Καλά και κακά δάνεια

Τα κόκκινα δάνεια έχουν εξελιχθεί στο κλειδί των εξελίξεων όχι μόνο για τις τράπεζες, αλλά ευρύτερα για την οικονομία. Εγχώριοι και διεθνείς φορείς επισημαίνουν με κάθε τρόπο ότι, εάν το θέμα δεν αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά, οι τράπεζες δεν θα είναι σε θέση να χρηματοδοτήσουν την αγορά και δεν θα υποστηριχθεί η ανάκαμψη της οικονομίας.

Ολοένα περισσότερα νοικοκυριά και επιχειρήσεις, ύστερα από σχεδόν έξι χρόνια ύφεσης και μείωσης

των εισοδημάτων, δυσκολεύονται να εξυπηρετήσουν τις υποχρεώσεις τους.

Οι περισσότεροι δεν βρέθηκαν σε αδυναμία λόγω δικών τους κακών χειρισμών ή εσφαλμένων επιλογών, αλλά επειδή η εσωτερική υποτίμηση και η ύφεση υποβάθμισε δραματικά την οικονομική τους θέση, αφήνοντας ανέπαφες, όμως, τις οφειλές από κάθε είδους δάνεια.

Ενα νοικοκυριό που είχε, π.χ., ένα δάνειο 100, εισόδημα 100 και αξία ακινήτου 100, βρίσκεται σήμερα με εισόδημα 70, αξία σπιτιού 70, με το δάνειο να παραμένει στο 100 - αν υπολογίσουμε την εσωτερική υποτίμηση σε 30%. Είναι σαν ένα αόρατο χέρι να έχει αυξήσει ξαφνικά όλα τα δάνεια από το 70 στο 100 (που αντιστοιχεί σε αύξηση περίπου 42%). Την ίδια στιγμή η υποβάθμιση της αξίας των ακινήτων και άλλων περιουσιακών στοιχείων επιδεινώνει την κατάσταση διότι οι οφειλέτες δεν έχουν ούτε τη δυνατότητα να πουλήσουν για να εξοφλήσουν.

Το πρόβλημα είναι μεγάλο και για τις τράπεζες. Δεν έχουν έσοδα όταν οι οφειλές δεν εξυπηρετούνται, ενώ για να εξυγιάνουν τον ισολογισμό τους οφείλουν να μειώσουν το ύψος των υφιστάμενων δανείων σε σχέση με τα κεφάλαιά τους (η λεγόμενη απομόχλευση), οπότε η δυνατότητα χορήγησης νέων δανείων είναι αντικειμενικά περιορισμένη.

Το ζήτημα επομένως είναι κεντρικό και πρέπει να αντιμετωπιστεί, οι λύσεις ωστόσο δεν είναι απλές, ούτε εύκολες. Στα επιχειρηματικά δάνεια κύριος στόχος των αναδιαρθρώσεων πρέπει να είναι η διασφάλιση των θέσεων εργασίας και της παραγωγικής υποδομής, αλλά και η επανεκκίνηση της οικονομίας με υγιείς επιχειρηματικές μονάδες.

Στο ΘΕΜΑ των στεγαστικών δανείων, ακόμα και αν υποθέσουμε ότι προχωρούσε μια διαδικασία «ξεκαθαρίσματος» με πλειστηριασμούς για να κλείσουν γρήγορα τα δάνεια που δεν μπορούν να πληρωθούν, είναι βέβαιο ότι ουδείς θα έβγαινε κερδισμένος - εκτός ίσως από κάποια «κοράκια» που θα έπαιρναν περιουσιακά στοιχεία κοψοχρονιά. Θα προέκυπτε τεράστιο κοινωνικό και πολιτικό πρόβλημα, η αναταραχή στην οικονομία θα αναχαίτιζε την προοπτική ανάκαμψης, ενώ και οι ίδιες οι τράπεζες θα ζημιώνονταν από την επακόλουθη πτώση των τιμών στα ακίνητα, η οποία θα απαξίωνε και τα ακίνητα που έχουν εγγεγραμένα ως εγγύηση για τα δάνεια.

Γι’ αυτό άλλωστε οι τράπεζες δεν θέλουν κάτι τέτοιο - παρότι κατά καιρούς κάποιοι από την τρόικα πίεζαν στην κατεύθυνση αυτή. Μια λύση θα ήταν να μεταφέρονταν τα προβληματικά δάνεια σε ένα κεντρικό φορέα, ο οποίος θα κάνει στη συνέχεια «ήπια» διαχείρΙση των απαιτήσεων με κοινωνική ευαισθησία και ανάλογα με τις αντικειμενικές δυνατότητες εξυπηρέτησης. Η τρόικα, όμως, είχε απορρίψει τη λύση αυτή παλαιότερα.

Το βέβαιο είναι ότι οι λύσεις θα πρέπει οπωσδήποτε να δίνουν χρόνο σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις ώστε να χειριστούν το πρόβλημα από καλύτερη θέση και όχι να αντιμετωπίζουν τελεσίγραφα τώρα που είναι ακόμα «πεσμένοι στα γόνατα».

Εάν η οικονομία ανακάμψει και τα εισοδήματα ανέβουν μαζί με τις τιμές των ακινήτων στο μέλλον, οι δανειολήπτες θα έχουν άλλες δυνατότητες ανταπόκρισης. Επιχειρήσεις και σπίτια που σήμερα δεν αξίζουν ούτε «μια πεντάρα» θα βρεθούν σε καλύτερες αξίες, δίνοντας την ευχέρεια στους ιδιοκτήτες να ελιχθούν και να αντιμετωπίσουν τις υποχρεώσεις. Προς το παρόν ας γίνουν διευθετήσεις ανάλογα με τις δυνάμεις της κάθε πλευράς.

φαινεται ότι κάποιοι στην κυβέρνηση και στον τραπεζικό κλάδο έχουν αντιληφθεί τα δεδομένα και την ανάγκη συνολικής προσέγγισης του ζητήματος με κοινωνική ευαισθησία και οικονομική αποτελεσματικότητα.

Πρέπει να βρεθούν λύσεις που θα εξομαλύνουν σταδιακά τις ροές αποπληρωμής προς τις τράπεζες, χωρίς όμως να δημιουργηθούν νέα αδιέξοδα.

Blogger Γιώργος Χ. Παπαγεωργίου