Πασχαλινά έθιμα. Από τους Μπότηδες στην Κέρκυρα, στις σούβλες και στους λάκκους μέχρι τα Δάκρυα της Παναγιάς

Το ορθόδοξο Πάσχα εορτάζεται με κατάνυξη σε όλη την Ελλάδα με το τελετουργικό που προβλέπει η Εκκλησία. Τα έθιμα ανά περιοχή, προερχόμενα από παραδόσεις που χάνονται στο βάθος του χρόνου, έρχονται με τη σειρά τους να τονίσουν το πνεύμα των ημερών, «καλώντας» τις τοπικές κοινωνίες να συμμετέχουν με ένα ξεχωριστό τρόπο στην Ανάσταση και την γιορτή του Πάσχα.
Στην Κέρκυρα οι «Μπότηδες», στην Κάλυμνο οι δυναμίτες, το κάψιμο του Ιούδα σε ορισμένες περιοχές της χώρας, ο σαϊτοπόλεμος στην Καλαμάτα, είναι μόνο μερικά από τα έθιμα που δίνουν ένα ξεχωριστό χρώμα στον τρόπο που η Ελλάδα γιορτάζει.

Οι Μπότηδες στη Σπιανάδα

Η Κέρκυρα, το πρωί του Μεγάλου Σαββάτου «βουλιάζει» από το πλήθος των πιστών, αλλά και τουριστών, που έρχονται στο νησί για να παρακολουθήσουν μεταξύ άλλων το έθιμο «Μπότηδες», που λαμβάνει χώρα στην καρδιά του νησιού στην πλατεία Σπιανάδα.

Σύμφωνα με το έθιμο, με την πρώτη Ανάσταση στις 12 το μεσημέρι, οι κάτοικοι της Κέρκυρας, που έχουν στολίσει τα ψηλά παραθυρόφυλλά τους με κόκκινα εμβλήματα και λουλούδια, πετάνε τους «Μπότηδες». Πρόκειται για πήλινα κανάτια με στενό στόμιο και δυο χερούλια στο πλάι για τη μεταφορά τους, δεμένα με κόκκινες κορδέλες. Για το εν λόγω έθιμο που αποτελεί ένα συνδυασμό ενετικών παραδόσεων και ορθόδοξων εθίμων, υπάρχουν διαφορετικές θεωρίες για το πώς ξεκίνησε.

Μία απ' αυτές το θεωρεί μεσαιωνικό έθιμο, κατάλοιπο της Ενετοκρατίας. Οι Βενετοί, ως καθολικοί, έσπαγαν τις παλιές στάμνες την Πρωτοχρονιά, στη μεγαλύτερη γιορτή τους ως "φόρο" στο νέο χρόνο, προκειμένου να τους φέρει καινούργια αγαθά στο σπιτικό τους. Οι ορθόδοξοι "μετακόμισαν" το έθιμο χρονικά και το μετέφεραν στη δική τους μεγαλύτερη γιορτή, το Πάσχα. Μια δεύτερη εκδοχή, με μεσαιωνικές ρίζες κι αυτή, αναφέρει ότι πρόκειται για προσπάθεια να εκδιωχθούν τα "μολύσματα", τα κακά και μοχθηρά πνεύματα που έβαζαν σε πειρασμό τους ανθρώπους την προηγούμενη χρονιά. Η τρίτη εκδοχή κάνει λόγο για παγανιστική προέλευση. Ο οργασμός της φύσης και η συλλογή των φρέσκων καρπών, απαιτούν νέα κανάτια και δοχεία για την αποθήκευση τους με αποτέλεσμα τα παλιά να πετιούνται και, μάλιστα, όσο πιο τελετουργικά, τόσο πιο αποδοτική θα είναι και η νέα συγκομιδή. Σύμφωνα με τη θρησκευτική μας παράδοση, το σπάσιμο των «Μπότηδων αναπαριστά με τους κρότους, την οργή για τη προδοσία του Ιούδα.

Το έθιμο συνοδεύουν οι βροντεροί κανονιοβολισμοί που ακούγονται από το Παλιό Φρούριο της Κέρκυρας, αλλά και οι φιλαρμονικές του τόπου που παίζουν θρησκευτικά εμβατήρια. Οι παρευρισκόμενοι στο έθιμο σπεύδουν να μαζέψουν τα κομμάτια από τα σπασμένα πήλινα κανάτια, να τα πάρουν σπίτι τους και να τα φυλάξουν στο εικονοστάσι τους, καθώς σύμφωνα με τους Κερκυραίους φέρουν τύχη και ευημερία.

Από τις σούβλες στους λάκκους

Απ' άκρη σ' άκρη στη Ρούμελη ακόμα και σε χωριά με λιγοστούς κατοίκους τις άγιες μέρες της Πασχαλιάς αποκτούν ζωή. Τα πασχαλινά έθιμα στη Ρούμελη έλκουν την καταγωγή τους από τον περασμένο αιώνα και όχι μόνο δεν ξεθωριάζουν με το πέρασμα του χρόνου, αλλά ζωντανεύουν όλο και περισσότερο, καθώς οι νεότερες γενιές συμμετέχουν με ιδιαίτερο μεράκι και κέφι, τόσο στην προετοιμασία του «λάκκου» της φωτιάς και στο σούβλισμα, όσο και στο πασχαλινό γλέντι που ακολουθεί. Αν βρεθείτε Πάσχα στη Λαμία, μην παραλείψετε να παρακολουθήσετε την περιφορά και, κυρίως, τη συνάντηση των Επιταφίων στην Πλατεία πάρκου της πόλης τη Μεγάλη Παρασκευή, με τη συμμετοχή της φιλαρμονικής και χιλιάδων κατοίκων και επισκεπτών.

Όλη η γειτονιά ένα τραπέζι

Στην Αμφίκλεια, η κάθε οικογένεια δεν ψήνει μόνη της το πατροπαράδοτο αρνί, αλλά όλη η γειτονιά μαζί, συντηρώντας μια παράδοση ετών. Στις γειτονιές και τα σταυροδρόμια της Αμφίκλειας βλέπεις να ψήνονται 10-15, ίσως και περισσότερα, αρνιά στη σειρά. Πριν ο καθένας πάρει τον δρόμο για το γιορτινό τραπέζι του σπιτιού του, θα πρέπει πρώτα να ολοκληρωθεί το γλέντι στην παρέα, έστω και αν «θυσιάσουν» ένα μέρος απ' το αρνί?. Μάλιστα, πολλές από τις παρέες που έχουν συναντώνται ριζώσει σταθερά, φροντίζουν να εξασφαλίσουν «ρεφενέ» ένα μικρό αρνί για να βγει από την φωτιά πρώτο και να συνοδεύσει το γλέντι της παρέας.

Στη Λιβαδειά, οι κάτοικοι της πόλης μένουν σχεδόν άγρυπνοι το βράδυ του Μεγάλου Σαββάτου για να φτιάξουν τον «λάκκο» και πριν ακόμη ξημερώσει να έχουν ετοιμάσει το σημείο και τον σωρό με τα κλαδιά. Ο μεγαλύτερος της οικογένειας ή της παρέας, αφού κάνει τον σταυρό του, ανάβει τη φωτιά με τη λαμπάδα της Αναστάσεως.

Με αρκετή υπομονή, ραντίσματα νερού και χτυπήματα στα φλεγόμενα κλαδιά, η θράκα ετοιμάζεται και μπαίνουν επάνω τα αρνιά. Στον δημοτικό «λάκκο», που στήνεται στην περιοχή της Κρύας, προσφέρονται δωρεάν σουβλιστό αρνί, μεζέδες και κρασί στους επισκέπτες και στους παρευρισκομένους, ενώ συμμετέχουν παραδοσιακά χορευτικά συγκροτήματα.

Τα "Δάκρυα της Παναγιάς"

Στην Άμφισσα, λαμβάνει χώρα ένα ενδιαφέρον πασχαλινό έθιμο της Ρούμελης. Ονομάζεται «Δάκρυα της Παναγιάς». Το μεσημέρι της Μεγάλης Παρασκευής σύμπασα η Άμφισσα κάθεται σε καφενεία, μεζεδοπωλεία κι εστιατόρια για να καταναλώσει σαρακοστιανά χωρίς λάδι και μεγάλες ποσότητες τσίπουρου και ούζου, που είναι τα εν λόγω?. δάκρυα!

Στην Αρκίτσα, την δεύτερη ημέρα του Πάσχα συναντάμε το έθιμο της Ρωμάνας. Γυναίκες με τοπικές ενδυμασίες τραγουδώντας το τραγούδι της Ρωμάνας, συγκεντρώνουν χρήματα και υλικά για να φτιάξουν παραδοσιακές πίτες. Το ίδιο απόγευμα στην εκκλησία του Αγίου Γεωργίου υπό τους ήχους παραδοσιακής μουσικής προσφέρουν τις πίτες που ετοίμασαν.

Στην Αράχοβα ανήμερα του Πάσχα γίνεται η περιφορά της εικόνας του Αγίου Γεωργίου, την οποία συνοδεύουν περί τα 500 άτομα ντυμένα με παραδοσιακές φορεσιές. Την επόμενη ημέρα πραγματοποιείται αγώνας δρόμου των γερόντων (ανηφορικός δρόμος), οι οποίοι ξεκινούν από την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου και φτάνουν στον λόφο.

Ο Ιούδας καίγεται

Στην Υπάτη, το απόγευμα της Κυριακής του Πάσχα, μετά την Αγάπη, πραγματοποιείται το «κάψιμο του Ιούδα», έθιμο που χάνεται στα βάθη του παρελθόντος, ενώ στο προαύλιο της εκκλησίας του Αγ. Νικολάου, ο παπάς σέρνει τον αναστάσιμο χορό, ψάλλοντας το «Χριστός Ανέστη». Κάθε χρόνο αυτή την ημέρα, σύσσωμος ο λαός της Υπάτης, αλλά και της ευρύτερης περιοχής, αναβιώνει και κρατάει ζωντανό το πανάρχαιο αυτό έθιμο.

Οι γιορτές συνεχίζονται έως και την Τετάρτη μετά το Πάσχα με τη μεγάλη πορεία των αντρών του χωριού της Υπάτης προς την Παναγία Αρσάλη. Το απόγευμα - μόνον οι άνδρες - ανεβαίνουν στην Παναγία Αρσαλή (Αγία Ιερουσαλήμ), διανύοντας με τα πόδια μια απόσταση περίπου δύο ωρών για να φτάσουν στην σπηλαιο-εκκλησιάς, όπου θα διανυκτερεύσουν. Το ίδιο βράδυ στην Υπάτη, οι γυναίκες και τα παιδιά ανάβουν φωτιές στο κεντρικό σταυροδρόμι και καίνε τα παλιά μαγιάτικα στεφάνια, χορεύοντας και τραγουδώντας παραδοσιακά μαγιάτικα τραγούδια. Όσοι αντέχουν, πηδούν πάνω από τις φωτιές.

Η Αγία Ιερουσαλήμ, είναι η Αγία των σπηλαίων και των βράχων και το έθιμο προέρχεται από τα αρχαία ελληνορωμαϊκά Ροζάλια (παγανιστικές εορτές της Άνοιξης). Κατά την Επανάσταση του 1821 η Αγία Ιερουσαλήμ υπήρξε ορμητήριο και σημείο συνάντησης των οπλαρχηγών της περιοχής.

Χριστός Ανέστη, χαλάζι να μην πέσει

Στα χωριά της Δυτικής Φθιώτιδας τη νύχτα της Ανάστασης, ένας επίτροπος της Εκκλησίας παίρνει μια σκλίδα (καλάμι από βρίζα) αγιασμένη από τον αγιασμό των Φώτων, ανεβαίνει στο καμπαναριό ψηλά και την ανάβει για να προφυλάξουν ολόκληρη την περιοχή από το χαλάζι. Ο τόπος που θα δει το φως αυτής της σκλίδας δεν κινδυνεύει από χαλάζι.
Στo χωριό των Αγίων Αναργύρων Μουζακίου Καρδίτσας τη Μεγάλη Πέμπτη τα μεσάνυχτα, όπως αναφέρει ο π. Νικόλαος Δαλαγιώργος, τελείτε η Ιερά Παράκληση στην Οδό του Μαρτυρίου Του Ιησού Χριστού, ενώ την Μ. Παρασκευή μετά την περιφορά του επιταφίου αναβιώνει το έθιμο της αναπαράστασης της «Εις Άδου Καθόδου» του Κυρίου.

Την Κυριακή του Πάσχα, μετά τον εσπερινό της Αγάπης, οι κάτοικοι του χωριού και οι επισκέπτες τραγουδούν και χορεύουν πασχαλιάτικα τραγούδια, χωρίς όμως μουσική υπόκρουση όπως η παράδοση ορίζει. Τους χωριανούς καλωσορίζει ο π. Νικόλαος μαζί με τα παιδιά του Κατηχητικού, τα οποία τραγουδούν δίνοντας την δική τους νότα στην έναρξη της εκδήλωσης: «Χίλια Καλώς ορίσατε, φίλοι 'μ αγαπημένοι από καιρό χαρούμενοι και καλοκαρδισμένοι». Τη δεύτερη ημέρα του Πάσχα τιμάται ιδιαίτερα η Εφέστειος Εικόνα της Παναγίας Βασίλισσας, η οποία λιτανεύεται μετά τη Θεία Λειτουργία στο χωριό.

(Με πληροφορίες από ΑΠΕ - ΜΠΕ)

-- This feed and its contents are the property of The Huffington Post, and use is subject to our terms. It may be used for personal consumption, but may not be distributed on a website.

Keywords
κερκυρα, δακρυα, εθιμα, πασχαλινα εθιμα, εν λόγω, το φως, huffington post, πασχα, ελλαδα, ανάσταση, καλαματα, Πρωτοχρονιά, νέα, λαμια, συμμετοχή, αρνι, λιβαδειά, φως, απε, μπε, feed, property, huffington, κινηση στους δρομους, παγκόσμια ημέρα της γυναίκας 2012, δωρο πασχα, Καλή Χρονιά, Πρώτη Μέρα της Άνοιξης, πασχα 2012, δωρο πασχα 2012, φωτια, νικος ρωμανος, νεος παπας, δωρεαν, θρησκευτικα, ιερουσαλημ, λουλουδια, μουσικη, νησι, πνευματα, τραγουδια, τυχη, φως, αγαπη, αμφισσα, αμφικλεια, ανάσταση, απε, αρχαια, αρκιτσα, βραδυ, γειτονια, γεωργιου, γινεται, γλεντι, δικη, δοχεια, εθιμο, εκκλησια, εν λόγω, ερχονται, εστιατορια, ετων, ευημερια, ζωη, ιδιο, υπομονη, θεια λειτουργια, θεωριες, ιησου, εικονα, ιουδας, καψιμο, κρασι, κυριακη του πασχα, λαδι, λειτουργια, λιβαδειά, λογο, μεζεδες, μικρο, νυχτα, οικογενεια, παιδια, πεμπτη, πιτες, πρωι, σειρα, συμμετοχή, σπηλαιο, σπιτι, το φως, τριτη, χρονικα, χρωμα, αγωνας, εορτες, φιλοι, γιορτη, huffington post, huffington, χωρα, ιδιαιτερο, ιδιαιτερα, feed, ιουδα, καρδια, κυριακη, οργη, πληροφοριες, ποδια, property, σωρο, της παρεας, θεια, υλικα, ξεκινησε
Τυχαία Θέματα