Η τεχνητή νοηµοσύνη, η αµυντική βιοµηχανία και η περίπτωση της Ελλάδας

Η τεχνητή νοημοσύνη έχει ήδη αντίκτυπο στην πολεμική βιομηχανία, με διάφορες χώρες να επενδύουν σε μεγάλο βαθμό στην ανάπτυξη και προώθηση τεχνολογιών που βασίζονται σε αυτήν για στρατιωτικούς σκοπούς. Η τεχνητή νοημοσύνη (ΑΙ) έχει τη δυνατότητα να βελτιώσει σημαντικά τη λήψη αποφάσεων στο πεδίο της μάχης, να ενισχύσει την επίγνωση της κατάστασης και να αυτοματοποιήσει πολλές πτυχές των στρατιωτικών επιχειρήσεων.

Στον πόλεμο στην Ουκρανία, και οι δύο πλευρές χρησιμοποιούν συστήματα ηλεκτρονικού πολέμου (EW), τα οποία διαθέτουν διάφορες μορφές ηλεκτρονικών σημάτων για να διακόψουν ή να

απενεργοποιήσουν την επικοινωνία του εχθρού, την πλοήγηση και άλλα κρίσιμα συστήματα. Αυτά τα συστήματα περιλαμβάνουν εξοπλισμό παρεμβολής, drones και κυβερνοεπιθέσεις. Οι τεχνολογίες που βασίζονται στην τεχνητή νοημοσύνη χρησιμοποιούνται επίσης για την ανάλυση και την ερμηνεία δεδομένων που συλλέγονται από διάφορες πηγές, όπως drones παρακολούθησης, δορυφορικές εικόνες και μέσα κοινωνικής δικτύωσης, για τη βελτίωση της συλλογής πληροφοριών και της λήψης αποφάσεων.

Μερικά συγκεκριμένα παραδείγματα τεχνολογιών που βασίζονται στην τεχνητή νοημοσύνη που χρησιμοποιούνται στον πόλεμο στην Ουκρανία περιλαμβάνουν:

Μη επανδρωμένα εναέρια οχήματα (UAV), εξοπλισμένα με αλγόριθμους υπολογιστικής όρασης και αναγνώρισης αντικειμένων που βασίζονται σε AI, για να βοηθήσουν σε επιχειρήσεις επιτήρησης, στόχευσης και αναγνώρισης.

Αλγόριθμοι προγνωστικής ανάλυσης και μηχανικής μάθησης που βασίζονται σε AI για ανάλυση και ερμηνεία δεδομένων από διάφορες πηγές, όπως μέσα κοινωνικής δικτύωσης, δορυφορικές εικόνες και δίκτυα αισθητήρων, για τον εντοπισμό πιθανών απειλών και τη βελτίωση της επίγνωσης της κατάστασης.

Συστήματα ηλεκτρονικού πολέμου που χρησιμοποιούν αλγόριθμους, βασισμένους στην τεχνητή νοημοσύνη, για την ταχεία ανίχνευση και απόκριση σε εχθρικά σήματα, προσπάθειες παρεμβολής και επιθέσεις στον κυβερνοχώρο.

Η τεχνητή νοημοσύνη (AI) έχει τη δυνατότητα να αλλάξει σημαντικά την αρχιτεκτονική του πολέμου και τη γεωπολιτική ασφάλειας των κρατών. Με ποιους τρόπους όμως θα μπορούσε να επηρεάσει το μέλλον του πολέμου, των διεθνών σχέσεων και της γεωπολιτικής; :

Νέες μορφές πολέμου: τεχνολογίες που βασίζονται στην τεχνητή νοημοσύνη, όπως αυτόνομα όπλα, κυβερνοεπιθέσεις και συστήματα ηλεκτρονικού πολέμου είναι πιθανό να γίνονται όλο και πιο διαδεδομένα, οδηγώντας ενδεχομένως σε νέες μορφές πολέμου που είναι πιο ασύμμετρες, κρυφές και απρόβλεπτες.

Αυξημένη ταχύτητα και αποτελεσματικότητα: μπορεί να επιτρέψει ταχύτερη και αποτελεσματικότερη λήψη αποφάσεων, η οποία θα μπορούσε να δώσει στους στρατιώτες πλεονέκτημα επί του πεδίου. Αυτό θα μπορούσε επίσης να οδηγήσει σε μεγαλύτερη έμφαση στην ταχύτητα και την ευκινησία των στρατιωτικών μονάδων.

Αλλαγή της ισορροπίας δυνάμεων: Οι χώρες που είναι πρωτοπόρες και θα επενδύσουν στην ανάπτυξη και εφαρμογή της τεχνητής νοημοσύνης θα μπορούσαν να αποκτήσουν στρατηγικό πλεονέκτημα έναντι των αντιπάλων τους, αλλάζοντας ενδεχομένως την ισορροπία δυνάμεων στις διεθνείς σχέσεις.

Νέες προκλήσεις ασφάλειας: Οι τεχνολογίες που βασίζονται στην τεχνητή νοημοσύνη θα μπορούσαν επίσης να δημιουργήσουν νέες προκλήσεις ασφαλείας, όπως η πιθανότητα κυβερνοεπιθέσεων σε κρίσιμες υποδομές ή η χειραγώγηση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης για να επηρεάσουν την κοινή γνώμη.

Μεγαλύτεροι κίνδυνοι και αβεβαιότητες: Η χρήση της τεχνητής νοημοσύνης στον πόλεμο θα μπορούσε επίσης να δημιουργήσει νέους κινδύνους και αβεβαιότητες, όπως η πιθανότητα ακούσιων συνεπειών ή η δυσκολία απόδοσης ευθύνης για επιθέσεις με δυνατότητα τεχνητής νοημοσύνης.

Είναι βέβαιο πως, στο άμεσο μέλλον, η ΑΙ θα έχει σημαντικό αντίκτυπο στην αρχιτεκτονική του πολέμου και στη γεωπολιτική ασφάλειας των κρατών. Είναι σημαντικό για τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής και τις στρατιωτικές ηγεσίες να εξετάσουν προσεκτικά τους πιθανούς κινδύνους και τα οφέλη των τεχνολογιών που βασίζονται στην τεχνητή νοημοσύνη και να αναπτύξουν στρατηγικές για τη διαχείριση των επιπτώσεων στην ασφάλεια αυτών των νέων εξελίξεων.

Ελλάδα

Σύμφωνα με την έκθεση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Άμυνας (EDA), η Ελλάδα συγκαταλέγεται μεταξύ των κρατών-μελών που έχουν επενδύσει σε τεχνολογίες βασισμένες στην τεχνητή νοημοσύνη για στρατιωτικούς σκοπούς. Η έκθεση σημειώνει ότι η Ελλάδα έχει δείξει ενδιαφέρον για τις τεχνολογίες τεχνητής νοημοσύνης και έχει υποστηρίξει πρωτοβουλίες που σχετίζονται με την ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης στον αμυντικό τομέα.

Όσον αφορά τις στρατιωτικές βιομηχανίες στην Ελλάδα που αναπτύσσουν συστήματα AI, υπάρχουν αρκετές εταιρείες που ασχολούνται με την αμυντική τεχνολογία, με κύριες την Ελληνική Αεροδιαστημική Βιομηχανία (ΕΑΒ), την Intracom Defense Electronics και την EFASSYS. Οι συγκεκριμένες εταιρείες έχουν εξειδίκευση σε τομείς όπως τα ηλεκτρονικά, οι επικοινωνίες και τα μη επανδρωμένα συστήματα, τα οποία σχετίζονται όλα με τεχνολογίες που βασίζονται στην τεχνητή νοημοσύνη.

Τα εν εξελίξει ευρωπαϊκά χρηματοδοτούμενα προγράμματα τεχνητής νοημοσύνης για αμυντικούς και στρατιωτικούς λόγους στα οποία συμμετέχει η Ελλάδα αυτή τη στιγμή είναι:

> EDIDP 2019 LOTUS – Low Observable Tactical Unmanned Air System: στο πρόγραμμα αυτό συμμετέχουν από την Ελλάδα (IDE, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, ALTUS, CFT, Πανεπιστήμιο Πατρών και Ελληνική Πολεμική Αεροπορία Τηλεπικοινωνιών-Ηλεκτρονικών Μέσων), και από την Κύπρο (SignalGenerix, Cyric, Geoimaging )

> EDIDP 2019 SMOTANET – Ανάπτυξη Συσκευών Τακτικής Δικτύου για Κινητά Ad-hoc με καθορισμένο λογισμικό: Το πρόγραμμα αφορά «Νέες τεχνολογίες αποθήκευσης ενέργειας που μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε Προκεχωρημένες Στρατιωτικές Μονάδες 

> EDF 2021 INDY - Ενεργειακά ανεξάρτητα και αποτελεσματικά αναπτυσσόμενες στρατιωτικές μονάδες: το έργο αφορά τη μελέτη για την αποθήκευση ενέργειας, το ενεργειακό μικροδίκτυο και την ευφυή διανομή ενέργειας. Στοχεύει στην ανάπτυξη ενός στρατηγικού οδικού χάρτη προς τις μελλοντικές ενεργειακές ανεξάρτητες και αποδοτικές στρατιωτικές μονάδες, με βάση την αλλαγή του τρόπου της παραγωγής, της μετατροπής, της αποθήκευσης, της μεταφοράς, της διανομής και της τελικής χρήσης ενέργειας

> EDF 2021 COMMANDS - Επιχειρήσεις με επανδρωμένα-μη επανδρωμένα συστήματα

> EDF 2021 EPC - European Patrol Corvette

Ορίζοντας 2020 – ΕΡΜΗΣ

> EDA CAT B - ACHILLES: Το έργο θέτει ως στόχους:

α) να προχωρήσει ένα βήμα προς τα εμπρός προς την εισαγωγή μη επανδρωμένων σμηνών για αμυντικές εφαρμογές, αυξάνοντας το TRL αυτόνομων, αναδιαμορφώσιμων σμηνών μη επανδρωμένων οχημάτων για συγκεκριμένες αμυντικές αποστολές (δηλ. επίμονη παρακολούθηση του θεάτρου επιχειρήσεων) και

β) να αναπτύξει και να αποδείξει τη σκοπιμότητα αυτόνομων, επαναδιαμορφώσιμων σμηνών UXV για επίμονη παρακολούθηση σε σενάρια άμυνας έως και 5 TRL

> AVICOM – Ανάπτυξη ενός Καινοτόμου Συστήματος Επικοινωνιών για την αύξηση της επίγνωσης της κατάστασης σε περίπτωση φυσικών καταστροφών

> Agile 4.0 - Το Agile 4.0 είναι ένας βελτιωμένος Κόμβος Ψηφιακής Καινοτομίας για την Agile Manufacturing of the Future, που συγκεντρώνει 14 κορυφαίους συνεργάτες στον τομέα της Βιομηχανίας από όλη την Ελλάδα. Στόχος του έργου Agile 4.0 Cluster είναι η ψηφιοποίηση της βιομηχανίας και η ευελιξία της παραγωγής, μέσω του συνδυασμού Έρευνας και Ανάπτυξης με λύσεις τελευταίας τεχνολογίας, ενώ κύρια αποστολή του είναι η δημιουργία ενός ολοκληρωμένου οικοσυστήματος με υπηρεσίες υποστήριξης της ευέλικτης παραγωγής εντός του Industry 4.0 (4ης Βιομηχανικής Επανάστασης)

Υπό την άμεση απειλή της αναθεωρητικής Τουρκίας, του διαμορφούμενου ευρασιατικού άξονα και των απειλών και προκλήσεων που δημιουργεί για τον δυτικό κόσμο, η Ελλάδα, ευρισκόμενη στο γεωγραφικό σύνορο αυτών των δύο κόσμων, οφείλει να διαδραματίσει τον ρόλο προκεχωρημένου φυλακίου της Ευρώπης, ενισχύοντας την αμυντική της ικανότητα. Τα συστήματα τεχνητής νοημοσύνης μπορούν να ισοσκελίσουν και ίσως πολλές φορές να υπερσκελίσουν την αριθμητική υπεροχή του αντιπάλου επί του πεδίου.

Για να μπορέσει να επενδύσει αποτελεσματικά όμως στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης, η χώρα μας οφείλει να ξεπεράσει τα σύνδρομα του μικροελλαδισμού και να κινηθεί σε πολλαπλά επίπεδα. Οφείλει να αποκτήσει ένα όραμα που θα συνέχει ολόκληρο τον ελληνισμό και εκτός συνόρων του ελλαδικού κράτους.

Η πολιτισμική της κληρονομιά, η αναδιάρθρωση του μοντέλου της Παιδείας με έμφαση στη ελληνική γραμματεία, η αξιοποίηση της ιδιαίτερης βιοποικιλότητας του ελλαδικού χώρου, η επανενεργοποίηση του ενιαίου αμυντικού δόγματος με την Κύπρο, οι στρατηγικές συμμαχίες με χώρες του γεωγραφικού οικοσυστήματος της Μεσογείου, και όχι μόνο, και όλα αυτά που μπορούν να βελτιώσουν τη γεωπολιτική θέση της χώρας μας και να κινητοποιήσουν την παραγωγική και δημιουργική αντίληψη του Έλληνα, προϋποθέτουν και πρέπει να «στεγάζονται» υπό ένα νέο όραμα για την Ελλάδα.  Οι ιστορικές συνθήκες προσφέρουν την ευκαιρία αυτή στην Ελλάδα. Δυστυχώς, τόσο το πολιτικό σύστημα αλλά και το κοινωνικό σώμα στο εσωτερικό της χώρας, στην πλειοψηφία του, λειτουργεί με τη νοοτροπία παρελθόντων σχημάτων, αγκυλώσεων, παθογενειών και προκαταλήψεων. Έχουν τη δυνατότητα οι Έλληνες να κάνουν την ιστορική αυτή υπέρβαση. Οι καιροί ου μενετοί.