2018: Τοπίο στην ομίχλη

Στο ξεκίνημα της νέας χρονιάς η δυσοίωνη πρόβλεψη της εταιρείας συμβούλων πολιτικού ρίσκου Eurasia ότι είναι πολύ πιθανή μια αναπάντεχη μεγάλη γεωπολιτική κρίση ήρθε σχεδόν ταυτόχρονα με την κόντρα του Βορειοκορεάτη δικτάτορα Κιμ Γιονγκ Ουν και του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ - με τον τελευταίο να καυχιέται μέσω Twitter ότι το δικό του... πυρηνικό κουμπί είναι μεγαλύτερο.

Σημεία των καιρών σε μια εποχή όπου οι αβεβαιότητες μεγαλώνουν σε διάφορα πεδία, καθώς οι γεωπολιτικές εντάσεις και η οικονομική αστάθεια συμπίπτουν

Οι ΗΠΑ κλείνονται στον εαυτό τους και η Κίνα ετοιμάζεται να καλύψει το κενό, ενώ η Ευρώπη βρίσκεται σε φάση όπου ή θα ξαναστηθεί από την αρχή ή θα διαλυθεί - κατά την έκφραση «make or break», που λένε οι Αγγλοσάξονες.

Η τεχνολογική επανάσταση κορυφώνεται, με τα νέα ψηφιακά υπερμονοπώλια της SiliconValley (Facebook, Amazon, Apple, Netflix, Google) να αποκτούν ολοένα μεγαλύτερο έλεγχο στην οικονομία και την πολιτική και τους Κινέζους (Baidu, Alibaba, Tencent) να ακολουθούν από κοντά. Ολες οι προβλέψεις συγκλίνουν στο ότι θέσεις εργασίας θα χαθούν μαζικά και ολόκληροι κλάδοι θα εξαφανιστούν λόγω των τεχνολογικών εξελίξεων. H οικονομία διαμοιρασμού (sharing economy) με το Uber και το Αirbnb απειλεί τους ταξιτζήδες, τις ξενοδοχειακές αλυσίδες και ποιος ξέρει ποιον άλλο αύριο.

Σχεδόν δέκα χρόνια μετά το ξέσπασμα της κρίσης του 2008, οι επιπτώσεις έχουν τεθεί υπό έλεγχο, κυρίως χάρη στα έκτακτα μέτρα των κεντρικών τραπεζών που έριξαν τρισεκατομμύρια στην αγορά. Αποτέλεσμα; Τα προβλήματα μπήκαν κάτω από το χαλί, οι μεγάλες οικονομίες ξαναπήραν μπρος και οι αγορές των χαρτιών (μετοχές, ομόλογα) έχουν φτάσει στα ύψη ύστερα από ένα σχεδόν συνεχές ανοδικό σερί από το 2009, τροφοδοτούμενες από την τεράστια ρευστότητα.

Πολλοί δείκτες υποδηλώνουν φούσκα, αλλά, όπως πάντα, όσο κρατάει το πάρτυ ουδείς σκέφτεται το ξεφούσκωμα και όλοι βλέπουν την καλή πλευρά, ήτοι τις προβλέψεις για επιταχυνόμενους ρυθμούς ανάπτυξης, αύξηση της παραγωγικότητας και υποχώρηση της ανεργίας.

Την ίδια στιγμή, οι ανισότητες έχουν αυξηθεί παντού, καθώς οι υπερπλούσιοι του 1% είδαν την περιουσία τους να αυξάνεται παρασύροντας μαζί τους ένα μικρό κομμάτι της ανώτερης, καλομορφωμένης, επιτυχημένης μεσαίας τάξης, που ορισμένοι ονομάζουν πλέον «το 20%», μια ιδιότυπη τεχνο-ιντελιγκέντσια της νέας εποχής, η οποία στελεχώνει τα κρίσιμα πόστα της νέας οικονομίας.

Το μεγάλο κομμάτι της μεσαίας τάξης, όμως, βλέπει το βιοτικό του επίπεδο να χειροτερεύει, τα κοινωνικά του δικαιώματα να θυσιάζονται στον βωμό της κρίσης και αντιδρά ψηφίζοντας ακραίους, λαϊκιστές, ξενόφοβους, οπισθοδρομικούς.

Οι περισσότερες προβλέψεις κάνουν λόγο για ένα καλύτερο 2018 για όλες τις μεγάλες οικονομίες. Δεν αποκλείεται, όμως, το 2018 να αποδειχθεί σημείο καμπής, εάν τα οικονομικά ρίσκα συναντήσουν τα πολιτικά. Η αφορμή μπορεί να έρθει από οπουδήποτε, αφού ουδείς ξέρει πλέον τι ξημερώνει, σε μια περίοδο όπου δύο παλαβοί ηγέτες μετράνε τα... πυρηνικά τους κουμπιά, η παγκόσμια φούσκα των χαρτιών (μετοχές, ομόλογα) στηρίζεται στα «αναβολικά» των κεντρικών τραπεζών, οι ανισότητες αυξάνονται παντού και τα ρομπότ έρχονται να μας πάρουν τις δουλειές.