Εθνικισμός και εθνομηδενισμός
Οι μαθητικές καταλήψεις με αφορμή το Μακεδονικό επιβεβαιώνουν τη σύγχυση που επικρατεί πάνω σε κρίσιμες έννοιες όπως το έθνος, ο εθνικισμός ή ο εθνομηδενισμός. Το έθνος παραμένει στον 21ο αιώνα η κεντρική σημασιολογική κατασκευή με βάση την οποία αρθρώνεται η οργανωμένη κοινωνική συμβίωση. Ζούμε σε έθνη-κράτη τα οποία ως συνεκτικό στοιχείο επικαλούνται μια εθνική ταυτότητα, έναν εθνικό πολιτισμό και μια κοινή ιστορία, ανατρέχοντας στα πρώτα στάδια διαμόρφωσης κάθε έθνους.
Η έννοια του έθνους θεμελιώνεται στη συλλογική συνείδηση των μελών του. Η ίδια η δημοκρατική αρχή,
Η εξέλιξη του περιεχομένου και των μορφών που λαμβάνει ο εθνικισμός συναρτάται με τη συγκρότηση των εθνών-κρατών, που δεν ήταν κατ’ ανάγκην δημοκρατικά ή μοναρχικά, φιλελεύθερα ή αυταρχικά, ιμπεριαλιστικά ή φιλειρηνικά. Η αρνητική στροφή στη νοηματοδότηση του εθνικισμού συνδέεται με την καπήλευσή του από ολοκληρωτικά καθεστώτα, με αποκορύφωση τον φασισμό και τον ναζισμό. Από την άλλη πλευρά, ένας εθνικοαπελευθερωτικός αγώνας κατά κανόνα κερδίζει τη συμπάθεια των λαών και προκαλεί τη μήνη εκείνων που απέναντι στην κυριαρχία τους εξεγείρονται τα κυριαρχούμενα έθνη. Ποια είναι όμως τελικά τα όρια του έθνους; Οι Καταλανοί ή οι Σκωτσέζοι αποτελούν έθνη που νομιμοποιούνται να αυτονομηθούν σήμερα συγκροτώντας το δικό τους ανεξάρτητο κράτος;
Οι εθνικιστές επιχειρούν να οικειοποιηθούν την έννοια του έθνους, αποκαλώντας όσους δεν συντάσσονται μαζί τους «εθνομηδενιστές». Ειδικότερα, για τους ευρωπαϊστές, που θεωρούν ευκταία την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση, χρησιμοποιούν τον απαξιωτικό χαρακτηρισμό «ευρωλιγούρηδες». Για όσο χρόνο η εθνική ομοιογένεια των εθνών-κρατών θεωρούνταν αυτονόητη και η ευρωπαϊκή ενοποίηση προχωρούσε διευρύνοντας την ευμάρεια, οι εθνικιστές παρέμεναν στο περιθώριο ή απομονώνονταν μέσα στα συστημικά κόμματα.
Ομως τα πράγματα άλλαξαν. Το ταυτοτικό πρόβλημα τροφοδοτείται από τις εντεινόμενες προσφυγικές και μεταναστευτικές ροές, υποσκελίζοντας την παραδοσιακή διάκριση μεταξύ Δεξιάς και Αριστεράς. Η ευρωπαϊκή ενοποίηση κλονίζεται από την οικονομική κρίση και την επίταση των ανισοτήτων. Ετσι μεγεθύνονται απότομα τα προνομιακά πεδία παρέμβασης των εθνικιστών. Το ακροατήριό τους διευρύνεται, ιδίως ανάμεσα στους νέους. Η εθνικιστική ρητορεία διαστρεβλώνει τις θετικές όψεις της φιλοπατρίας και τις μετατρέπει σε επιθετικό λόγο με ρατσιστικό, ξενοφοβικό και αντικοινοβουλευτικό περιεχόμενο.
Υπάρχει μόνο μια απάντηση απέναντι στην επέλαση του μισαλλόδοξου εθνικισμού και αυτή είναι η επανοικειοποίηση κεντρικών σημασιών. Η έννοια του έθνους, ο λόγος περί εθνικού συμφέροντος, η υπεράσπιση της εθνικής ταυτότητας εκχωρήθηκαν ελαφρά τη καρδία στην Ακρα Δεξιά. Μέσα από την παραχάραξη εννοιών και ρόλων που λειτουργούν ως συνεκτικά στοιχεία σε κάθε κοινωνία δημιουργούνται οι συνθήκες για να εκκολαφθεί το αυγό του φιδιού.
Είναι προφανές ότι το εκπαιδευτικό μας σύστημα έχει αποτύχει στον τομέα της πολιτειακής εκπαίδευσης. Ομως η ευθύνη γι’ αυτή την τροπή των πραγμάτων είναι ευρύτερη. Βαραίνει όλους εκείνους που καλλιεργούν μια συγκεκριμένη αντίληψη για το τι σημαίνει έθνος και ποιοι είναι οι εχθροί του. Στην πραγματικότητα, εχθροί του έθνους είναι όσοι εν ονόματί του παρακινούν στη βία, στην εσωστρέφεια και την υπονόμευση των δημοκρατικών θεσμών.
*Ο Ξενοφών Ι. Κοντιάδης είναι Καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου, πρόεδρος του Ιδρύματος Τσάτσου
Εθνικισμός και εθνομηδενισμός Οι μαθητικές καταλήψεις με αφορμή το Μακεδονικό επιβεβαιώνουν τη σύγχυση που επικρατεί πάνω σε κρίσιμες έννοιες όπως το έθνος, ο εθνικισμός ή ο εθνομηδενισμός. Το έθνος παραμένει στον 21ο αιώνα η κεντρική σημασιολογική κατασκευή με βάση την οποία αρθρώνεται η οργανωμένη κοινωνική συμβίωση. Ζούμε σε έθνη-κράτη τα οποία ως συνεκτικό στοιχείο επικαλούνται μια εθνική ταυτότητα, έναν εθνικό πολιτισμό και μια κοινή ιστορία, ανατρέχοντας στα πρώτα στάδια διαμόρφωσης κάθε έθνους. Η έννοια του έθνους θεμελιώνεται στη συλλογική συνείδηση των μελών του. Η ίδια η δημοκρατική αρχή, όπως αποτυπώνεται στα Συντάγματα, συνδέεται με την έννοια του έθνους: «Ολες οι εξουσίες πηγάζουν από τον Λαό, υπάρχουν υπέρ αυτού και του Εθνους», κατά το άρθρο 1 παρ.3 του Συντάγματός μας. Δεν αρκεί η κοινή γλώσσα ή η κοινή θρησκεία, ούτε καν το κοινό ιστορικό παρελθόν για να συγκροτηθεί η εθνική ταυτότητα. Απαιτείται ο κοινός πολιτισμός, με την ευρεία σημασία του όρου, η κοινή παιδεία και πρωτίστως η βούληση για ένα κοινό μέλλον.Η εξέλιξη του περιεχομένου και των μορφών που λαμβάνει ο εθνικισμός συναρτάται με τη συγκρότηση των εθνών-κρατών, που δεν ήταν κατ’ ανάγκην δημοκρατικά ή μοναρχικά, φιλελεύθερα ή αυταρχικά, ιμπεριαλιστικά ή φιλειρηνικά. Η αρνητική στροφή στη νοηματοδότηση του εθνικισμού συνδέεται με την καπήλευσή του από ολοκληρωτικά καθεστώτα, με αποκορύφωση τον φασισμό και τον ναζισμό. Από την άλλη πλευρά, ένας εθνικοαπελευθερωτικός αγώνας κατά κανόνα κερδίζει τη συμπάθεια των λαών και προκαλεί τη μήνη εκείνων που απέναντι στην κυριαρχία τους εξεγείρονται τα κυριαρχούμενα έθνη. Ποια είναι όμως τελικά τα όρια του έθνους; Οι Καταλανοί ή οι Σκωτσέζοι αποτελούν έθνη που νομιμοποιούνται να αυτονομηθούν σήμερα συγκροτώντας το δικό τους ανεξάρτητο κράτος; Οι εθνικιστές επιχειρούν να οικειοποιηθούν την έννοια του έθνους, αποκαλώντας όσους δεν συντάσσονται μαζί τους «εθνομηδενιστές». Ειδικότερα, για τους ευρωπαϊστές, που θεωρούν ευκταία την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση, χρησιμοποιούν τον απαξιωτικό χαρακτηρισμό «ευρωλιγούρηδες». Για όσο χρόνο η εθνική ομοιογένεια των εθνών-κρατών θεωρούνταν αυτονόητη και η ευρωπαϊκή ενοποίηση προχωρούσε διευρύνοντας την ευμάρεια, οι εθνικιστές παρέμεναν στο περιθώριο ή απομονώνονταν μέσα στα συστημικά κόμματα. Ομως τα πράγματα άλλαξαν. Το ταυτοτικό πρόβλημα τροφοδοτείται από τις εντεινόμενες προσφυγικές και μεταναστευτικές ροές, υποσκελίζοντας την παραδοσιακή διάκριση μεταξύ Δεξιάς και Αριστεράς. Η ευρωπαϊκή ενοποίηση κλονίζεται από την οικονομική κρίση και την επίταση των ανισοτήτων. Ετσι μεγεθύνονται απότομα τα προνομιακά πεδία παρέμβασης των εθνικιστών. Το ακροατήριό τους διευρύνεται, ιδίως ανάμεσα στους νέους. Η εθνικιστική ρητορεία διαστρεβλώνει τις θετικές όψεις της φιλοπατρίας και τις μετατρέπει σε επιθετικό λόγο με ρατσιστικό, ξενοφοβικό και αντικοινοβουλευτικό περιεχόμενο. Υπάρχει μόνο μια απάντηση απέναντι στην επέλαση του μισαλλόδοξου εθνικισμού και αυτή είναι η επανοικειοποίηση κεντρικών σημασιών. Η έννοια του έθνους, ο λόγος περί εθνικού συμφέροντος, η υπεράσπιση της εθνικής ταυτότητας εκχωρήθηκαν ελαφρά τη καρδία στην Ακρα Δεξιά. Μέσα από την παραχάραξη εννοιών και ρόλων που λειτουργούν ως συνεκτικά στοιχεία σε κάθε κοινωνία δημιουργούνται οι συνθήκες για να εκκολαφθεί το αυγό του φιδιού. Είναι προφανές ότι το εκπαιδευτικό μας σύστημα έχει αποτύχει στον τομέα της πολιτειακής εκπαίδευσης. Ομως η ευθύνη γι’ αυτή την τροπή των πραγμάτων είναι ευρύτερη. Βαραίνει όλους εκείνους που καλλιεργούν μια συγκεκριμένη αντίληψη για το τι σημαίνει έθνος και ποιοι είναι οι εχθροί του. Στην πραγματικότητα, εχθροί του έθνους είναι όσοι εν ονόματί του παρακινούν στη βία, στην εσωστρέφεια και την υπονόμευση των δημοκρατικών θεσμών. *Καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου, πρόεδρος του Ιδρύματος Τσάτσου- Δημοφιλέστερες Ειδήσεις Κατηγορίας Οικονομία
- Πάρε κόσμε... Ξεπούλημα της Αριστεράς
- H Cosmote έφερε την eSIM στην Ελλάδα
- Εκλογές τον Φεβρουάριο;
- Πληρώνει σήμερα ο ΟΠΕΚΕΠΕ βασική, πράσινη ενίσχυση και νέους αγρότες
- ΕΔΔΑ: Αναβάθμιση των δικαιωμάτων των μουσουλμάνων της Θράκης
- Ζώδια: Οι προβλέψεις για σήμερα Παρασκευή 21 Δεκεμβρίου
- Αυτός είναι ο μεγάλος νικητής του The Voice (video)
- Η Ε.E. προχωρά με την απαγόρευση των πλαστικών προϊόντων μίας χρήσης
- Εnergean Oil Gas: Ρεκόρ παραγωγής πετρελαίου με 4.000 bpd το 2018
- Τέλος χρόνου για φθηνές μεταβιβάσεις ακινήτων
- Δημοφιλέστερες Ειδήσεις New Money
- Εnergean Oil Gas: Ρεκόρ παραγωγής πετρελαίου με 4.000 bpd το 2018
- Εθνικισμός και εθνομηδενισμός
- Από 1ης Ιανουαρίου το ανώτατο πλαφόν των €150 στους λογαριασμούς της τηλεφωνίας
- Τουρισμός και ακίνητα εισοδήματος στο στόχαστρο των επενδυτών ακινήτων
- Η κοινωνική επιχειρηματικότητα με απλά λόγια
- Οι 4 φορολογικές εκκρεμότητες που πρέπει να κλείσετε πριν την Πρωτοχρονιά
- ΤτΕ: Διπλάσια ανάπτυξη θα έφερνε η μείωση φόρων και εισφορών - Τα τέσσερα σενάρια
- ΕΚΑΣ: Συρρικνωμένο στα €12 το 2019 - Καταργείται το 2020
- Τελευταία Νέα New Money
- Εθνικισμός και εθνομηδενισμός
- Η κοινωνική επιχειρηματικότητα με απλά λόγια
- ΕΚΑΣ: Συρρικνωμένο στα €12 το 2019 - Καταργείται το 2020
- Οι 4 φορολογικές εκκρεμότητες που πρέπει να κλείσετε πριν την Πρωτοχρονιά
- Από 1ης Ιανουαρίου το ανώτατο πλαφόν των €150 στους λογαριασμούς της τηλεφωνίας
- Εnergean Oil Gas: Ρεκόρ παραγωγής πετρελαίου με 4.000 bpd το 2018
- Τουρισμός και ακίνητα εισοδήματος στο στόχαστρο των επενδυτών ακινήτων
- ΤτΕ: Διπλάσια ανάπτυξη θα έφερνε η μείωση φόρων και εισφορών - Τα τέσσερα σενάρια
- Reuters: Η Ελλάδα σχεδιάζει την έκδοση δύο ομολόγων το 2019
- Τελευταία Νέα Κατηγορίας Οικονομία
- Οι κλήσεις από το κινητό της άτυχης φοιτήτριας στη Ρόδο ρίχνουν φως στην υπόθεση
- Νόσος Νάξος: Σημαντική εξέλιξη στο πεδίο της πρόληψης
- Ουαλία: Νέο έργο του Banksy, σε τοίχο γκαράζ
- «Ο Τραμπ θα αποσύρει μεγάλο μέρος των αμερικανικών δυνάμεων από το Αφγανιστάν»
- Energean: Κλείνει τη χρονιά με ρεκόρ παραγωγής πετρελαίου στον Πρίνο
- Στην ατζέντα της τριμερούς συνεργασίας Ελλάδας - Κύπρου - Ισραήλ, ο Euroasia
- Τέλος χρόνου για φθηνές μεταβιβάσεις ακινήτων
- Ασφαλιστικός κλάδος: Τα επτά ανοιχτά μέτωπα του 2019
- Telecoms: Eθελοντικό φρένο στις χρεώσεις με ταβάνι τα €150