Η ισχύς της αγοράς είναι μόνιμη

Του Mordecal Kurz

Οι οικονομολόγοι και οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής συμφωνούν ότι οι τεχνολογικές βελτιώσεις είναι ζωτικής σημασίας για την οικονομική ανάπτυξη. Η αύξηση της παραγωγικότητας και η αυξανόμενη ισχύς στην αγορά είναι τα δίδυμα αποτελέσματα της διαδικασίας καινοτομίας. Και τα δύο προκύπτουν από την ιδιωτική ιδιοκτησία της τεχνολογίας και από τις νομικές εξουσίες που παρέχονται από διπλώματα ευρεσιτεχνίας ή εμπορικά μυστικά. Οταν ένα κύμα καινοτομίας όπως η επανάσταση της πληροφορικής απογειώνεται, η ισχύς της αγοράς συσσωρεύεται γρήγορα και γίνεται σημαντική δύναμη, με βαθιές

οικονομικές και πολιτικές επιπτώσεις.

Στην πραγματικότητα, η μονοπωλιακή δύναμη των καινοτόμων δεν είναι ούτε μικρής διάρκειας ούτε μικρό τίμημα. Αντίθετα, το τίμημα είναι σημαντικό, διότι οι επικρατούσες οικονομικές πολιτικές της ελεύθερης αγοράς δεν περιορίζουν την ανάπτυξή της. Κάτω από τέτοιες συνθήκες, μια οικονομία της αγοράς αποκτά τα χαρακτηριστικά του μονοπωλιακού καπιταλισμού που κερδίζει τα πάντα, όπου μερικές επιχειρήσεις που κυριαρχούν στους αντίστοιχους τομείς τους μετατρέπουν την ισχύ τους στην αγορά σε πιο διαρκείς μορφές οικονομικής και πολιτικής ισχύος.

Σε ένα τέτοιο σύστημα, όπου οι μικρότερες επιχειρήσεις κινδυνεύουν διαρκώς να εκτοπιστούν από ισχυρότερες, η ανισότητα τείνει να αυξάνεται, η συνολική οικονομική απόδοση πέφτει κάτω από τις δυνατότητές της, η συμμετοχή των πολιτών μειώνεται, η πόλωση αυξάνεται και η δημοκρατία εξασθενεί.

Δύο δυνάμεις μπορούν να μειώσουν την ισχύ της τεχνολογίας στην αγορά: τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας μπορεί να λήξουν και τα εμπορικά μυστικά μπορούν να αποκαλυφθούν. Ωστόσο, όπως είδαμε, οι μονοπωλητές έχουν πολλές στρατηγικές για να εξουδετερώσουν αυτές τις δυνάμεις, καθιστώντας την εδραιωμένη ισχύ στην αγορά σταθερό χαρακτηριστικό του καπιταλισμού.

Αυτό αφήνει τη δημόσια πολιτική ως τον μόνο βιώσιμο έλεγχο για την αύξηση της νομικής τεχνολογικής ισχύος στην αγορά. Η ισχύς της αγοράς μειώθηκε από το 1901 έως το 1933 και από το 1953 έως το 1981, λόγω της βαθιάς επίδρασης της δημόσιας πολιτικής – μετά το κίνημα της Προοδευτικής Μεταρρύθμισης και τις πολιτικές του New Deal, αντίστοιχα. Οι περίοδοι φθίνουσας ισχύος στην αγορά χαρακτηρίζονται από υψηλούς συντελεστές φορολογίας εισοδήματος επιχειρήσεων και φυσικών προσώπων που αποσπούν μερίδιο των εταιρικών μονοπωλιακών κερδών. Από ισχυρή εργατική νομοθεσία και θεσμούς που ενισχύουν την εξουσία των συνδικάτων και τις συλλογικές διαπραγματεύσεις. Από ενεργά ρυθμιστικά ιδρύματα που περιορίζουν την ικανότητα των επιχειρήσεων να εκμεταλλεύονται τις αδυναμίες της αγοράς για να αποκτήσουν ισχύ στην αγορά. Και από ισχυρή αντιμονοπωλιακή πολιτική που περιορίζει την ικανότητα των επιχειρήσεων να χρησιμοποιούν τις στρατηγικές που περιγράφονται παραπάνω.

Η ισχύς της αγοράς σήμερα είναι εξαιρετικά υψηλή, λόγω των επιπτώσεων των πολιτικών για την ελεύθερη αγορά από τη δεκαετία του 1980. Εάν θέλουμε να χαλιναγωγήσουμε την τεχνολογική ισχύ στην αγορά για άλλη μια φορά, η επανεξέταση του τρέχοντος καθεστώτος πολιτικής θα ήταν ένα λογικό σημείο για να ξεκινήσουμε.

Ο Μορντεχάι Κουτζ είναι επίτιμος καθηγητής Οικονομικών στο Stanford University