Η ντριμ τιμ των μεγάλων συλλεκτών

Τι είδους άνθρωποι είναι, άραγε, οι συλλέκτες έργων τέχνης; Ο ιστορικός τέχνης και τέως διευθυντής της Εθνικής Πινακοθήκης του Λονδίνου, λόρδος Κένεθ Κλαρκ, τους είχε κάποτε χαρακτηρίσει «αδίστακτους, άπληστους, τυραννικούς και ανυπόληπτους». Είχαν όμως μια αρχή, σύμφωνα με τον ίδιο, που τα ξεπερνούσε όλα αυτά: «Την αρχή της ευχαρίστησης». Το συναίσθημα μπορεί να είναι βεβαίως ένα σημαντικό κριτήριο για τις αγορές έργων, οι μεγάλες συλλογές όμως δημιουργούνται για λόγους πρεστίζ. Μάλιστα, όσο το χάσμα μεταξύ πλουσίων και φτωχών μεγαλώνει, τόσο αυξάνονται οι τιμές των έργων, ενώ ανάλογα αυξάνονται και τα έσοδα των πωλήσεων στις δημοπρασίες. Ειδικά το 2011 αυξήθηκαν κατά 21% σε παγκόσμιο επίπεδο, φθάνοντας το επίπεδο των 11,54 δισ. δολαρίων, με επικεφαλής την Κίνα η οποία κατέχει περισσότερο από 41% στο μερίδιο της αγοράς.Παρ' όλη την επιδρομή «εξ Ανατολών» όμως οι μεγιστάνες της Δύσης ανθίστανται και κυριαρχούν. Στη λίστα που συντάσσεται κάθε χρόνο από την έγκυρη εικαστική επιθεώρηση «ArtNews», ο Ρώσος Ρόμαν Αμπραμόβιτς και ο Ουκρανός Βίκτορ Πίντσουκ μπορεί να εμφανίζονται μέσα στους 200 μαικήνες των τεχνών για το 2011, δεν είναι όμως πια στις δέκα πρώτες θέσεις όπως οι γάλλοι επιχειρηματίες Μπερνάρ Αρνό και Φρανσουά Πινό, ο Βρετανός Λόρενς Γκραφ αλλά και ο δικός μας Φίλιππος Σ. Νιάρχος. Οι περισσότεροι κορυφαίοι συλλέκτες είναι Αμερικανοί, μάλιστα 45 από τους 200 έχουν έδρα στη Νέα Υόρκη. Η Ελβετία έρχεται δεύτερη με τον αριθμό των κορυφαίων συλλεκτών που δηλώνουν έδρα τους σε μία ελβετική πόλη να παρουσιάζει σαφή αύξηση, καθώς από 9 που ήταν το 2010 ανέβηκαν στους 13 το 2011. Οι Ελληνες της λίσταςΟι «Χαρτοπαίκτες» που κοσμούν πλέον το καινούργιο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης της Ντόχα, πρωτεύουσας του Κατάρ, πουλήθηκαν στη βασιλική οικογένεια του αραβικού εμιράτου από τους κληρονόμους του Γιώργου Εμπειρίκου έναντι 250 εκατ. δολαρίων. Η εκπληκτική συλλογή έργων τέχνης του Εμπειρίκου και η μεγαλύτερη με έργα Σεζάν έχει αρχίσει ήδη να εκποιείται και γι' αυτόν τον λόγο το όνομα των Εμπειρίκων δεν αναφέρεται πλέον στη λίστα των κορυφαίων συλλεκτών. Τέσσερα άλλα ελληνικά ονόματα όμως, των Δημήτρη Δασκαλόπουλου, Δάκη Ιωάννου, Ντίνου Μαρτίνου και Φίλιππου Νιάρχου, φιγουράρουν ανάμεσα στους 200 μεγαλύτερους συλλέκτες του κόσμου.Ο Δημήτρης Δασκαλόπουλος έχει ήδη εκθέσει τη συλλογή του στην γκαλερί Whitechapel του Λονδίνου. Ο πρόεδρος του Συνδέσμου Επιχειρήσεων και Βιομηχανιών επενδύει σε έργα μοντέρνων καλλιτεχνών όπως του ντανταϊστή Μαρσέλ Ντισάν (Marcel Duchamp), του Πολ Τεκ (Paul Thek) και του Ντέιβιντ Χάμονς.O ελληνοκύπριος επιχειρηματίας και ιδρυτής του Ιδρύματος ΔΕΣΤΕ Δάκης Ιωάννου είναι γνωστός για την εμμονή με την οποία αγοράζει έργα σύγχρονης τέχνης όπως του Ντέμιαν Χερστ και του Τζεφ Κουνς, τα οποία επίσης αξίζουν εκατομμύρια. Είναι πρόεδρος του Διεθνούς Διοικητικού Συμβουλίου του Ιδρύματος Σόλομον Ρ.Φ. Γκούγκενχαϊμ, μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Νέου Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης της Νέας Υόρκης και μέλος των Διεθνών Συμβουλίων των Tate Galleri