Έκθεση ΤτΕ​:​ Τι σημαίνει «αυστηρή εποπτεία» και γιατί δεν είναι καλύτερη από την «προληπτική γραμμή»

του Κωστή Πλάντζου

​Ενδεχομένως και χ​ειρότερη σε σχέση με την «προληπτική γραμμή στήριξης» που είχε προτείνει η Τράπεζα της Ελλάδος, ​αποδεικνύεται η «αυστηρή εποπτεία» με όρους και αιρεσιμότητες η οποία δέχθηκε τελικά η κυβέρνηση.

Σύμφωνα με όσα προκύπτουν από την Έκθεση για την Νομισματική Πολιτική, την οποία παρέδωσε ο Διοικητής της ΤτΕ στον πρόεδρο της Βουλής, και ο αυστηρός έλεγχος

για τήρηση των συμφωνηθέντων θα συνεχίζεται μετά το τέλος του Μνημονίου, και η ελάφρυνση χρέους θα δίδεται «με δόσεις».

Ωστόσο η λύση που επελέγη τελικά συνεπάγεται δυσθεώρητα πρωτογενή πλεονάσματα, τα οποία και επισφαλή είναι δημιουργώντας αβεβαιότητα για το χρέος, αλλά και θα επιτυγχάνονται με αχρείαστη λιτότητα, η οποία θα μπορούσε να μετριαστεί σημαντικά έχοντας μια «κάβα» δανείου, που θα παρέμενε στα αζήτητα αν όλα πηγαίνανε ομαλά, όπως προβλέπει το βασικό σενάριο για την ελληνική οικονομία.

Αυτά προκύπτουν με βάση όσα αναφέρει η Έκθεση της ΤτΕ. Και συγκεκριμένα:

1. «Οι αποφάσεις του Eurogroup συνδέονται με ενισχυμένη εποπτεία και αιρεσιμότητα, οι οποίες αποτελούν ουσιαστικά τις προϋποθέσεις και για τη θέσπιση προληπτικής γραμμής στήριξης».

2. «Η απόφαση του Eurogroup της 21ης Ιουνίου 2018 προβλέπει ενισχυμένη εποπτεία με όρους αιρεσιμότητας (...) Οι ευρωπαϊκοί Θεσμοί, μαζί με το ΔΝΤ, θα αξιολογούν ανά τρίμηνο τις εξελίξεις στο δημοσιονομικό τομέα και στις μεταρρυθμίσεις και θα υποβάλλουν σχετική έκθεση στο Eurogroup και στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Η έκθεση θα δημοσιοποιείται και θα αξιολογείται στην πράξη από την αντίδραση των αγορών, η οποία θα είναι αδρός δείκτης της καθυστέρησης ή της προόδου που θα επισημαίνουν οι εκθέσεις των Θεσμών.

3. «Με βάση αυτές τις περιοδικές αξιολογήσεις θα εφαρμόζονται και μέτρα τα οποία τελούν υπό αιρεσιμότητα, όπως οι επιστροφές των κερδών των κεντρικών τραπεζών του Ευρωσυστήματος από τα ελληνικά ομόλογα.

4. «Στην απόφαση του Eurogroup προβλέπονται πρωτογενή πλεονάσματα 3,5% του ΑΕΠ μέχρι το 2022 και 2,2% του ΑΕΠ κατά μέσο όρο από το 2023 μέχρι το 2060. Ουδεμία χώρα στον κόσμο, με πιθανή εξαίρεση τις πετρελαιοπαραγωγούς χώρες, έχει επιτύχει τόσο υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα και για τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα. Επομένως, αυτή η υπόθεση αποτελεί και τη μεγαλύτερη επισφάλεια στην ανάλυση βιωσιμότητας του χρέους μακροπρόθεσμα».

5. «Παράθυρο» να δεχθεί η ΕΚΤ την ελάφρυνση χρέους και την αυστηρή εποπτεία σαν «νέο Πρόγραμμα»: όπως αναφέρει η έκθεση, η μεσοπρόθεσμη βιωσιμότητα του δημόσιου χρέους «θα μπορούσε να έχει και άμεσα οφέλη, καθώς παρέχει στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα τη διακριτική ευχέρεια να εξετάσει τη διατήρηση της "παρέκκλισης" (waiver) για την αποδοχή των ελληνικών κρατικών ομολόγων ως εξασφαλίσεων στις πράξεις νομισματικής πολιτικής του Ευρωσυστήματος».

6. (Επίσης η ΕΚΤ μπορεί) «να αποδεχθεί τη συμμετοχή τους στο πρόγραμμα αγοράς τίτλων (...) με βάση το επιχείρημα ότι, στην ουσία, οι προϋποθέσεις για τη διατήρηση της "παρέκκλισης" (waiver), δηλαδή ενισχυμένη εποπτεία και αιρεσιμότητα, έχουν συμπεριληφθεί στην απόφαση του Eurogroup της 21ης Ιουνίου».

7. «Αν συμβεί αυτό» (και η ΕΚΤ δεχθεί να διατηρήσει το waiver) «θα μπορούσαν να εξασφαλιστούν ορισμένα από τα θετικά αποτελέσματα που εκτιμά η Τράπεζα της Ελλάδος ότι θα μπορούσαν να προκύψουν από τη θέσπιση προληπτικής γραμμής στήριξης, κυρίως σε όρους χαμηλότερου κόστους χρηματοδότησης της οικονομίας (...)

Η Τράπεζα της Ελλάδος είχε προτείνει τη θέσπιση προληπτικής γραμμής στήριξης προκειμένου να διατηρηθεί η "παρέκκλιση" (waiver) και να μπορούν να ενταχθούν τα ελληνικά κρατικά ομόλογα στο πρόγραμμα αγοράς τίτλων της ΕΚΤ. Με αυτό τον τρόπο θα μειωνόταν το κόστος δανεισμού του Δημοσίου και των τραπεζών και θα μετακυλίονταν τα οφέλη στην πραγματική οικονομία.

Επίσης θα είχε αποφευχθεί η δημιουργία ενός τόσο υψηλού ταμειακού αποθέματος ασφαλείας, το οποίο επιβάρυνε σημαντικά το δημόσιο χρέος αλλά και το κόστος χρηματοδότησης του Δημοσίου».

8. «Δεδομένου ότι οι αποφάσεις του Eurogroup συνδέονται με ενισχυμένη εποπτεία και αιρεσιμότητα (που αποτελούν ουσιαστικά τις προϋποθέσεις για τη θέσπιση προληπτικής γραμμής στήριξης), ενώ παράλληλα διασφαλίζουν τη βιωσιμότητα του δημόσιου χρέους, παρέχουν στην ΕΚΤ τη διακριτική ευχέρεια να εξετάσει τη διατήρηση της "παρέκκλισης" (waiver) για την αποδοχή των ελληνικών ομολόγων ως εξασφαλίσεων στις πράξεις νομισματικής πολιτικής του Ευρωσυστήματος».

«Παράλληλα, παρέχουν στην ΕΚΤ τη διακριτική ευχέρεια να εξετάσει την αποδοχή των ελληνικών κρατικών ομολόγων στο πρόγραμμα αγοράς τίτλων (στην κανονική χρονική περίοδο και στην περίοδο επανεπένδυσης)».

«Ενδεχόμενη διατήρηση της "παρέκκλισης" (waiver) για την αποδοχή των ελληνικών ομολόγων ως εξασφαλίσεων στις πράξεις νομισματικής πολιτικής του Ευρωσυστήματος θα μειώσει το κόστος χρηματοδότησης των τραπεζών από την ΕΚΤ, αλλά και μέσω των πράξεων χρηματοδότησης από τις αγορές (repos).

Παράλληλα, η συμμετοχή των ελληνικών κρατικών ομόλογων στις πράξεις αγοράς της ΕΚΤ στο πλαίσιο της ποσοτικής χαλάρωσης θα μειώσει το κόστος δανεισμού του Δημοσίου. Η μείωση του κόστους δανεισμού για το Δημόσιο και τις τράπεζες θα έχει πολλαπλασιαστικά οφέλη για την οικονομία, καθώς εκτιμάται ότι θα μετακυλιστεί στις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά. Κάτι τέτοιο αναμένεται να έχει ως αποτέλεσμα την ανάκαμψη της τραπεζικής χρηματοδότησης προς το μη χρηματοπιστωτικό ιδιωτικό τομέα και την ταχύτερη οικονομική ανάπτυξη.