Cambridge Analytica: Το σκάνδαλο του facebook που στοίχισε στον Ζάκερμπεργκ επτά δισ. δολάρια

Αντώνης Ρηγόπουλος

Πριν μια εβδομάδα, η βρετανική εφημερίδα Observer δημοσίευσε τις πληροφορίες που είχε λάβει από έναν πρώην εργαζόμενο της εταιρείας διαχείρισης δεδομένων Cambridge Analytica, ο οποίος αποφάσισε να αποκαλύψει τη σχέση της εταιρείας με το διαδικτυακό μεγαθήριο Facebook.

Ο Κρίστοφερ Ουάιλι αποκάλυψε ότι ένας ακαδημαϊκός, ο Αλεξάντρ Κογκαν, είχε αλιεύσει δεδομένα χρηστών μέσω ενός κουίζ προσωπικότητας και μέσα από την

εταιρεία του, τη Global Science Research (GSR) τα είχε μοιραστεί με την Cambridge Analytica. Από τότε οι εξελίξεις και οι αποκαλύψεις για τους τρόπους που τα προσωπικά δεδομένα των χρηστών χρησιμοποιήθηκαν, υπήρξαν καταιγιστικές.

Οι εξελίξεις του σκανδάλου

Μια παράλληλη έρευνα που διεξήγαγαν κρυφοί δημοσιογράφοι του Channel 4 αποκάλυψε τον επικεφαλής της Cambridge Analytica, Αλεξάντερ Νιξ, να καμαρώνει για το ότι χρησιμοποίησε «κόλπα» για να επηρεάσει τις εκλογές. Ο ίδιος, πιστεύοντας ότι μιλάει σε πρόσωπο που ήθελε να χρησιμοποιήσει τις υπηρεσίες της εταιρείας στη Σρι Λάνκα, του εξήγησε ότι έχει δημιουργήσει σεξουαλικά σκάνδαλα και ότι έχει χρησιμοποιήσει ψεύτικες ειδήσεις για να μετακινήσει ψήφους.

Το ρεπορτάζ επίσης αποκάλυψε ότι στελέχη της εταιρείας εκτιμούσαν ότι η ίδια η εταιρεία ήταν «πίσω» από προπαγανδιστικό προεκλογικό βίντεο εναντίον της Χίλαρι Κλίντον, ενώ ταυτόχρονα είχε παίξει ρόλο και στο αποτέλεσμα των εκλογών στη Νιγηρία. Παράλληλα, πρώην εργαζόμενοι του Facebook αποφάσισαν να μιλήσουν.

Ο Σάντι Παρακιλάς, διευθύντρια επιχειρήσεων της πλατφόρμας και υπεύθυνη για την αντιμετώπιση παραβιάσεων της πολιτικής της προστασίας δεδομένων από τρίτους παραγωγούς software, από το 2011 έως το 2012. Ο ίδιος δήλωσε ότι προειδοποίησε ανώτατα στελέχη της εταιρείας ότι η χαλαρή προσέγγιση της εταιρείας στο θέμα της προστασίας των δεδομένων μπορούσε να οδηγήσει σε μια μεγάλη παραβίαση.

Τι γνωρίζουμε έως τώρα για την Cambridge Analytica

Πλέον τα φώτα της δημοσιότητας έχουν πέσει πάνω στη βρετανική εταιρεία. Στις ΗΠΑ, φαίνεται ότι υποστηρίζεται οικονομικά από την εξαιρετικά εύπορη οικογένεια Μέρσερ, που έγινε γνωστή στο ευρύτερο διεθνές κοινό μετά την ανοιχτή υποστήριξή τους στον Ντ. Τραμπ. Στη Βρετανία, από την άλλη, η εταιρεία φέρεται να έχει σχέσεις με τον όμιλο SCL, με τη βρετανική κυβέρνηση να υποστηρίζει ότι πλέον δεν έχει κανένα συμβόλαιο σε ισχύ με τη συγκεκριμένη εταιρεία. Ωστόσο στο παρελθόν η εταιρεία έχει συνεργαστεί τόσο με το Συντηρητικό όσο και με το Εργατικό κόμμα.

Έχει επίσης προκύψει ότι είχε δοθεί στην εταιρεία το δικαίωμα πρόσβασης σε απόρρητα έγγραφα όταν συνεργαζόταν με το υπουργείο Άμυνας της χώρας. Τότε είχε λάβει σχεδόν 200.000 λίρες για δύο διαφορετικά έργα.

Η αντίδραση των πολιτικών

Πολιτικά πρόσωπα από όλο τον κόσμο έχουν ήδη εκφράσει τις ανησυχίες τους για τις αποκαλύψεις και έχουν δηλώσει ότι προτίθενται να διερευνήσουν σε μεγαλύτερο βάθος την υπόθεση. Στη Βρετανία συγκεκριμένα, η κοινοβουλευτική επιτροπή που είναι υπεύθυνη για τα ψηφιακά μέσα κατηγορούν το Facebook ότι σε προηγούμενη συνεδρίαση οι εκπρόσωποί του, την είχαν παραπλανήσει. Για τον λόγο αυτόν πλέον καλούν τον ίδιο τον ιδρυτή και πρόεδρο του Facebook Μαρκ Ζάκερμπεργκ, αλλά και τον Νιξ.

Στις ΗΠΑ η αντίστοιχη ομοσπονδιακή επιτροπή για το εμπόριο φέρεται να έχει ξεκινήσει να ερευνά αν το Facebook παραβίασε τη συμφωνία περί ιδιωτικότητας. O γενικός εισαγγελέας της Νέας Υόρκης και οι ομόλογοί του σε Μασαχουσέτη και New Jersey έχουν επίσης ανακοινώσει τη διενέργεια ερευνών.

Στην Αυστραλία, η Επιτροπή Πληροφοριών και Ασφάλειας έχει απαιτήσει από το facebook να παραχωρήσει πληροφορίες για το αν επηρεάστηκαν Αυστραλοί από μη εξουσιοδοτημένη χρήση προσωπικών δεδομένων. Αντίστοιχες έρευνες γίνονται και στο Ισραήλ.

Πώς αντιδρούν οι ίδιοι οι χρήστες;

Μια αμερικανίδα πολίτης έχει ήδη ασκήσει μήνυση στο facebook για τη χρήση των προσωπικών της δεδομένων και διεκδικεί χρηματική αποζημίωση, ενώ νομικοί κύκλοι αναφέρουν ότι είναι πολύ πιθανό να ακολουθήσουν το παράδειγμά της και άλλοι.

Ωστόσο, εκτός των δικαστικών αιθουσών, το hashtag #deleteFacebook έχει γιγαντωθεί, ενώ το έχει υποστηρίξει και ο ιδρυτής του Whatsapp, ο οποίος είχε πουλήσει την εφαρμογή του στο facebook το 2014 έναντι 19 δισεκ. δολαρίων. Παράλληλα, πολλοί επενδυτές απέσυραν τα χρήματά τους από τη μετοχή του facebook στο χρηματιστήριο την περασμένη Δευτέρα, με την πτώση να συνεχίζεται σε όλη την εβδομάδα.

Η… κλιμακωτή αντίδραση του Facebook

Αρχικά, όπως αναφέρει ο Guardian που ανήκει στον ίδιο όμιλο με τον Observer που αποκάλυψε το σκάνδαλο, το Facebook επιχείρησε να εμποδίσει την εφημερίδα από το να δημοσιεύσει τα λεγόμενα του Ουάιλι. Στη συνέχεια ωστόσο, λίγο πριν τη δημοσίευση, ανακοίνωσε ότι θα αναστείλει τη λειτουργία των λογαριασμών του ίδιου, της SCL, της Cambridge Analytica και του Κόγκαν.

Σκίτσο του Chris Riddell, 25/3/2018, The Guardian

Την περασμένη Δευτέρα, και αφού το σκάνδαλο είχε λάβει ανεξέλεγκτες διαστάσεις, το facebook ανακοίνωσε ότι έχει προσλάβει την εταιρεία ψηφιακής πραγματογνωμοσύνης Stroz Friedberg, για να διενεργήσει πλήρη έλεγχο της Cambridge Analytica. Παρόλα αυτά, ο άλλοτε λαλίστατος πρόεδρος του facebook δεν έκανε καμία προσωπική δήλωση.

Με την πίεση να μεγαλώνει μέρα με τη μέρα, το facebook ανακοίνωσε δύο μέρες αργότερα ότι θα άλλαζε τον τρόπο με τον οποίο μοιράζεται τα δεδομένα με τρίτες εφαρμογές.

Χρειάστηκε να περάσει μια εβδομάδα από τη δημοσίευση του σκανδάλου για να πάρει θέση ο ίδιος ο Ζάκερμπεργκ. Μιλώντας στο CNN ζήτησε συγγνώμη για την «παραβίαση της εμπιστοσύνης» όπως την χαρακτήρισε, ενώ σε ανάρτησή του στο facebook ανέλαβε την ευθύνη για την προστασία των δεδομένων. «Έχουμε μια ευθύνη να προστατεύουμε τα δεδομένα σας και αν δεν το κάνουμε τότε δεν αξίζουμε να σας υπηρετούμε», ανέφερε στην ανάρτησή του.

Εντονότερη η απάντηση της Cambridge Analytica

Από την πλευρά της η Cambridge Analytica αρνείται κατηγορηματικά τις αιτιάσεις του Ουάιλι, υποστηρίζοντας ότι διέγραψε όλα τα δεδομένα όταν ενημερώθηκε για τον τρόπο με τον οποίο είχαν αλιευθεί. «Αυτά τα δεδομένα δεν χρησιμοποιήθηκαν από την Cambridge Analytica ως μέρος των υπηρεσιών που προσέφερε στην προεκλογική καμπάνια του Ντόναλντ Τραμπ. Για τον συγκεκριμένο πελάτη δεν χρησιμοποιήθηκε ούτε η μέθοδος της προσωποποιημένης διαφήμισης», ανέφερε η Cambridge Analytica.

Παράλληλα η εταιρεία κατηγόρησε το Channel 4 News για «παγίδευση και λανθασμένο χαρακτησιμό». Η ίδια τονίζει ότι η αναφορά της «κόπηκε και γράφτηκε για να παρουσιαστεί χυδαία αλλαγμένα η φύση αυτών των συνομιλιών και ο τρόπος με τον οποίο η εταιρεία διεκπεραιώνει το έργο της».

Παρόλα αυτά η εταιρεία ανακοίνωσε ότι το ΔΣ αποφάσισε να θέσει σε αναστολή τον Νιξ, μέχρι να ολοκληρωθεί η ανεξάρτητη έρευνα.

Πηγή: Guardian