Black Friday: Πόσο «σκοτεινή» είναι τελικά η Μαύρη Παρασκευή; (εικόνες – video)

Έρευνα: Ρηγόπουλος Αντώνης

Για δεύτερη χρονιά η λεγόμενη «Μαύρη Παρασκευή» κάνει την εμφάνισή της και στην Ελλάδα. Ορισμένα καταστήματα είχαν ξεκινήσει να κάνουν μεγάλες εκπτώσεις τη συγκεκριμένη μέρα, ήδη από το 2014, όμως μόλις το 2016 αυτή η πρακτική εφαρμόστηκε σε ευρύτερη βάση στη χώρα μας.

Πρόκειται για μια επιθετική τακτική μάρκετινγκ οι ρίζες της οποίας βρίσκονται στις ΗΠΑ,

όμως τα τελευταία χρόνια έχει υιοθετηθεί από πολυεθνικές επιχειρήσεις σε όλο τον κόσμο.

Ωστόσο η συγκεκριμένη πρακτική έχει δεχθεί σφοδρές επικρίσεις, τόσο από συλλόγους και σωματεία εργαζομένων καθώς αποτελεί την αφορμή για την περαιτέρω ελαστικοποίηση των σχέσεων εργασίας. Την ίδια στιγμή οι ενώσεις καταναλωτών κάνουν λόγο για εκμετάλλευση της περιορισμένης αγοραστικής τους δύναμης από τις μεγάλες εταιρείες και για εξευτελισμό της αξιοπρέπειας ανθρώπων που βρίσκουν την ευκαιρία να καλύψουν συγκεκριμένες αγοραστικές τους ανάγκες.

Γιατί είναι «Μαύρη» αυτή η Παρασκευή;

Οι αστικοί μύθοι για την προέλευση της Μαύρης Παρασκευής είναι αρκετοί και στις περισσότερες περιπτώσεις έχουν μια δόση αλήθειας.

Η πρώτη αναφορά σε «Μαύρη» Παρασκευή δεν είναι καθόλου πρόσφατη. Εντοπίζεται στο μεγάλο «κραχ» της αγοράς χρυσού των ΗΠΑ, στις 24 Σεπτεμβρίου του 1869! Ήταν τότε που δυο από τους πιο διαβόητους «καρχαρίες» της Wall Street, ο Jay Gould και ο Jim Fisk αποφάσισαν να αγοράσουν τεράστιες ποσότητες χρυσού για να ανεβάσουν την τιμή του και να τις πουλήσουν κερδίζοντας υπέρογκα ποσά. Οι δύο άνδρες εκτέλεσαν το σχέδιό τους εκείνη την ημέρα προκαλώντας απότομη πτώση στο χρηματιστήριο που έμελλε να επηρεάσει την οικονομία της χώρας για πολλά χρόνια.

Ωστόσο, η πρακτική των εκπτώσεων δεν προκύπτει από αυτή την ιστορία. Αρκετοί υποστηρίζουν ότι η «Μαύρη» Παρασκευή έχει να κάνει με μια πολύ μικρή λεπτομέρεια στον τρόπο που οι έμποροι τηρούσαν τα Βιβλία τους. Συγκεκριμένα, αναφέρεται ότι ύστερα από μια χρονιά με μεγάλες ζημιές, οι έμποροι προχώρησαν σε εκπτώσεις την επομένη από την ημέρα των Ευχαριστιών. Οι καταναλωτές τότε έκαναν μεγαλύτερες αγορές και οι έμποροι μπόρεσαν για πρώτη φορά σε μια ολόκληρη χρονιά να καταγράψουν κέρδη.

Η λεπτομέρεια είναι ότι συνήθιζαν να καταγράφουν τις ζημιές με κόκκινο μελάνι και τα κέρδη με μαύρο. Έτσι λοιπόν η «μαύρη Παρασκευή» ταυτίστηκε με τα κέρδη των εμπόρων.

Ο δεύτερος μύθος, ο οποίος όμως δεν επιβεβαιώνεται, αναφέρει ότι στις αρχές του 19ου αιώνα, μία ημέρα μετά τις Ευχαριστίες, οι τιμές των σκλάβων στις Νότιες πολιτείες των ΗΠΑ ήταν εξαιρετικά χαμηλές.

Η ιστορία, πάντως, που σύμφωνα με τους ερευνητές ανταποκρίνεται περισσότερο στην πραγματικότητα είναι λιγότερο εντυπωσιακή. Μάλλον προέρχεται από την… αστυνομική αργκό! Συγκεκριμένα, τη δεκαετία του 1950 στη Φιλαδέλφια των ΗΠΑ, ξεκίνησε η παράδοση ενός ποδοσφαιρικού αγώνα ανάμεσα στον Στρατό Ξηράς και το Πολεμικό Ναυτικό των ΗΠΑ την ημέρα μετά τις Ευχαριστίες. Οι έμποροι της πόλης έκαναν μεγάλες εκπτώσεις για να επωφεληθούν από τις ορδές των τουριστών που έρχονταν για να παρακολουθήσουν το γεγονός. Αυτό υποχρέωνε τους αστυνομικούς να δουλεύουν διπλές και τριπλές βάρδιες για να διατηρήσουν την τάξη και την ασφάλεια.

Οι αστυνομικοί ήταν εκείνοι που αναφέρονταν σε αυτή την ημέρα ως Μαύρη Παρασκευή και φαίνεται ότι η φράση όχι μόνο «έμεινε» αλλά πήρε και παγκόσμιες διαστάσεις.

Μαύρη Παρασκευή για τους εργαζόμενους

Τα τελευταία χρόνια η Μαύρη Παρασκευή, από εφιάλτης για τους αστυνομικούς της Φιλαδέλφια, έχει μετατραπεί σε εφιάλτη των εργαζομένων σε όλο τον πλανήτη.

Η Μαύρη Παρασκευή σημαίνει διπλές και τριπλές βάρδιες για τους εμποροϋπαλλήλους σε συνδυασμό με την η υποχρέωση να εξυπηρετήσουν πρωτοφανείς μάζες καταναλωτών που φτάνουν ακόμα και σε χειροδικίες μεταξύ τους για να μπορέσουν να επωφεληθούν των μεγάλων εκπτώσεων.

Τα επεισόδια, οι τραυματισμοί, ακόμη και οι θάνατοι δεν είναι σπάνιο φαινόμενο τη συγκεκριμένη ημέρα.

Σύμφωνα με ιστοσελίδα σχετικών καταγραφών, από το 2004 έως και το 2016 έχουν σημειωθεί 14 θάνατοι και 106 τραυματισμοί σε όλο τον κόσμο, σε περιστατικά που σχετίζονται άμεσα ή έμμεσα με τη «Μαύρη Παρασκευή».

Μεταξύ όλων αυτών συγκαταλέγονται άνθρωποι που ποδοπατήθηκαν μέχρι θανάτου από καταναλωτές, εργαζόμενοι που αυτοκτόνησαν και καταναλωτές που τραυματίστηκαν σοβαρά σε διαπληκτισμούς εντός καταστημάτων.

AFP PHOTO/Stan HONDASTAN HONDA/AFP/Getty Images

Στην Ελλάδα οι αντιδράσεις των εργαζομένων είναι έντονες, με τον σύλλογό τους να κάνει λόγο και φέτος για «δεκάδες καταγγελίες» σύμφωνα με τις οποίες οι μεγάλες πολυεθνικές επιχειρήσεις τους υποχρεώνουν σε 12ωρες βάρδιες, ανάκληση των ρεπό τους και πλήρη ανατροπή των συμβάσεών τους.

«Στην ουσία, η Μαύρη Παρασκευή, στοιβάζει αξημέρωτα έξω από τα καταστήματα πλήθος καταναλωτών, που στο τέλος ποδοπατούνται μεταξύ τους για να αγοράσουν το οτιδήποτε θεωρούν φθηνό, ενώ οι εργαζόμενοι βρίσκονται να είναι ακόμα μια φορά τα εξιλαστήρια θύματα της εργασιακής δουλείας», αναφέρει σε ανακοίνωσή της η Ομοσπονδία Εμπορικών Υπαλλήλων Ελλάδος. Από την πλευρά του ο Σύλλογος Εμποροϋπαλλήλων Αθήνας κατονομάζει αρκετές επιχειρήσεις αναφέροντας ότι «έχουν τροποποιήσει όλα τα προγράμματα των εργαζομένων επιβάλλοντάς τους παραπάνω ώρες εργασίας, όχι μόνο την Παρασκευή 24 Νοέμβρη άλλα και τις μέρες πριν και μετά από αυτή την ημερομηνία».

Μάλιστα οι εργαζόμενοι πρόκειται να πραγματοποιήσουν διαμαρτυρία τη συγκεκριμένη ημέρα μπροστά από το υπουργείο Εργασίας, διαμαρτυρόμενοι για τις συνθήκες και την εντατικοποίηση της εργασίας τους.

Πηγές: History.com, Ομοσπονδία Εμπορικών Υπαλλήλων Ελλάδος, Σύλλογος Εμποροϋπαλλήλων Αθήνας, blackfridaydeathcount.com, Ναυτεμπορική