Στις κατασκευές και τα ακίνητα τα περισσότερα «προβληματικά» δάνεια

Της Στεφανίας Σούκη

Περίπου στα 13 δισ. ευρώ ανέρχονται τα «προβληματικά» δάνεια, στους κλάδους κατασκευών και ακινήτων, που αναδεικνύονται έτσι σε... πρωταθλητές των NPLs.

Κατασκευές και real estate βρίσκονται, με βάση τα επίσημα στοιχεία, σε χειρότερη μοίρα σε σχέση με όλους τους άλλους κλάδους της ελληνικής οικονομίας, ως προς την εξυπηρέτηση των δανείων τους και αντιπροσωπεύουν περίπου το 16% της συνολικής τραπεζικής χρηματοδότησης.

Του λόγου το αληθές επιβεβαίωσε

χθες ο υποδιοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος κ. Θεόδωρος Μητράκος στο πλαίσιο του 11ου RED Business Forum για τα ακίνητα αναφέροντας χαρακτηριστικά ότι «η ποιότητα του εν λόγω χαρτοφυλακίου εμφανίζεται χειρότερη σε σύγκριση με το μέσο όρο όλων των κλάδων». Ο κ. Μητράκος συνέδεσε μάλιστα την πορεία των επιχειρήσεων με τη ''βουτιά'' στις ιδιωτικές κατασκευές και τα ακίνητα τα τελευταία χρόνια. «Οι επιχειρηματικές εξελίξεις στους κλάδους των ακινήτων είναι φυσικά συνδεδεμένες με τις πιέσεις στις εμπορικές αξίες και τα μισθώματα τόσο των οικιστικών όσο και των επαγγελματικών ακινήτων, οι οποίες συνεχίστηκαν το 2015 και το α΄ τρίμηνο του 2016, αν και με μικρότερη ένταση σε σχέση με τα προηγούμενα έτη. Ενδεικτικά, για το σύνολο του 2015, οι τιμές των διαμερισμάτων μειώθηκαν με μέσο ετήσιο ρυθμό 5%, έναντι μείωσης κατά 7,5% το 2014». Σωρευτικά, οι τιμές των διαμερισμάτων, σε ονομαστικούς όρους, μειώθηκαν κατά 41,3% από το 2008 (μέσο επίπεδο) έως το α΄ τρίμηνο του 2016 (-44,3% σε πραγματικούς όρους).

Όσον αφορά τον κλάδο των επαγγελματικών ακινήτων, με βάση τα διαθέσιμα στοιχεία που συλλέγονται στην Τράπεζα της Ελλάδος από τις Ανώνυμες Εταιρίες Επενδύσεων Ακίνητης Περιουσίας (ΑΕΕΑΠ) και τα πιστωτικά ιδρύματα, το 2015 οι αγοραίες αξίες των γραφειακών χώρων υψηλών προδιαγραφών παρέμειναν σχεδόν αμετάβλητες, ενώ οι αντίστοιχες τιμές καταστημάτων παρουσίασαν μείωση περίπου 3,5% για το σύνολο της χώρας. Σωρευτικά από το 2010 έως το τέλος του 2015 οπότε υπάρχουν και διαθέσιμα στοιχεία, οι ονομαστικές αξίες των γραφειακών χώρων και των καταστημάτων υψηλών προδιαγραφών για το σύνολο της χώρας υποχώρησαν περίπου κατά 30%. Η πτώση είναι μεγαλύτερη αν ληφθεί υπόψη ότι η μείωση των τιμών είχε ξεκινήσει ήδη από το 2008 και μετά.

Τα «κόκκινα» δάνεια

Αναλυτικότερα, σύμφωνα με τα στοιχεία στο τέλος του 2015, από δάνεια ύψους περίπου 24 δισ. ευρώ που έχουν χορηγηθεί προς επιχειρήσεις των δύο προηγούμενων κλάδων, περισσότερα από τα μισά (54%) καταγράφονται ως μη εξυπηρετούμενα ανοίγματα. Αυτά επιμερίζονται περίπου ισόποσα (1/3 δηλαδή) σε: (α) δάνεια που εξυπηρετούνται μεν κανονικά μέχρι στιγμής, ωστόσο εκτιμάται από τις τράπεζες ότι έχουν αυξημένες πιθανότητες να εμφανίσουν πρόβλημα άμεσα (δάνεια αβέβαιης είσπραξης), (β) δάνεια σε καθυστέρηση, και (γ) σε καταγγελμένα δάνεια».

Οι τράπεζες και οι επιχειρήσεις του κλάδου έχουν ήδη συνομολογήσει ρυθμίσεις για δάνεια ύψους περίπου 4 δισεκ. ευρώ, για τα οποία ένα σχετικά μεγάλο ποσοστό εμφανίζει εκ νέου πρόβλημα, ενώ οι τράπεζες έχουν σχηματίσει προβλέψεις ύψους περίπου 6 δισεκ. ευρώ.

Ο κ. Μητράκος ανέφερε ακόμη ότι η αποτελεσματικότερη διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων αποτελεί αναμφισβήτητα τη σημαντικότερη πρόκληση που καλείται σήμερα να αντιμετωπίσει το εγχώριο τραπεζικό σύστημα. Αυτό εξηγεί και τον κεντρικό ρόλο του εν λόγω ζητήματος στις κατά καιρούς διαπραγματεύσεις με τους εταίρους.

Μια απλή αναφορά καθιστά πρόδηλο το μέγεθος του προβλήματος. Το Δεκέμβριο του 2015, το ποσοστό των δανείων σε καθυστέρηση στην Ελλάδα ανήλθε σε περίπου 36% (από 4,5% το 2007), που είναι το δεύτερο υψηλότερο στην Ευρωπαϊκή Ένωση (μετά από εκείνο της Κύπρου, περίπου 39%) και περίπου εξαπλάσιο του ευρωπαϊκού μέσου όρου. «Αν συμπεριλάβουμε στην περίμετρο των προβληματικών δανείων και τα ανοίγματα αβέβαιης είσπραξης (εμφανίζουν καθυστέρηση μικρότερη των 90 ημερών ή είναι μεν ενήμερα αλλά υπάρχουν ενδείξεις ότι ο οφειλέτης ενδέχεται να μην είναι σε θέση να εκπληρώσει τις δανειακές του υποχρεώσεις – unlikely to pay), τότε το ποσοστό των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων ανέρχεται σε περίπου 44% ή 108 δισεκ. ευρώ».

Οι κλάδοι των κατασκευών και της διαχείρισης ακίνητης περιουσίας αντιπροσωπεύουν, όπως προαναφέρθηκε, περίπου το 16% της συνολικής τραπεζικής χρηματοδότησης προς τις επιχειρήσεις. Ένα άλλο χαρακτηριστικό των δανείων προς τους κλάδους των κατασκευών και της διαχείρισης ακίνητης περιουσίας είναι ότι το 75% περίπου των περιπτώσεων αφορά δάνεια ύψους άνω του 1 εκατ. ευρώ, για περίπου 4 χιλιάδες επιχειρήσεις που ανήκουν στην κατηγορία αυτή. «Οι επιχειρήσεις αυτές φαίνεται να εμφανίζουν καλύτερη συμπεριφορά ως προς την εξυπηρέτηση των δανειακών τους υποχρεώσεων συγκριτικά με εκείνες που έχουν έκθεση σε δανεισμό μικρότερου ύψους. Με άλλα λόγια, οι επιχειρήσεις μικρότερου μεγέθους είναι πιο ευάλωτες. Επιπρόσθετα, συγκριτικά λίγες είναι οι περιπτώσεις επιχειρήσεων που έχουν μεγάλα ανοίγματα σε δύο ή περισσότερες τράπεζες, γεγονός που διευκολύνει την συμφωνία μεταξύ τραπεζών και επιχειρήσεων σε βιώσιμες αναδιαρθρώσεις».