Ανεβασμένα τα Βαλκάνια, ασθμαίνει η Ελλάδα

Της Στεφανίας Σούκη

Την ίδια στιγμή που οι Βαλκάνιοι ανταγωνιστές μας (Βουλγαρία και Κροατία), αλλά και η Κύπρος έχουν εξασφαλίσει προ πολλού, και μάλιστα με άνεση, ρεκόρ εσόδων και διανυκτερεύσεων από τη διεθνή τουριστική κίνηση φέτος στις χώρες τους, οι τουριστικοί φορείς στην Ελλάδα βλέπουν μεν με ανακούφιση τις διεθνείς αφίξεις να αυξάνονται έστω και στο παρά πέντε, εξακολουθούν ωστόσο να αγωνιούν για το πού θα κληρώσει τελικά

Τα επίσημα (πτωτικά) νούμερα του πρώτου εξαμήνου από την Τράπεζα της Ελλάδος δικαιολογούν απόλυτα την -εκφραζόμενη προς πάσα κατεύθυνση κατά το προηγούμενο διάστημα- ανησυχία από πλευράς των Ελλήνων ξενοδόχων, οι οποίοι ωστόσο έχουν αναθαρρήσει τις τελευταίες εβδομάδες από την ισχυρή άνοδο των κρατήσεων για το τρίμηνο Ιουλίου - Σεπτεμβρίου. Ακριβώς αυτή η άνοδος στις κρατήσεις της τελευταίας στιγμής καθιστά πλέον εφικτή την αρχική πρόβλεψη για το 2016 του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΣΕΤΕ)που μιλούσε για αύξηση 6% ή 1,5 εκατομμύριο περισσότερες αφίξεις το 2016 έναντι του 2015, στα 25 εκατομμύρια, συν 2,5 εκατομμύρια από την κρουαζιέρα.

Αντίθετα και παρά το καλό τρίμηνο Ιουλίου - Σεπτεμβρίου που προμηνύεται πλέον για τις πληρότητες των ξενοδοχείων, μεγάλο ερωτηματικό, ακόμη και τώρα, παραμένει το ζήτημα των εσόδων, τα οποία ο ΣΕΤΕ είχε εκτιμήσει τον Μάρτιο σε 15 δισ. ευρώ, αυξημένα κατά 800 εκατ. ευρώ σε σχέση με το 2015. Τώρα, λόγω της χαμηλής δαπάνης ανά ταξίδι που καταγράφει ακόμη και τον Ιούνιο η ΤτΕ -507 ευρώ-, με πτώση των εισπράξεων για τον πρώτο θερινό μήνα κατά 5,4% έναντι του περσινού, οι τουριστικοί φορείς αποφεύγουν τις όποιες προβλέψεις, επισημαίνοντας ότι «αν υπάρξει αύξηση, αυτή θα είναι χαμηλότερη του 6% που προβλέπεται για τις αφίξεις». Μια πρώτη εκτίμηση για την πορεία των εισπράξεων φέτος κάνει λόγο για οριακή άνοδο 1%-2%, με τα στοιχεία της ΤτΕ για τον μήνα Ιούλιο να αποτελούν το «κρίσιμο» νούμερο. Παρ' όλα αυτά, ένα σημαντικό θετικό στοιχείο, όπως αναφέρουν οι τουριστικοί φορείς, θα είναι η αύξηση στην απασχόληση, αφού για κάθε 1 εκατομμύριο επιπλέον αφίξεις δημιουργούνται από 30.000-50.000 νέες θέσεις εργασίας, επομένως το 1,5 εκατομμύριο των επιπλέον αφίξεων μπορεί να δώσει έως 70.000 νέες θέσεις εργασίας.

Για την Ελλάδα, το Προσφυγικό (το οποίο οι τουριστικοί φορείς εξακολουθούν να παρακολουθούν στενά θεωρώντας ότι παραμένει ο Νο 1 κίνδυνος για τον ελληνικό τουρισμό), πέραν του κλεισίματος της αξιολόγησης, φαίνεται ότι ήταν αυτό που έπαιξε καθοριστικό ρόλο στο φρένο του πρώτου εξαμήνου έναντι των Βαλκάνιων ανταγωνιστών της. Τους τελευταίους προτίμησαν τελικά οι ξένοι τουρίστες στο πρώτο εξάμηνο του 2016 ακόμη και από δυνατές για τη χώρα μας αγορές, όπως αυτές της Γερμανίας ή της Ρωσίας. Και αν ο αναπληρωτής υπουργός Μεταναστευτικής Πολιτικής Γιάννης Μουζάλας χαρακτήρισε προ ημερών την κατάσταση στο Προσφυγικό «διαχειρίσιμη τώρα που υπάρχει σαφής εικόνα», ο τουριστικός κλάδος ζητεί μετ' επιτάσεως συγκεκριμένη στρατηγική και οργανωμένο σχέδιο από την Πολιτεία προτού να είναι (πάλι) αργά, ειδικά όταν βγαίνουν προς τα έξω ειδήσεις όπως αυτές τις προηγούμενης εβδομάδας, ότι πέραν των 54.000 καταγεγραμμένων προσφύγων και μεταναστών στη χώρα μας, αν δεν υπήρχε η συμφωνία Ε.Ε.-Τουρκίας θα είχαν έρθει στην Ελλάδα 130.000 έως 180.000 πρόσφυγες, σύμφωνα πάντα με τις εκτιμήσεις του αρμόδιου υπουργού.

Στις εξελίξεις της τελευταίας στιγμής για τον ελληνικό τουρισμό και με δεδομένη την αύξηση των κρατήσεων last minute, το φετινό δίμηνο Ιουλίου - Αυγούστου εκτιμάται ότι θα είναι κατά πολύ θετικότερο για τη διεθνή τουριστική κίνηση στη χώρα μας έναντι του αντίστοιχου περσινού, στο οποίο είχαν καταγραφεί απώλειες λόγω της επιβολής των capital controls.

Ειδικά ο οδικός τουρισμός, που είχε κινηθεί πτωτικά πέρυσι τον Αύγουστο σε ποσοστό 14%, αναμένεται να παρουσιάσει αυξημένα νούμερα φέτος, δεδομένου ότι η σύγκριση γίνεται με τα χαμηλά νούμερα του δύσκολου καλοκαιριού του 2015. Στα θετικά για τον ελληνικό τουρισμό καταγράφονται και οι αυξημένες κρατήσεις για τον Οκτώβριο, γεγονός το οποίο παραπέμπει σε μια, έστω και μικρή, επιμήκυνση της σεζόν. Η ρευστή κατάσταση με τον σχετικό αντίκτυπο στους -κατά τα άλλα παραπάνω από ασφαλείς στις συνειδήσεις των ξένων τουριστών- ελληνικούς προορισμούς φαίνεται ότι έχει ωφελήσει ήδη από τις αρχές του τρέχοντος έτους τους Βαλκάνιους ανταγωνιστές μας, οι οποίοι ευνοήθηκαν περισσότερο από τις απώλειες ισχυρών προορισμών στην ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου, όπως η Τουρκία ή η Αίγυπτος. Αξίζει να σημειωθεί σε αυτό το σημείο ότι, σύμφωνα με τη διοίκηση του διεθνούς κολοσσού ΤUI, για την επόμενη σεζόν, αυτή του 2017, σχεδιάζονται περισσότερες εναλλακτικές για τους τουρίστες που υπό διαφορετικές συνθήκες θα ταξίδευαν στην Τουρκία και τη Βόρεια Αφρική. «Προορισμοί όπως η Ελλάδα, το Πράσινο Ακρωτήριο κ.ά., οι κρουαζιέρες ή και τα πιο μακρινά ταξίδια θα απορροφήσουν τη ζήτηση», ανέφερε χαρακτηριστικά ο επικεφαλής της Φριτς Γιούσεν, προσθέτοντας ότι οι φετινές κρατήσεις της εταιρείας για την Τουρκία θα κλείσουν με πτώση κατά 40% σε σύγκριση με πέρυσι. «Είμαστε όμως πεπεισμένοι ότι η Τουρκία θα ανακάμψει γιατί διαθέτει το πακέτο "ήλιος και θάλασσα" και φιλόξενους ανθρώπους», κατέληξε.

Η Κύπρος

Τα καλύτερα νούμερα της τελευταίας 15ετίας βλέπει και η Κύπρος - αν και μικρότερη τουριστική αγορά σε σύγκριση με τη Βουλγαρία και την Κροατία. Το επτάμηνο του 2016 είναι, με βάση τα νούμερα από τη Στατιστική Υπηρεσία, καλύτερο ακόμη και σε σχέση με το 2001, έτος κατά το οποίο κατεγράφη ρεκόρ αφίξεων για τον κυπριακό τουρισμό.
Ετσι, για την περίοδο Ιανουαρίου - Ιουλίου οι αφίξεις τουριστών ανήλθαν σε 1,74 εκατομμύρια σε σύγκριση με το 1,45 εκατομμύριο την αντίστοιχη περίοδο του 2015, σημειώνοντας αύξηση 19,8%.

Μόνο για τον Ιούλιο οι αφίξεις έφτασαν τις 482.000 σε σύγκριση με τις 416.000 τον Ιούλιο του 2015, μια αύξηση 16,3%. Το στοίχημα, σύμφωνα με τον Παγκύπριο Σύνδεσμο Ξενοδόχων (ΠΑΣΥΞΕ) είναι η διατήρηση των θετικών επιδόσεων - το 2015 έκλεισε με αύξηση τόσο στις αφίξεις (+8,9%) όσο και στα έσοδα από τον τουρισμό, με μικρότερου όμως μεγέθους αύξηση, της τάξης του 4% περίπου, έναντι των αντίστοιχων επιδόσεων του 2014.

Ο κλάδος κατάφερε να αντιμετωπίσει τις αρνητικές προκλήσεις στις αρχές του περασμένου έτους, όπως το κλείσιμο των Κυπριακών Αερογραμμών, η σημαντική αρνητική πορεία, της τάξης του 30%, που προδιαγραφόταν σε σχέση με τον τουρισμό από τη Ρωσία, αλλά και η αναστολή λειτουργίας της αεροπορικής εταιρείας Transaero, της δεύτερης μεγαλύτερης στη Ρωσία μετά την Aeroflot, η οποία, μέσω του διοργανωτή ταξιδίων Biblio Globus, μετέφερε στην Κύπρο πέραν του 70% των Ρώσων τουριστών.

Οι θετικές επιδόσεις στην περίπτωση της Κύπρου οφείλονται σε μεγάλο βαθμό και στους εξωγενείς παράγοντες, όπως με τα τραγικά συμβάντα που σημειώθηκαν σε κύριους ανταγωνιστικούς προορισμούς, (Αίγυπτος, Τυνησία, Τουρκία), και τα οποία είχαν ως αποτέλεσμα τη διοχέτευση του τουριστικού ρεύματος από τις χώρες αυτές σε άλλους μεσογειακούς προορισμούς, περιλαμβανομένης και της Μεγαλονήσου.

Η Βουλγαρία

Στη Βουλγαρία, τις φετινές επιδόσεις στον τουρισμό έχουν να τις δουν από «την κατάρρευση του κομμουνισμού το 1990», όπως χαρακτηριστικά δήλωσε στην Deutsche Welle από τη Σόφια η υπουργός Τουρισμού Νικολίνα Ανγκελκόβα αναφερόμενη στην τουριστική κίνηση του πρώτου εξαμήνου του έτους. Γερμανοί και Ρώσοι προτίμησαν μαζικά φέτος τη Βουλγαρία, που ουσιαστικά κέρδισε μερίδιο έναντι της Ελλάδας. Ετσι, οι Γερμανοί, οι οποίοι αποτελούν και τη μεγαλύτερη τουριστική αγορά για τη χώρα μας και φέτος δείχνουν να «ζορίζονται» ελαφρώς μαζί μας, ήταν από τις εθνικότητες που έδειξαν την προτίμησή τους στη γείτονα. Ετσι μόνο τον Ιούνιο υπολογίζεται ότι επισκέφθηκαν τους βουλγαρικούς προορισμούς περί τους 120.000 επισκέπτες. Σημειωτέον ότι στην Ελλάδα τον Ιούνιο οι αφίξεις από τη Γερμανία μειώθηκαν κατά 3,3% και διαμορφώθηκαν σε 399.000 ταξιδιώτες.

Συνολικά για το 2015, οι Γερμανοί τουρίστες που έκαναν διακοπές στις βουλγαρικές ακτές έφτασαν τις 825.000.

Στην περίπτωση των Ρώσων, είναι εντυπωσιακό το comeback τους στη Βουλγαρία, με την αύξηση μόνο τον Μάιο να φτάνει το 20%. Βασικές αιτίες της ανόδου ήταν καταρχάς οι τεταμένες σχέσεις Μόσχας - Αγκυρας, αλλά και οι επιπτώσεις από την κατάρριψη του ρωσικού πολεμικού αεροσκάφους στη Χερσόνησο του Σινά, γεγονότα τα οποία συνετέλεσαν στη στροφή των Ρώσων επισκεπτών σε άλλους προορισμούς.

Συνολικά, το 2015 η Βουλγαρία φιλοξένησε 7,1 εκατομμύρια τουρίστες, όσο δηλαδή είναι ο συνολικός πληθυσμός της χώρας, ενώ φέτος το πρώτο εξάμηνο οι τουρίστες έφτασαν τα 3,1 εκατομμύρια και «αν συνεχιστούν οι ρυθμοί αυτοί, θα έχουμε χρονιά-ρεκόρ για τον βουλγαρικό τουρισμό», σύμφωνα με την κυρία Ανγκελκόβα. Ο τουρισμός συνεισφέρει στο βουλγαρικό ΑΕΠ περίπου 13%: τα συνολικά έσοδα έφτασαν το 2015 τα 10,5 δισ. λέβα, που αντιστοιχούν σε 5,36 δισ. ευρώ, ενώ 338.000 άνθρωποι εργάζονται στον τουριστικό κλάδο στη γειτονική μας χώρα.

Η Κροατία

Αντίστοιχα, με περισσότερες αεροπορικές συνδέσεις από ποτέ, ρευστό πολιτικό και οικονομικό κλίμα σε βασικούς της ανταγωνιστές και ακόμη περισσότερη προβολή και οργανωμένο μάρκετινγκ σε όλο τον κόσμο, η Κροατία θα ξεπεράσει για πρώτη φορά στην ιστορία της φέτος τους 15 εκατομμύρια τουρίστες, με έσοδα άνω των 8 δισ. ευρώ.

Για το πρώτο εξάμηνο του έτους, μάλιστα, καταγράφεται αύξηση των διανυκτερεύσεων κατά 4,4% σε σύγκριση με το 2015, στα 16,6 εκατομμύρια. Οι αναλυτές προβλέπουν άλλη μία χρονιά-ρεκόρ, την έβδομη κατά σειρά, για τη χώρα, η οποία έχει ανεβάσει πολύ τις μετοχές της εσχάτως: ηΚεντρική Τράπεζα της Κροατίας είχε καταγράψει το 2015 αύξηση κατά 7% των εσόδων από τον τουρισμό, που έφτασαν τα 7,96 δισ. ευρώ με 14,9 εκατομμύρια τουρίστες (άνοδος κατά 8% έναντι του 2014), εκ των οποίων τα 13,2 εκατομμύρια αντιστοιχούσαν στον εισερχόμενο τουρισμό.

Ο αριθμός των διανυκτερεύσεων αυξήθηκε και αυτός κατά 6,9%, με τις θετικές επιδόσεις να οφείλονται σε μεγάλο βαθμό και στη στροφή των ξένων επισκεπτών στη χώρα από προορισμούς της Βόρειας Αφρικής. Οι κύριες αγορές για τους Κροά­τες είναι η γερμανική με 16,8 εκατομμύρια διανυκτερεύσεις το 2015, η σλοβενική με 8,2 εκατομμύρια, η αυστριακή (6,5 εκατ.), η τσέχικη και η ιταλική.