Η αναδιάρθρωση της ευρωπαϊκής οικονομίας και του ευρωπαϊκού τραπεζικού συστήματος

Έχοντας υπόψη την πρόσφατη απόφαση της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικά με την ανάληψη εποπτικού ρόλου από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα για ολόκληρο το τραπεζικό σύστημα στην Ευρώπη, αξίζει να περιγράψουμε συνοπτικά τι πρέπει να γίνει για να πετύχει μια τέτοια αναδιάρθρωση, να ελαχιστοποιηθεί ο συστημικός κίνδυνος των τραπεζών, να αποφευχθούν (ή να

ελαχιστοποιηθούν) οι επιπτώσεις από μελλοντικές κρίσεις και η Ευρωπαϊκή οικονομία (συνολικά) να μπει επιτέλους σε φάση ανάπτυξης

Τι έχουμε μάθει όμως από την κρίση;

Τα τελευταία τρία έτη μας έχουν μάθει ορισμένα χρήσιμα μαθήματα. Πρώτα ότι η ανάκαμψη που δείχνει τα σημάδια της στον Ευρωπαϊκό χώρο είναι μια πραγματικότητα, αλλά η ανάκαμψη αυτή είναι αργή. Ταυτόχρονα, η μείωση των χρεών είναι επίσης αργή. Επίσης, έχουν παρουσιασθεί μελέτες που έδειξαν ότι η συνολική παραγωγικότητα των οικονομιών είχε αρχίσει να μειώνεται πολύ περισσότερο πριν από τη κρίση. Απλώς η έκρηξη της χρηματοοικονομικής κρίσης επέτεινε και ανέδειξε το πρόβλημα αυτό, με αποτέλεσμα η ύφεση να ‘χτυπήσει’ σκληρά την Ευρωπαϊκή οικονομία.

Σε δημοσιονομικούς όρους η οικονομική κρίση κατέδειξε ότι το δημοσιονομικό κομμάτι της συνθήκης του Μάαστριχτ ήταν αρκετά εύθραυστο και η δομή της ΟΝΕ επέτεινε το πρόβλημα της οικονομικής ‘μόλυνσης’ ανάμεσα στα κράτη-μέλη, ειδικότερα αυτά του Νότου. Επιπλέον, το σημαντικό συμπέρασμα ήταν ότι το όραμα της ανάπτυξης δεν μπορεί να διατηρηθεί στην βάση του χρέους και έτσι ένα διαφορετικό μοντέλο είναι επιτακτική ανάγκη να βρεθεί. Επιπλέον, σημαντική είναι η ανάγκη, για την Ευρωπαϊκή οικονομία να κερδίσει το στοίχημα της ανταγωνιστικότητας. Σε διαφορετική περίπτωση θα συντριβεί ανάμεσα στην Αμερικάνικη οικονομία και τις αναδυόμενες οικονομίες της Ασίας. Τέλος, ένα άλλο σημαντικό μάθημα που διδάχθηκε είναι η ανάγκη εκπαιδευτικής αναβάθμισης του εργατικού δυναμικού και της διάρθρωσης των Ευρωπαϊκών υποδομών.

Τι πρέπει να αλλάξει στην ΕΕ και στην ΟΝΕ;

Δύο είναι οι σημαντικότερες και αναγκαίες αλλαγές: πρώτον, η σταθεροποίηση των οικονομιών με την ταυτόχρονη ανάγκη υιοθέτησης ενός αναπτυξιακού πλάνου και δεύτερον, η δημιουργία μιας τραπεζικής ένωσης ώστε να ενισχυθεί η χρηματοοικονομική σταθερότητα. Έτσι, η Ευρώπη χρειάζεται ένα είδος πειθαρχίας στον τρόπο που ασκεί την οικονομική της πολιτική, η οποία δεν πρέπει να ξαναχτισθεί στον πυλώνα των δημοσιονομικών ελλειμμάτων και χρεών, αλλά στην εφαρμογή δημοσιονομικών κινήτρων που θα απογειώσουν αναπτυξιακά τις οικονομίες της.

Στα πλαίσια όμως αναγνώρισης ότι η καινούργια, αναπτυξιακά, Ευρώπη, πρέπει να στηριχθεί από ένα υγιές τραπεζικό σύστημα, πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι χρειάζονται νέοι πυλώνες που θα στηρίξουν την αναμόρφωση και αναδιάρθρωση του Ευρωπαϊκού τραπεζικού συστήματος, όπως: 1) Ένας ενιαίος μηχανισμός εποπτείας, 2) Ένας ενιαίος μηχανισμός διευθετήσεων (ώστε να επιλυθούν προβλήματα προγραμμάτων bail-out και bail-in) και 3) Ένας ενιαίος μηχανισμός εγγύησης των τραπεζικών καταθέσεων. Η υιοθέτηση τέτοιων μηχανισμών όμως στηρίζεται αποκλειστικά στην παρουσία αξιοπιστίας των εποπτικών αρχών αλλά και του ίδιου του τραπεζικού συστήματος. Για να εξασφαλισθεί η εν λόγω αξιοπιστία και έτσι να αποφευχθούν προβλήματα τύπου ‘ηθικού κινδύνου’, πρέπει οι εποπτικές αρχές να είναι προστατευμένες από πολιτικές πιέσεις και άλλους παρομοίου τύπου μηχανισμούς πίεσης. Τέλος, η ενιαία τραπεζική ένωση αναμένεται να προστατεύσει τα τραπεζικά ιδρύματα σε περίπτωση κρίσεων χρέους των οικονομιών στις οποίες λειτουργούν. Έτσι, η πραγματική οικονομία θα έχει πρόσβαση στην εξεύρεση κεφαλαίων ακόμα και σε έντονες περιόδους κρίσης χρέους.

Τελικό ερώτημα: Πώς θα πετύχουμε υψηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης;

Μαζί με τα ανωτέρω, οι Ευρωπαϊκές οικονομίες πρέπει να πετύχουν:

1) Λιγότερες αγκυλώσεις στις αγορές προϊόντων, ώστε να αυξηθεί η ανταγωνιστικότητα των αγορών,

2) Αναμόρφωση των ασφαλιστικών συστημάτων σε μια Ευρώπη που υποφέρει δημογραφικά από την γήρανση του πληθυσμού της

3) Δημοσιονομικά συστήματα που να επιτρέπουν την αύξηση της παραγωγικότητας της εργασίας και του κεφαλαίου και όχι απλώς την δημιουργία ελλειμμάτων για καταναλωτικούς σκοπούς

4) Αναμόρφωση των προγραμμάτων υγείας και των προγραμμάτων εκπαίδευσης, αφού τόσο η υγεία του πληθυσμού αλλά και το υψηλό επίπεδο μόρφωσης είναι δύο από τους σπουδαιότερους παράγοντες οικονομικής ανάπτυξης

5) Μια υγιής αναμόρφωση του τραπεζικού συστήματος, δεδομένου ότι για τις περισσότερες επιχειρήσεις στον Ευρωπαϊκό χώρο (κυρίως, μικρομεσαίες επιχειρήσεις) είναι δύσκολη η πρόσβαση στις χρηματιστηριακές αγορές για την εξεύρεση κεφαλαίων. Ταυτόχρονα, αξιόπιστες εποπτικές τραπεζικές αρχές που θα εξασφαλίσουν με υγιή κριτήρια την παροχή επενδυτικών κεφαλαίων στην πραγματική οικονομία.

6) Τέλος, την υιοθέτηση υγιών κριτηρίων για την λειτουργία αλλά και την πτώχευση των τραπεζικών ιδρυμάτων, ελαχιστοποιώντας τις επιπτώσεις τόσο στην πραγματική οικονομία όσο και στους καταθέτες.

Tags: τράπεζες αναδιάρθρωση ευρωπαϊκή οικονομία Blogger Νικόλαος Απέργης