Oι δείκτες και τα διεθνή standards για τα Πανεπιστήμια

Αναμφισβήτητα ζούμε στην εποχή των πάσης φύσεως πλεονασμάτων (πρωτογενών.. υπαλληλικών κ.λ.π), που στην πορεία των πραγμάτων αποδεικνύονται ανύπαρκτα, επικοινωνιακά και κρύβουν σκοπιμότητες που κάθε άλλο συνδέονται με την πραγματική ανάγκη για μεταρρύθμιση και υπηρεσίες ποιότητας στο Δημόσιο τομέα. Και μη φαντάζεστε ότι προσπαθώ να ανακαλύψω θεωρίες συνομωσίας. Πολύ απλά αναφέρομαι στο συνηθισμένο πρόβλημα που αντιμετωπίζει η Κυβέρνηση, όπου είναι αναγκασμένη να κάνει περικοπές σε ζωτικούς πόρους του δημόσιου τομέα, όχι γιατί το θέλει ή το πιστεύει, αλλά απλά για το ότι το απαιτούν οι δανειστές.

Έτσι προκειμένου να μην εκτεθεί για την ανικανότητα της να κάνει πραγματική αξιολόγηση του δημόσιου τομέα και να κρατήσει τους καλύτερους, προωθεί καθαρά για εσωτερική κατανάλωση, την εικόνα ενός ολοκληρωτικά διεφθαρμένου δημόσιου τομέα, ο οποίος δεν παράγει απαιτεί μεταρρύθμιση και όσοι αντιδρούν δικαίως και αδίκως είναι βολεμένοι οι οποίοι δεν βλέπουν την ανάπτυξη να έρχεται.. Στη «μάχη» αυτή υπάρχουν δύο σημαντικά όπλα: Η παραπληροφόρηση για το τι μπορεί να συμβαίνει έξω σε αντίστοιχους τομείς και το πληγωμένο αίσθημα ενός λαού που χρόνια βλέπει όντως αναξιοκρατία στο δημόσιο , διορισμό ημετέρων από τους πολιτικούς, διαφθορά και κατασπατάληση δημοσίου χρήματος, οπότε με χαρά και εκδίκηση απολαμβάνει την διαθεσιμότητα, κινητικότητα και γενικότερη διάλυση του δημόσιου τομέα. Δηλαδή επειδή πλέον δεν υπάρχει χρόνος να αντιμετωπίσουμε τις παθογένειες του δημόσιου τομέα, διότι απαιτούνται απολύσεις προκειμένου να πάρουμε τη δόση, σκοτώνουμε τον ασθενή και όχι την αρρώστια..

Στο συγκεκριμένο άρθρο θα ασχοληθώ με την περίπτωση των διοικητικών υπαλλήλων των Πανεπιστημίων και την αυθαιρεσία με την οποία χρησιμοποιείται η έννοια των διεθνών standards.. δηλαδή με το όπλο της παραπληροφόρησης.. Θα θυμούνται οι αναγνώστες ότι τόσο ο Υπουργός Παιδείας όσο και οι συνεργάτες του μιλούν και υποστηρίζουν ότι με βάση τα διεθνή πρότυπα έχουμε πλεόνασμα διοικητικών υπαλλήλων στα ελληνικά πανεπιστήμια σε σχέση με αυτά του εξωτερικού.. Τι σημαίνει αυτό?.. Ότι ο αριθμός φοιτητών ανά υπάλληλο ή ο αριθμός καθηγητών Πανεπιστημίου ανά υπάλληλο είναι πολύ μεγαλύτερος σε άλλα εκπαιδευτικά συστήματα.. Με απλά ελληνικά στην Ελλάδα περισσότεροι υπάλληλοι εξυπηρετούν λιγότερους φοιτητές και καθηγητές άρα υπάρχει περίσσευμα που «διατίθεται»… «κινείται» και μέρος αυτού πλεονάζει και απολύεται..

Είναι πραγματικά αυτή η αλήθεια? Η μελέτη του ρόλου των διοικητικών υπαλλήλων στην ποιότητα και την αποτελεσματικότητα του εκπαιδευτικού έργου της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης έχει απασχολήσει κατά καιρούς αρκετούς επιστήμονες του χώρου. Πολύ σημαντικό κριτήριο δεν είναι μόνο ο αριθμός αλλά και η ποιότητα της εργασίας, τα καθήκοντα που αναλαμβάνουν καθώς και η αποτελεσματικότητα και αποδοτικότητα τους, η οποία βελτιώνεται με αξιολόγηση – επανεκπαίδευση και βελτίωση και όχι βέβαια με απόλυση.

Για να δούμε τι συμβαίνει πραγματικά ως βασικό μεθοδολογικό εργαλείο αξιοποιήθηκε η διεθνώς αναγνωρισμένη λίστα κατάταξης πανεπιστημίων από όλο τον κόσμο Academic Ranking of World Universities, η οποία είναι γνωστή και ως «Λίστα της Σαγκάης». Τα στοιχεία που αντλήθηκαν από τη συγκεκριμένη λίστα τεκμηριώνουν το γεγονός ότι η αναφορά της ηγεσίας του Υπουργείου Παιδείας ότι βάση των διεθνών προτύπων παρουσιάζεται πλεόνασμα υπαλλήλων είναι τουλάχιστον εσφαλμένη για να μην πω ψευδής… Θα συγκρίνουμε λοιπόν τους διεθνείς δείκτες με αυτούς του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ), του Πανεπιστημίου που σύμφωνα με την προσέγγιση του Υπουργείου Παιδείας εμφανίζει το μεγαλύτερο πλεόνασμα υπαλλήλων.

Το ΕΚΠΑ εμφανίζει αναλογία 22,7 φοιτητών κανονικών εξαμήνων ανά διοικητικό υπάλληλο, κοντά στον μέσο όρο των 36 Ελληνικών ΑΕΙ που κυμαίνεται σε 29 φοιτητές κανονικής φοίτησης προς κάθε διοικητικό υπάλληλο (εξαιρούνται το ΕΑΠ και Διεθνές Πανεπιστήμιο). Εάν πάρουμε ως μέτρο τον αριθμό των φοιτητών όλων των εξαμήνων (που όμως θεωρούνται ενεργοί ή ημιενεργοί) αναλογούν 49,12 φοιτητές ανά διοικητικό υπάλληλο έναντι 75,6 των υπολοίπων ελληνικών ΑΕΙ

Πίνακας 1: Οι Δείκτες του ΕΚΠΑ σε σχέση με τα υπόλοιπα ΑΕΙ

Αριθμός Δ.Ε.Π.

Αριθμός διοικητικών υπαλλήλων

Αριθμός Φοιτητών

Όλων των εξαμήνων

Αριθμός Φοιτητών

κανονικών εξαμήνων

Φοιτητές όλων των εξαμήνων/Διοικητικό Υπάλληλο

Φοιτητές κανονικών εξαμήνων/Διοικητικό Υπάλληλο

Δ.Ε.Π /Διοικητικό Υπάλληλο

Ε.Κ.Π.Α.

1.953

1.337

65.682

30.350

49,12

22,7

1,48

Σύνολο Α.Ε.Ι. – Τ.Ε.Ι.

11.403

7.766

587.245

295.962

75,61

29

1,47

ΠΗΓΗ: ΑΔΙΠ, ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Σε μια πρώτη προσπάθεια σύγκρισης, παρόμοιες μετρήσεις για τα πανεπιστήμια της Μ. Βρετανίας καταγράφονται στον Πίνακα 2. Τα βρετανικά ιδρύματα καταγράφουν, κατά μέσο όρο, χαμηλότερη αναλογία φοιτητών προς διοικητικό προσωπικό, της τάξης του 12,5. Οι ΗΠΑ καταγράφουν ακόμα χαμηλότερη αναλογία, που δεν ξεπερνά τους 11 φοιτητές ανά υπάλληλο (Πίνακας 3).

Πίνακας 2: Στατιστικά στοιχεία ιδρυμάτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης της Μ. Βρετανίας για τα ακαδημαϊκά έτη 2008-2009 και 2011-2012.

Ακαδημαϊκό έτος

2011-12

2008-09

Αριθμός φοιτητών

2,496,645

2,396,050

Σύνολο προσωπικού

378,250

382,760

εκ του οποίου: Διδακτικό προσωπικό

181,385

179,040

εκ του οποίου: Μη-διδακτικό προσωπικό

196,860

203,720

Φοιτητές / μη-διδακτικό προσωπικό

12.7

11.8

Διδακτικό / μη-διδακτικό προσωπικό

0.9

0.9

ΠΗΓΗ: Higher Education Statistics Agency

Πίνακας 3: Στατιστικά στοιχεία ιδρυμάτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης των ΗΠΑ για τα ακαδημαϊκά έτη 2009-2010 και 1999-2000.

2009-10

1999-00

Αριθμός φοιτητών

20,427,711

14,849,691

Σύνολο προσωπικού

3,723,419

2,883,175

εκ του οποίου: Διοικητικό προσωπικό

230,579

159,888

εκ του οποίου: Διδακτικό προσωπικό

1,439,144

1,027,830

εκ του οποίου: Απόφοιτοι βοηθοί

342,393

239,738

εκ του οποίου: Άλλες ειδικότητες

770,033

523,405

εκ του οποίου: Μη ειδικευμένο προσωπικό

941,270

932,314

Φοιτητές / μη-διδακτικό προσωπικό 1

10.5

9.2

Διδακτικό / μη-διδακτικό προσωπικό 2

0.9

0.8

Πηγή: Institute of Education Sciences, National Center for Education Statistics.

Στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, η αναλογία ΔΕΠ υπαλλήλων διαμορφώνεται σε 1,46 ΔΕΠ ανά υπάλληλο, σχεδόν όσο και ο μέσος όρος όλων των ΑΕΙ της χώρας (1,50 μέλη ΔΕΠ ανά διοικητικό υπάλληλο). Επιστρέφοντας στα στοιχεία του Πίνακα 2, υπολογίζουμε την αναλογία ακαδημαϊκού προς διοικητικό (μη-ακαδημαϊκό) προσωπικό στη Μ. Βρετανία γύρω στο 0,9. Δηλαδή στη Βρετανία ή/και στις ΗΠΑ κάθε 2 μέλη ΔΕΠ υποστηρίζονται από 2 διοικητικούς υπαλλήλους, ενώ στο ΕΚΠΑ κάθε 3 μέλη ΔΕΠ υποστηρίζονται από 2 διοικητικούς υπαλλήλους. Εντελώς παρόμοια με τα μεγέθη της Μ. Βρετανίας στη σχέση ακαδημαϊκού και μη ακαδημαϊκού προσωπικού καταγράφουν και οι ΗΠΑ (Πίνακας 3). Η ανάλυση των στοιχείων δείχνει ότι:

Οι σχέσεις φοιτητών και μελών ΔΕΠ προς διοικητικούς υπαλλήλους του ΕΚΠΑ είναι μικρότερη από αυτές της Μ. Βρετανίας που είναι μία χώρα χαμηλού κόστους προσφοράς τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Στη συνέχεια παρουσιάζεται συγκριτικός πίνακας αναφορικά στον αριθμό των διοικητικών υπαλλήλων σε Αμερικάνικα, Βρετανικά και το ΕΚΠΑ.

Πίνακας 4. Αναλογία φοιτητών και μελών ΔΕΠ ως προς τον αριθμό διοικητικών υπαλλήλων σε Αμερικάνικα, Βρετανικά και το ΕΚΠΑ

Αναλογία φοιτητών προς Διοικητικούς Υπαλλήλου

Αναλογία μελών ΔΕΠ προς Διοικητικούς Υπαλλήλου

Μ.Ο. ΗΠΑ

10.5

0.9

Μ.Ο. Μ. Βρετανίας

12.7

0.9

Ε.Κ.Π.Α.

22.9

1.46

Συνεπώς και περισσότεροι φοιτητές ανά μέλος του διοικητικού προσωπικού αντιστοιχούν στο ΕΚΠΑ σε σχέση με τα Πανεπιστήμια των ΗΠΑ και τις Μεγάλης Βρετανίας και επίσης περισσότερα μέλη ΔΕΠ εξυπηρετεί ένας διοικητικός υπάλληλος στο Πανεπιστήμιο Αθηνών σε σχέση με τα Πανεπιστήμια των εν λόγω χωρών

Σε γενικές γραμμές, στα πανεπιστήμια της Ευρώπης και της Αμερικής, η σχέση μεταξύ φοιτητών ανά υπάλληλο (Student – Staff Ratio, SSR) είναι εμφανώς χαμηλότερη από τη σχέση που καταγράφεται στο ΕΚΠΑ. Μάλιστα, σε ορισμένες περιπτώσεις, η σχέση αυτή παρουσιάζεται ως κριτήριο επιλογής ενός υποψήφιου φοιτητή κατά τη διαδικασία επιλογής του ιδρύματος στο οποίο πρόκειται να εγγραφεί.

Κλείνοντας το άρθρο και την ανάλυση θα πρέπει να τονιστεί το αυτονόητο: Επάρκεια υπαλληλικού προσωπικού δεν σημαίνει πλεόνασμα. Στις περισσότερες των περιπτώσεων απλά ανταποκρίνεται το διοικητικό προσωπικό οριακά στις όλο και αυξημένες υποχρεώσεις που προκύπτουν από την ανάθεση όλο και νέων καθηκόντων.

Στις περισσότερες γραμματείες ένας μονοψήφιος αριθμός υπαλλήλων θα πρέπει να εξυπηρετήσει μερικές χιλιάδες φοιτητών. Οι ίδιοι υπάλληλοι θα πρέπει να συμβάλλουν στην υλοποίηση των μεταπτυχιακών προγραμμάτων που θα πρέπει να σημειωθεί ότι στο ΕΚΠΑ δεν έχουν ακόμα μηχανογραφηθεί με αποτέλεσμα να δυσχεραίνεται περισσότερο το έργο των διοικητικών υπαλλήλων.

Ενώ υπερδιπλασιάζεται ο αριθμός των εισερχόμενων φοιτητών δεν αυξάνεται το διοικητικό και τεχνικό προσωπικό. Το Υπουργείο Παιδείας αποφασίζει μάλλον αυθαίρετα και όχι στη βάση των πραγματικών δυνατοτήτων, σε επίπεδο υποδομής, των τμημάτων επιβαρύνοντας δυσανάλογα το διοικητικό, διδακτικό και τεχνικό έργο. (ειδικά σε αυτά που υπάρχουν εργαστήρια και ασκήσεις στο ύπαιθρο). Τέλος αυξάνεται όλο και περισσότερο το έργο των διοικητικών υπαλλήλων λόγω της επιφόρτισης του με νέες όλο και πιο σύνθετες δραστηριότητες (σύστημα διανομής συγγραμμάτων ΕΥΔΟΞΟΣ, ΔΙΑΥΓΕΙΑ, ΜΟΔΙΠ –ΑΔΙΠ, συλλογή και αποστολή στοιχείων για το Υπουργείο Παιδείας, της αλλαγής σύνθεσης των εκλεκτορικών σωμάτων, με την προώθηση εξωτερικών εκλεκτόρων από άλλα ελληνικά πανεπιστήμια και την ανάλογη γραμματειακή υποστήριξη, ηλεκτρονική υποστήριξη βιβλιοθηκών κ.α)…

Ενδιαφέρεται κανείς πραγματικά για όλα αυτά??.. Μπα όπως υπογραμμίζει

και η εφημερίδα που φιλοξενεί αυτό το άρθρο… Παράλογη Εποχή.. και εμείς προσπαθούμε να δώσουμε λογικές εξηγήσεις

του Κωνσταντίνου Μπουρλετίδη