Η οικία Παλαμά «επιστρέφει» στην Αθήνα

Οι ξεφλουδισμένοι και γεμάτοι γκράφιτι τοίχοι και τα ταλαιπωρημένα ξύλινα παραθυρόφυλλα του κτιρίου που στέκει επί της οδού Περιάνδρου 5 στην Πλάκα επ’ ουδενί δεν μαρτυρούν ότι αποτέλεσε όχι μόνο το σπίτι του εκ των κορυφαίων ελλήνων ποιητών, του Κωστή Παλαμά, αλλά και ότι από την εσωτερική αυλή του ξεκίνησε η νεκρική πομπή με τη σορό του που εξελίχθηκε σε μια μεγαλειώδη συγκέντρωση κατά των Γερμανών.

Οι μελέτες ωστόσο που έτυχαν θετικής γνωμοδότησης χθες κατά τη συνεδρίαση του Κεντρικού Συμβουλίου Νεωτέρων Μνημείων υπόσχονται πως το κτίριο, η αρχική φάση του οποίου χρονολογείται

στα μέσα του 19ου αι. και έχει κηρυχθεί ιστορικό μνημείο (1999), όχι μόνο θα μετατραπεί σε έναν χώρο όπου θα παρουσιάζεται η ζωή και το έργο του ποιητή, με ιδιαίτερη έμφαση ότι αποτέλεσε αφετηρία της εξόδιου ακολουθίας του, αλλά στόχος είναι, όπως ειπώθηκε χαρακτηριστικά, να λειτουργήσει ως ένα νέο τοπόσημο στην καρδιά του ιστορικού κέντρου της Αθήνας.

Οι ρωγμές, οι ετοιμορροπίες, ο αμίαντος στο στέγαστρο και ο βόθρος στην εσωτερική αυλή που έχουν προκαλέσει καταβύθιση στη βόρεια πλευρά του διώροφου κτιρίου, το οποίο έχει κάτοψη σχήματος Π, θα αποτελέσουν παρελθόν για την οικία Παλαμά. Η πρόσοψη, αλλά και η εσωτερική αυλή θα αποκατασταθούν σε καφέ αποχρώσεις με τη χρήση επιπλέον κορτέν (φύλλα χάλυβα), που θα λειτουργήσει ως στοιχείο ενοποίησης των παλαιών κατασκευών και των νέων επεμβάσεων, ενώ δεν έγινε δεκτή η πρόταση της μελέτης για τη χρήση ξύλινων επιφανειών.

Στο ισόγειο του κτιρίου – το οποίο θα αποκατασταθεί βάσει της τελικής του φάσης, όπως ήταν δηλαδή τη δεκαετία του 1930 – σχεδιάζεται να διαμορφωθεί αίθουσα για παρουσιάσεις βιβλίων, διαλέξων και εκδηλώσεων, χωρητικότητας 50 ατόμων, όπως και η δημιουργία ενός πολυλειτουργικού κέντρου.

Η εσωτερική αυλή

Κομβικό σημείο στη νέα εικόνα του κτιρίου θα αποτελέσει η μαρμάρινη σκάλα που δεσπόζει στο κέντρο της εσωτερικής αυλής και η οποία κατασκευάστηκε τη δεκαετία του 1930 για να οδηγεί στα δύο διαμερίσματα του πρώτου ορόφου: στο ένα κατοικούσε ο ποιητής με τη σύζυγό του Μαρία και στο διπλανό η κόρη του, Ναυσικά, ως συνέπεια της έξωσης από το σπίτι της οδού Ασκληπιού, όπου ζούσε και το οποίο έχει κατεδαφιστεί. Στο πλάι της σκάλας σχεδιάζεται να διαμορφωθεί ένας ημιυπαίθριος χώρος, όπου θα λειτουργεί μόνιμη φωτογραφική έκθεση που θα εστιάζει στην κηδεία του ποιητή που πραγματοποιήθηκε στις 28 Φεβρουαρίου 1943.

Το κτίριο που έχει θέα προς την Ακρόπολη και θα διατηρήσει την κεραμοσκεπή του δεν φέρει ιδιαίτερο γραπτό διάκοσμο στο ισόγειό του, σε αντίθεση με τον όροφο που η έρευνα των αρμόδιων υπηρεσιών του υπουργείου Πολιτισμού εντόπισε ίχνη από οροφογραφίες και γραπτές ζωφόρους στους τοίχους, αλλοιωμένες, καλυμμένες με χρώμα και με κηλίδες από υγρασία. Ενα μεγάλο μέρος του διακόσμου, ωστόσο, αφαιρέθηκε από την τέως ιδιοκτήτρια, όπως αναφέρθηκε στη συνεδρίαση, πριν το κτίριο απαλλοτριωθεί το 2023 από το ΥΠΠΟ, με αποτέλεσμα να βρίσκεται σε ένα σωρό από μπάζα που σήμερα είναι συσσωρευμένος πίσω από τη μαρμάρινη κλίμακα της εσωτερικής αυλής.

Στο πλαίσιο της μελέτης προβλέπεται η αποκατάσταση, όπου είναι δυνατόν, και η συντήρηση του γραπτού διακόσμου. Ο προϋπολογισμός και το ακριβές χρονοδιάγραμμα δεν είναι προς το παρόν γνωστά, καθώς το έργο με δεδομένες τις εγκεκριμένες μελέτες θα ενταχθεί προς χρηματοδότηση στην προγραμματική περίοδο 2021-2027.