξη Τσίπρα. Σε όλη την προεκλογική περίοδο οι δημοσκοπικές εταιρείες έδειχναν τον ΣΥΡΙΖΑ να κινείται σταθερά στο όριο εισόδου του 3%.

Ο παρακάτω πίνακας αναδεικνύει ακριβώς την απόσταση των δημοσκοπήσεων από την πραγματικότητα σε ό,τι αφορά τον ΣΥΡΙΖΑ. Είναι ενδεικτικό ότι το τελικό αποτέλεσμα του ΣΥΡΙΖΑ ξεπέρασε κατά 1,1% το ανώτερο ποσοστό που του έδιναν τότε οι δημοσκοπήσεις.

Εκλογές 2012 Α’: Λάθη ακόμα και στην κατάταξη

Τα δημοσκοπικά λάθη σχετικά με τον ΣΥΡΙΖΑ συνεχίστηκαν τρία χρόνια αργότερα. Η ολική ανατροπή της πολιτικής γεωγραφίας που επήλθε με τις εκλογές του 2012 είχε αρχίσει να «σιγοβράζει» μέσα στην κοινωνία από αρκετά νωρίτερα.

Οι εξαιρετικά πυκνές πολιτικές εξελίξεις είχαν οδηγήσει στην εκλογική συντριβή του ΠΑΣΟΚ. Ωστόσο οι δημοσκοπικές εταιρείες δεν μπόρεσαν να ανιχνεύσουν ότι η συντριβή αυτή, σε συνδυασμό με την απότομη άνοδο της εκλογικής επιρροής του ΣΥΡΙΖΑ, ήταν ικανή να ανατρέψει ακόμα και την κατάταξη των κομμάτων. Έτσι, ο μέσος όρος των δημοσκοπήσεων που έγιναν πριν τις εκλογές του Μαΐου του 2012 «έδειχναν» τον ΣΥΡΙΖΑ σταθερά στην τρίτη θέση, με ποσοστό 11%, έξι ποσοστιαίες μονάδες πίσω από το ΠΑΣΟΚ και 13 πίσω από τη ΝΔ.

Τελικά, σε εκείνες τις εκλογές στην πρώτη θέση εκλέχθηκε η ΝΔ με 18,8% (Μ.Ο. δημοσκοπήσεων 23,2%), στη δεύτερη θέση ο ΣΥΡΙΖΑ με 16,7% (Μ.Ο. 10,8) και στην τρίτη το ΠΑΣΟΚ με 13,1% (Μ.Ο. 16,1%).

Δημοψήφισμα 2015: Το ΌΧΙ που «έριξε τις μάσκες»

Το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος που έγινε το 2015 υπήρξε ένα από τα μεγαλύτερα «χαστούκια» για τις δημοσκοπικές εταιρείες. Ο παρακάτω συνοπτικός πίνακας είναι χαρακτηριστικός.

Σχεδόν 20 ποσοστιαίες μονάδες έπεσαν έξω οι δημοσκοπήσεις που έγιναν την εξαιρετικά φορτισμένη εβδομάδα που προηγήθηκε του δημοψηφίσματος. Και όχι μόνο αυτό, αλλά οι δημοσκοπικές εταιρείες έδειχναν στις περισσότερες περιπτώσεις νίκη του «ΝΑΙ».

Εκλογές Σεπτεμβρίου 2015: Η πίεση στους ΑΝΕΛ

Στις εκλογές που ακολούθησαν το δημοψήφισμα παρατηρήθηκε το ίδιο φαινόμενο με εκείνο του 2009, όχι στους «επικεφαλής» της εκλογικής μάχης, αλλά στους «ουραγούς».

Συγκεκριμένα, το λάθος των δημοσκοπικών εταιρειών ήταν ότι φάνηκαν αδύναμες να διαβλέψουν την εκλογική επιρροή των ΑΝΕΛ, θέτοντάς τους, στις περισσότερες περιπτώσεις, εκτός Βουλής.

Χειραγώγηση, λάθη ή και τα δύο;

Όλες αυτές οι δραματικές αποκλίσεις της δημοσκοπικής «εικόνας» από την κοινωνική και πολιτική πραγματικότητα, οδήγησαν στην απαξίωση των δημοσκοπήσεων από μεγάλη μερίδα των πολιτών.

Σε κάθε περίπτωση ωστόσο, το φαινόμενο δεν είναι ελληνικό. Οι δημοσκοπικές εταιρείες σε παγκόσμιο επίπεδο την τελευταία δεκαετία έχουν να επιδείξουν ουκ ολίγες αποτυχίες. Ενδεικτικά μπορούμε να αναφέρουμε τα μεγάλα δημοσκοπικά λάθη στην περίπτωση του Brexit αλλά και στις τελευταίες προεδρικές εκλογές στις ΗΠΑ.

Αν και πολλά από όλα αυτά τα λάθη δικαίως μπορούν να αποδοθούν σε προσπάθειες πολιτικής χειραγώγησης της κοινής γνώμης, η πραγματικότητα είναι ότι η εκλογική συμπεριφορά των πολιτών έχει μεταβληθεί ραγδαία τα τελευταία χρόνια, με αποτέλεσμα να δημιουργεί δυσκολίες πρόβλεψης στους δημοσκόπους.

Πηγές: factalart.gr, News247, Καθημερινή