Eurobank: Συγκρατημένη αισιοδοξία για τον τουρισμό το 2016- Πώς θα επηρεάσει η προσφυγική κρίση

Της Στεφανίας Σούκη

Το 2016 θα είναι ακόμη μια καλή χρονιά για τον ελληνικό τουρισμό. Αν και τα στοιχεία του 1ου τριμήνου δημιουργούν κάποιες επιφυλάξεις ως προς την επίτευξη των αρχικών στόχων για μικρή αύξηση των εισπράξεων και των αφίξεων το 2016 σε σχέση με το προηγούμενο έτος, υπάρχουν σημαντικά περιθώρια για αισιοδοξία.

Αυτό είναι το βασικό συμπέρασμα της μελέτης της Διεύθυνσης Οικονομικής Ανάλυσης και Έρευνας Διεθνών Κεφαλαιαγορών της Eurobank

για τις «Ευκαιρίες, τις Προκλήσεις και τις Προοπτικές του ελληνικού τουριστικού κλάδου», η οποία παρουσιάστηκε στο 1ο Συνέδριο Ελληνικού Τουρισμού που διοργανώθηκε υπό την αιγίδα της Eurobank και του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων στις 2 Ιουνίου 2016.

Συγγραφείς της μελέτης είναι οι: Δρ. Πλάτων Μονοκρούσος, Group Chief Economist, Δρ. Θεόδωρος Σταματίου, Senior Economist και Άννα Δημητριάδου, Economic Analyst.

Τα νούμερα της επόμενης δεκαετίας

Ως προς τα βασικά σημεία της ανάλυσης, η συνολική συνεισφορά του τουρισμού στην ελληνική οικονομία ανέρχεται σε 18,5% του ΑΕΠ σύμφωνα με το World Travel & Tourism Council, ενώ σύμφωνα με το ΣΕΤΕ εκτιμάται στο 20-25% του ΑΕΠ. Αντίστοιχα, σύμφωνα με το World Travel & Tourism Council, η συνολική συνεισφορά του τουρισμού στην απασχόληση ανήλθε σε 23,1% το 2015 (822 χιλ. θέσεις εργασίας) και εκτιμάται ότι θα φτάσει το 28% το 2026 ή το 1,095 εκατ. θέσεις εργασίας.

Με βάση τα ίδια στοιχεία, το συνολικό ποσό που δαπανήθηκε από ξένους τουρίστες στην Ελλάδα το 2015 έφθασε τα 14,8 δις. ευρώ και προβλέπεται να φθάσει, με βάση την έρευνα στα 23,3 δις. ευρώ στην επόμενη δεκαετία έως το 2026. Η συνεισφορά του κλάδου στο σύνολο των επενδύσεων το 2015 ήταν στα 2,7 δις. ευρώ ή 16,5% επί του συνόλου και προβλέπεται να φθάσει στο 17,2% επί του συνόλου το 2026.

Ο μέσος πολλαπλασιαστής ανέρχεται σε 2,65 δηλ. για κάθε 1 ευρώ προερχόμενο από την τουριστική δραστηριότητα προκαλείται έμμεση (πρόσθετη) οικονομική δραστηριότητα 1,65 ευρώ.

Η προσφυγική κρίση

Με βάση τα στοιχεία της μελέτης για τις επιπτώσεις στο ελληνικό τουριστικό προϊόν από την προσφυγική κρίση, οι προϋποθέσεις για τον περιορισμό των αρνητικών επιπτώσεων στον τουρισμό είναι καταρχάς οι προσφυγικές ροές να περιορισθούν την αμέσως επόμενη περίοδο, ενώ η αντιμετώπιση του προβλήματος στο εσωτερικό της χώρας θα πρέπει να είναι αποτελεσματική.

Από τις περίπου 165 χιλιάδες αφίξεις προσφύγων & μεταναστών που χρησιμοποίησαν το δρόμο της Μεσογείου τους πρώτους 4 μήνες του 2016:

-Το 81.7% έφτασε στην Ευρώπη μέσω της Ελλάδας.
-Το 17.9% έφτασε στην Ευρώπη μέσω της Ιταλίας.
-Το 0.5% έφτασε στην Ευρώπη μέσω της Ισπανίας.

Όπως επισημαίνεται στη μελέτη, τα νησιά του Βορείου Αιγαίου – η βασική πύλη εισόδου για τους πρόσφυγες και μετανάστες εξαιτίας της εγγύτητας με την Τουρκία – σε όρους ξενοδοχειακού δυναμικού αποτελούν μικρό μέρος του αντίστοιχου συνολικού δυναμικού της χώρας. Αν και καταγράφεται αρνητική επίδραση στον τουρισμό του Βορείου Αιγαίου, δεν αναμένεται σημαντική επίπτωση στη συνολική τουριστική δραστηριότητα.

Κατεύθυνση των ροών προσφύγων και μεταναστών προς τα νησιά του Νοτίου Αιγαίου (Δωδεκάνησα) θα έθετε σε κίνδυνο το τουριστικό προϊόν εξαιτίας της μεγάλης ανάπτυξης τουριστικών δραστηριοτήτων στη συγκεκριμένη περιοχή.

Μια πιθανή έξοδος της χώρας (έστω και προσωρινά) από την Συνθήκη Schengen θα είχε σημαντικές επιπτώσεις μιας και οι βασικοί μας πελάτες προέρχονται κυρίως από τις χώρες μέλη της Συνθήκης Schengen (σχεδόν το 50% του εισερχόμενου τουρισμού).

Ο κλάδος της κρουαζιέρας δεν αναμένεται να αντιμετωπίσει σημαντικά προβλήματα εξαιτίας της προσφυγικής κρίσης, αφού ήδη υπάρχει στροφή προς άλλους νησιωτικούς προορισμούς (Κυκλάδες, Ιόνια Νησιά κλπ.). Παρόλα αυτά, η συνέχιση σημαντικών προσφυγικών και μεταναστευτικών ροών θα μπορούσε να έχει αρνητικές συνέπειες μεσοπρόθεσμα, όπως ο περιορισμός των διαθέσιμων προορισμών.

Οι προτάσεις για τον κλάδο

Το παραδοσιακό τουριστικό προϊόν που βασίζεται στο τρίπτυχο «Ήλιος, Άμμος και Θάλασσα» είναι απαραίτητο να διαφυλαχθεί και να αναβαθμιστεί. Αποτελεί άλλωστε, τον κύριο λόγο προσέλκυσης επισκεπτών στην Ελλάδα. Όπως επισημαίνεται στη μελέτη όμως, κάτι τέτοιο μπορεί να επιτευχθεί κυρίως μέσω της ποιοτικής αναβάθμισης των προσφερόμενων υπηρεσιών.

Δεν επιτρέπεται επανάπαυση. Οι αυξημένες τουριστικές ροές των τελευταίων ετών μπορούν να αποδοθούν στις προσπάθειες των επαγγελματιών του κλάδου και στην εφαρμογή μιας σειράς μεταρρυθμίσεων. Οφείλονται όμως και στις γεωπολιτικές αναταράξεις στην ευρύτερη περιοχή που έπληξαν σημαντικά πολλούς εκ των ανταγωνιστών. Αργά ή γρήγορα όμως ο ανταγωνισμός θα ενταθεί εκ νέου.

Είναι απαραίτητο να δημιουργηθούν εκείνες οι συνθήκες που θα επιτρέψουν την διάθεση και διατήρηση ενός ανταγωνιστικού προϊόντος.

Ταυτόχρονα, είναι αναγκαίο να αναπτυχθούν και άλλες κατηγορίες τουριστικών προϊόντων όπως ο ναυτικός τουρισμός, το City Break, ο ιατρικός τουρισμός, ο πολιτιστικός & θρησκευτικός τουρισμός και ο επαγγελματικός τουρισμός.

Οι στρατηγικές που θα επιτρέψουν τον εμπλουτισμό του τουριστικού μας προϊόντος ώστε να επιτύχουμε γεωγραφική και χρονική επέκταση της τουριστικής δραστηριότητας και αύξηση των τουριστικών εσόδων περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων:

Την εξασφάλιση της δημοσιονομικής σταθερότητας ως βασικής προϋπόθεσης τόσο για την επιστροφή της ελληνικής οικονομίας σε βιώσιμους ρυθμούς όσο και για τη δημιουργία του δημοσιονομικού χώρου που θα επιτρέψει τη σταδιακή μείωση των φορολογικών συντελεστών.Την απλοποίηση του θεσμικού πλαισίου με άμεσο περιορισμό της γραφειοκρατίας και νομοθέτηση αυστηρών χρονοδιαγραμμάτων για τη διεκπεραίωση αδειοδοτήσεων.Τη δημιουργία ενός αποτελεσματικού επενδυτικού νόμου για την παροχή φορολογικών και άλλων κινήτρων για εύλογο χρονικό διάστημα.Την επιτάχυνση του προγράμματος αξιοποίησης δημόσιας περιουσίας, την αναβάθμιση κρίσιμων υποδομών όπως οι αυτοκινητόδρομοι, τα περιφερειακά αεροδρόμια και οι μαρίνες και την αξιοποίηση της παραλιακής ζώνης της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης.Την προσέκλυση ταξιδιωτών από ταχέως αναπτυσσόμενες αγορές πχ. Ινδία και Κίνα καθώς και γενικότερα, ταξιδιωτών με υψηλό εισόδημα και ροπή προς κατανάλωση.Τη δημιουργία ολοκληρωμένων τουριστικών υποδομών π.χ. συνδυασμός αεροδρομίου, μαρίνας, εμπορικών δραστηριοτήτων, ξενοδοχείων και παραθεριστικών κατοικιών υψηλών προδιαγραφών.Την περαιτέρω ανάπτυξη του κλάδου της κρουαζιέρας.Τον περιορισμό των ανεξέλεγκτων μισθώσεων ιδιωτικών χώρων (αθέμιτος ανταγωνισμός, απώλεια φορολογικών εσόδων ~ 270 εκ. ευρώ σύμφωνα με μελέτη του ΞΕΕ).Την αποτελεσματική διαχείριση προβληματικών δανείων στον κλάδο του τουρισμού που με την σειρά της θα επιτρέψει:την απελευθέρωση πόρων από μη-παραγωγικούς τομείς της οικονομίας,την αποτελεσματικότερη αναδιάρθρωση μη-βιώσιμων επιχειρήσεων,τους καλύτερους όρους ανταγωνισμού,την περαιτέρω ενίσχυση των νέων πιστώσεων προς τις υγιείς επιχείρησες του κλάδου,την ταχύτερη αποκλιμάκωση του κόστους δανεισμού.Την αποτελεσματική εκμετάλλευση ευρωπαϊκών κονδυλίων ΕΣΠΑ 2014-2020, Πρόγραμμα Juncker κ.α.. Ήδη η Eurobank επεξεργάζεται σειρά πρωτοβουλιών προς αυτήν την κατεύθυνση.