Η κινεζική εισβολή τρομάζει τις Βρυξέλλες

Του Γιώργου Χ. Παπαγεωργίου

Η «παγίδα του Θουκυδίδη» είναι ένας όρος που χρησιμοποιείται για να περιγράψει τον κίνδυνο συγκρούσεων εξαιτίας της ανόδου της Κίνας, την οποία οι ΗΠΑ και άλλες δυνάμεις εκλαμβάνουν ως απειλή.

Ο Θουκυδίδης, που θεωρείται ο πατέρας του πολιτικού ρεαλισμού, απέδωσε τον Πελοποννησιακό Πόλεμο στην ανησυχία της Σπάρτης, η οποία είδε την ανερχόμενη τότε Αθήνα

ως απειλή για τα συμφέροντά της. «Ηταν η άνοδος της Αθήνας και ο φόβος που ενέπνευσε στη Σπάρτη οι αιτίες που έκαναν τον πόλεμο αναπόφευκτο», έγραφε τον 5ο αιώνα π.Χ.
Στην περίφημη παγίδα έπεσε πρώτος ο Ντόναλντ Τραμπ, αλλά τώρα φαίνεται ότι μπαίνει σιγά-σιγά και η Ευρώπη, η οποία βλέπει με αυξανόμενη ανησυχία τους Κινέζους να προσεγγίζουν τις χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, να χρηματοδοτούν μεγάλα έργα υποδομής και να συνάπτουν όλο και πιο στενές εμπορικές και διπλωματικές σχέσεις. Το μήλον της Εριδος πλέον είναι η ομάδα των «16+1», δηλαδή 11 κράτη-μέλη της Ε.Ε. και πέντε βαλκανικές χώρες που συνεργάζονται υπό την αιγίδα και τη χρηματοδότηση της Κίνας. Πρόκειται για την Ουγγαρία, τη Βουλγαρία, τη Ρουμανία, την Πολωνία, τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, τη Σερβία, την Κροατία, τη Σλοβενία, την Αλβανία, την ΠΓΔΜ, το Μαυροβούνιο, την Τσεχία, τη Λιθουανία, τη Λετονία, την Εσθονία - όλες χώρες του πρώην ανατολικού μπλοκ, πολλές από τις οποίες έχουν ήδη τριβές στη σχέση τους με την Ε.Ε., κυρίως η Ουγγαρία -και την Πολωνία.

Στις αρχές της εβδομάδας πραγματοποιήθηκε στη Βουδαπέστη διάσκεψη της ομάδας «16+1» και είναι ενδεικτικό ότι η γερμανική εφημερίδα «Süddeutsche Zeitung» έγραψε ότι στρώθηκε κόκκινο χαλί στους Κινέζους, μεταφέροντας παράλληλα τις ανησυχίες Γερμανών και άλλων Ευρωπαίων αξιωματούχων ότι οι Κινέζοι επιδιώκουν να κερδίσουν πολιτική και διπλωματική επιρροή μέσα από την προσέγγιση των χωρών του πρώην ανατολικού μπλοκ. Είναι επίσης χαρακτηριστικό ότι τον περασμένο Σεπτέμβριο ο υπουργός Εξωτερικών της Γερμανίας Ζίγκμαρ Γκάμπριελ είχε καλέσει το Πεκίνο να σεβαστεί την ευρωπαϊκή ενότητα δηλώνοντας ότι «αν η Ε.Ε. δεν έχει μια επιτυχημένη στρατηγική απέναντι στην Κίνα, τότε η Κίνα θα επιτύχει να διαιρέσει την Ευρώπη». Οι Κινέζοι δήλωσαν σοκαρισμένοι από τη δήλωση, και απέκρουσαν τις κατηγορίες δίνοντας έμφαση στην πολυμερή εμπορική συνεργασία η οποία είναι προς όφελος όλων.

Στις Βρυξέλλες, αλλά και σε πολλές ευρωπαϊκές πρωτεύουσες ανησυχούν ότι η κινεζική επίθεση φιλίας και χρηματοδότησης στις χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης απειλεί τη συνοχή της Ε.Ε. αλλά και τους κανόνες του ελεύθερου ανταγωνισμού και των διαγωνισμών για δημόσια έργα και συμβάσεις.

Ενα από τα σημαντικότερα έργα που χρηματοδοτούν οι Κινέζοι είναι η σιδηροδρομική γραμμή μεταξύ Βελιγραδίου και Βουδαπέστης με περίπου 2 δισ. ευρώ. Ωστόσο η Κομισιόν έχει ξεκινήσει έρευνα για να διαπιστωθεί εάν το έργο είναι βιώσιμο και κατά πόσον τηρήθηκαν οι ευρωπαϊκοί κανόνες περί ανοικτών προκηρύξεων. Η γραμμή είναι τμήμα του νέου «δρόμου του μεταξιού» που χτίζουν οι Κινέζοι για τα προϊόντα τους, με βασική πύλη εισόδου το λιμάνι του Πειραιά. Ετσι, οι κινεζικές επενδύσεις στην Ελλάδα αναφέρονται συχνά στις συζητήσεις και τα ρεπορτάζ που γίνονται για το θέμα.

Είναι ενδεικτικό ότι σε ρεπορτάζ τους οι «Financial Times» επισήμαναν ότι η θέση της Ε.Ε. για τις διεκδικήσεις της Κίνας στη θάλασσα της Νότιας Κίνας αποδυναμώθηκαν πολύ ύστερα από τις αντιρρήσεις που προέβαλαν η Ουγγαρία και η Ελλάδα. Υπολογίζεται ότι από το 2012, όταν ξεκίνησε η συνεργασία των «16+1», έχουν γίνει επενδύσεις περίπου 15 δισ. ευρώ, ενώ για τα επόμενα χρόνια είναι ήδη στα σκαριά και άλλες, ύψους άνω των 10 δισ. ευρώ: υδροηλεκτρικά εργοστάσια, αυτοκινητόδρομοι, κανάλια και πολλά άλλα.
Οι κινεζικές επενδύσεις έρχονται ως μάννα εξ ουρανού για τις χώρες που τις υποδέχονται, οι οποίες κατά κανόνα είναι φτωχότερες από εκείνες της Κεντρικής και Βόρειας Ευρώπης που φοβούνται την κινεζική εισβολή. Ο φόβος των Ευρωπαίων είναι ότι οι Κινέζοι μέσω της εμπορικής συνεργασίας επιδιώκουν την πολιτική και διπλωματική επιρροή. Δεδομένου ότι σε θέματα εξωτερικής πολιτικής της Ε.Ε. απαιτείται ομοφωνία, μια χώρα μπορεί να μπλοκάρει τις αποφάσεις και επομένως οι χώρες της ομάδας των «16+1» ενδεχομένως να επηρεαστούν από τα κινεζικά συμφέροντα.

Ηδη, πάντως, στις Βρυξέλλες προωθούνται σχέδια για έλεγχο των επενδύσεων από τρίτες χώρες, κυρίως δε των κινεζικών, όταν πρόκειται για στρατηγικούς τομείς, υψηλή τεχνολογία ή άλλους ευαίσθητους κλάδους.