Το ευρώ, οι θεωρίες συνωμοσίας και ο κ. Ντράγκι

Ενα από τα μεγάλα ζητήματα που ανέδειξε η κρίση είναι η στάση της Γερμανίας η οποία εξυπηρετεί μεν την ίδια βραχυπρόθεσμα, αλλά δημιουργεί προβλήματα στους περισσότερους από τους εταίρους της, κυρίως βέβαια στις χώρες του Νότου και κατεξοχήν στην Ελλάδα. Αρκετοί μάλιστα έχουν κατά καιρούς ζητήσει από τη Γερμανία να αναλάβει τον ηγετικό ρόλο που της αναλογεί, έτσι ώστε να προχωρήσουν οι μεταρρυθμίσεις που είναι απαραίτητες για να διατηρηθεί η συνοχή της ευρωζώνης. Οσοι ζητούν κάτι τέτοιο, εννοούν μεταρρυθμίσεις με γνώμονα το κοινό συμφέρον όλων των χωρών, κυρίως δε εκείνων της περιφέρειας οι οποίες έχουν πληγεί βαθύτατα. Η Γερμανία, ωστόσο, επιμένει να ασκεί ηγεμονικό ρόλο στην ευρωζώνη, επιβάλλοντας πολιτικές με γνώμονα τα στενά εθνικά συμφέροντά της, σε βάρος των εταίρων της. Εμμένει στο σκληρό ευρώ και αρνείται να αυξήσει τον «κοινό κουμπαρά» με ευρωομόλογα για την αντιμετώπιση των προβλημάτων. Το παράδοξο της υπόθεσης είναι ότι σχεδόν οι πάντες, πλην βεβαίως των εμπνευστών αυτής της πολιτικής, συμφωνούν ότι η στάση αυτή μακροχρόνια απειλεί να οδηγήσει σε διάλυση την ευρωζώνη και αν συμβεί κάτι τέτοιο ο μεγάλος χαμένος θα είναι η ίδια η Γερμανία, αφού εκείνη επωφελείται τα μέγιστα από το κοινό νόμισμα. Αρκετοί έχουν επιχειρήσει να εξηγήσουν το φαινομενικά παράδοξο με την επίκληση της εθνικής ιδιομορφίας: η μεθοδικότητα και η επιμονή στους στόχους που θεωρούνται αρετές των Γερμανών μετατρέπονται σε εμμονική προσήλωση στην πορεία που έχει χαραχθεί, ακόμη κι αν αυτή οδηγεί στην καταστροφή. Αλλοι επικαλούνται «θεωρίες συνωμοσίας», υποστηρίζοντας πως στην πραγματικότητα το κατεστημένο στη Γερμανία έχει αποφασίσει ότι το ευρώ πρέπει να «διασπαστεί» και να μείνουν σε αυτό μόνο οι παρόμοιες ισχυρές πλεονασματικές χώρες του Βορρά, χωρίς να υποχρεωθούν να μεταβιβάσουν πόρους στον Νότο - κάτι που είναι μονόδρομος σε μια νομισματική ένωση. Με βάση το σκεπτικό αυτό, επειδή η μονομερής αποχώρηση των Γερμανών είναι πολιτικά αδιανόητη, οι τελευταίοι αυξάνουν την πίεση στο σύστημα ώστε να αναγκαστούν σε έξοδο οι αδύναμοι κρίκοι. Παρά τη γοητεία που έχουν οι θεωρίες αυτές, πιθανότατα η αλήθεια είναι διαφορετική και πιο απλή: η Γερμανία είναι εγκλωβισμένη στις ιδεοληψίες του κυρίαρχου συστήματος εξουσίας και στην ικανοποίηση των βραχυπρόθεσμων συμφερόντων των ομάδων πίεσης. Η γερμανική ηγεσία είναι απλώς κατώτερη των περιστάσεων. Οι αντιδράσεις διεθνώς, πάντως, αυξάνονται: το τελευταίο διάστημα οι ΗΠΑ αλλά και το ΔΝΤ άσκησαν αυστηρή κριτική στην οικονομική και εμπορική πολιτική των ΗΠΑ. Μόλις την περασμένη εβδομάδα αντέδρασε στην πράξη και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Αποφάσισε να μειώσει το βασικό επιτόκιο χορηγήσεων, με βασικό στόχο να υποτιμήσει το ευρώ έναντι του δολαρίου, όπως είχε ζητήσει προ ημερών η Ιταλία, αλλά και η Γαλλία μερικές εβδομάδες νωρίτερα. Πρόκειται άραγε για μια πρώτη διαφοροποίηση από το σκληρό γερμανικό δόγμα, στο οποίο είναι απόλυτα προσηλωμένη η ΕΚΤ μέχρι σήμερα; Μένει να φανεί αν αυτό αντανακλά νέους συσχετισμούς στο εσωτερικό της πανίσχυρης ΕΚΤ, σε συνδυα­σμό με τις διεργασίες για τη συγκρότηση νέας κυβέρνησης στη Γερμανία, ή πρόκειται απλώς για μια επιμέρους προσαρμογή η οποία δεν αλλάζει τη βασική κατεύθυνση. Οι επερχόμενες εξελίξεις θα επηρεαστούν και από τη στάση των ΗΠΑ, οι οποίες βάλλουν κατά της Γερμανίας, ανάμεσα σε άλλα, και επειδή η τελευταία, από «μεσαία» ευρωπαϊκή χώρα και χάρη στην επικυριαρχία της επί των Ευρωπαίων αναδεικνύεται σε παγκόσμιο παίκτη, χειραφετείται από τις ΗΠΑ και κατά καιρούς επιχειρεί να χαράξει δική της πολιτική απέναντι στη Ρωσία και την Κίνα. Blogger Γιώργος Χ. Παπαγεωργίου