Η εισβολή της Χαμάς στο Ισραήλ ξαναγράφει τους κανόνες στη Μέση Ανατολή

Η επίθεση του Σαββάτου στο Ισραήλ από μαχητές της Χαμάς, οι οποίοι σκότωσαν περισσότερους από 1.200 ανθρώπους και απήγαγαν πολλούς άλλους στη Λωρίδα της Γάζας, ανέτρεψε θεμελιώδεις παραδοχές για τη Μέση Ανατολή.

Τώρα, καθώς το Ισραήλ, οι εχθροί του και ο κύριος εταίρος του, οι ΗΠΑ, αντιδρούν σε αυτά τα συγκλονιστικά γεγονότα,

οι νέοι – και μη δοκιμασμένοι – κανόνες του παιχνιδιού κινδυνεύουν να μετατρέψουν την αιματηρή αντιπαράθεση μεταξύ του Ισραήλ και της Χαμάς σε έναν πολύ μεγαλύτερο πόλεμο, σημειώνει χαρακτηριστικά η εφημερίδα The Wall Street Journal σε άρθρο της.

Η αναμενόμενη χερσαία επιχείρηση του Ισραήλ κατά της Χαμάς στη Γάζα και η αντίδραση σε αυτήν του Ιράν και της ομάδας των συμμαχικών ισλαμιστικών πολιτοφυλακών του σε όλη την περιοχή, θα μπορούσαν να καθορίσουν τη νέα ισορροπία δυνάμεων στη Μέση Ανατολή και ένα νέο σύνολο αντιλήψεων για το μέλλον της περιοχής.

«Η Χαμάς προκάλεσε αυτή την αιφνιδιαστική, καταστροφική επίθεση επειδή ήθελε να αλλάξει την εξίσωση, όχι μόνο μεταξύ της Χαμάς και του Ισραήλ, αλλά και μεταξύ του Ισραήλ και του άξονα των Ιρανών υποστηρικτών και αντιπροσώπων του», δήλωσε ο έφεδρος ταξίαρχος Yossi Kuperwasser, πρώην επικεφαλής έρευνας της ισραηλινής στρατιωτικής υπηρεσίας πληροφοριών.

«Το Ισραήλ θέλει τώρα να αλλάξει και την εξίσωση, αλλά προς την άλλη κατεύθυνση – αν διώξουμε τη Χαμάς από τη Γάζα», προσέθεσε.

Η επίθεση της Χαμάς κατέρριψε τις ισχύουσες αντιλήψεις

Εάν το Ισραήλ καταφέρει να εξαλείψει τη Χαμάς ως κυρίαρχη δύναμη της Γάζας, θα αντιστρέψει μια κρίσιμη πτυχή των επιπτώσεων από τα γεγονότα του Σαββάτου: την καταρράκωση της επί μακρόν καλλιεργημένης αντίληψης για την ανώτερη στρατιωτική και κατασκοπευτική ικανότητα του Ισραήλ.

Αφού παραβίασαν γρήγορα τις δαπανηρές οχυρώσεις των ισραηλινών συνόρων και κατέλαβαν τις στρατιωτικές βάσεις, οι ένοπλοι της Χαμάς επιδόθηκαν σε ένα φονικό παραλήρημα, προκαλώντας τις χειρότερες απώλειες εβραϊκών ζωών μετά το Ολοκαύτωμα.

Η επίθεση κατέρριψε μια άλλη υπόθεση, που καλλιεργείται εδώ και καιρό από τους υποστηρικτές της Χαμάς, όπως η Τουρκία και το Κατάρ, και γίνεται αποδεκτή από πολλούς στη Δύση – ακόμη και μέσα σε τμήματα του ισραηλινού κατεστημένου: ότι η ισλαμιστική ομάδα είχε με κάποιο τρόπο μετριάσει την αρχική της ιδεολογία, η οποία επιδιώκει την εξάλειψη κάθε εβραϊκής παρουσίας μεταξύ του Ιορδάνη ποταμού και της Μεσογείου.

Στοχεύοντας να δώσει μια νέα όψη στους στόχους της, η Χαμάς το 2017 εξέδωσε ακόμη και μια πολιτική δήλωση, που έλεγε ότι η σύγκρουσή της είναι με «το σιωνιστικό σχέδιο» και όχι με τους Εβραίους, και υπονοούσε την αποδοχή ενός παλαιστινιακού κράτους στη Δυτική Όχθη και τη Γάζα – αν και εξακολουθούσε να απορρίπτει το δικαίωμα ύπαρξης του Ισραήλ.

Η φρίκη της επίθεσης της Χαμάς έχει επίσης καταρρίψει την αντίληψη, που επί μακρόν υπερασπιζόταν ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου, ότι οι παλαιστινιακές φιλοδοξίες θα μπορούσαν να μειωθούν σε μια διαχειρίσιμη ενόχληση και ότι η κατοχή θα μπορούσε να συνεχιστεί, ακόμη και όταν το Ισραήλ επιδιώκει νέες σχέσεις στον αραβικό κόσμο.

Κατέρρευσε το δόγμα Νετανιάχου

«Το δόγμα Νετανιάχου ότι μπορείς να αγνοήσεις τους Παλαιστίνιους χωρίς να πληρώσεις κάποιο τίμημα έχει καταρρεύσει», δήλωσε ο Mairav Zonszein, ειδικός σε θέματα Ισραήλ και Παλαιστίνης στο International Crisis Group. «Αποδεικνύεται ότι, ανεξάρτητα από το πόση οικονομική, στρατιωτική και διπλωματική δύναμη έχεις, ολόκληρη η χώρα σου μπορεί να ακινητοποιηθεί», τόνισε.

Το Σάββατο σκοτώθηκαν περισσότεροι Ισραηλινοί πολίτες από ό,τι κατά τη διάρκεια ολόκληρης της δεύτερης Ιντιφάντα της περιόδου 2000-2005, όπως είπε.

Το επακόλουθο αυτής της νέας πραγματικότητας είναι ότι οι ΗΠΑ πρέπει να επιστρέψουν στη Μέση Ανατολή, αντιστρέφοντας την τάση τριών διαδοχικών κυβερνήσεων, που είχαν προσπαθήσει να απομακρυνθούν και να επικεντρωθούν σε άλλες παγκόσμιες προκλήσεις, όπως η Κίνα και, από την περσινή εισβολή στην Ουκρανία, η Ρωσία.

Η κυβέρνηση Μπάιντεν έχει ήδη στείλει δύο ομάδες αεροπλανοφόρων στην Ανατολική Μεσόγειο, στο πλαίσιο μιας προσπάθειας να αποτρέψει το Ιράν και τον λιβανέζικο προστατευόμενό του, τη Χεζμπολάχ, από το να συμμετάσχουν στη σύγκρουση και να πυροδοτήσουν ενδεχομένως έναν περιφερειακό πόλεμο, που θα μπορούσε επίσης να εμπλέξει το Ιράν και τα έθνη του Περσικού Κόλπου. Η Ουάσιγκτον σπεύδει επίσης να στείλει όπλα στο Ισραήλ.

«Είναι μια επαναπροσέγγιση. Αποδεικνύεται ότι οι εταίροι μας στην περιοχή εξακολουθούν να εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από την ομπρέλα ασφαλείας που εξακολουθούν να παρέχουν οι ΗΠΑ», δήλωσε ο Brian Katulis, ανώτερος συνεργάτης του Ινστιτούτου Μέσης Ανατολής στην Ουάσιγκτον.

Οι εχθροί του Ισραήλ υποτίμησαν την ισχύ του στρατού του

«Εξακολουθούν να μας βλέπουν ως τον πρωταρχικό εταίρο ασφαλείας της επιλογής τους – όχι την Κίνα και σίγουρα όχι τη Ρωσία. Και όταν αναδύεται μια τέτοια κρίση, είμαστε στις ‘επείγουσες κλήσεις’», σημείωσε χαρακτηριστικά.

Οι εχθροί του Ισραήλ πανηγύριζαν το Σάββατο για την εκπληκτική αδυναμία που επέδειξαν οι στρατιωτικές υπηρεσίες και οι υπηρεσίες πληροφοριών της χώρας. Το υψηλής τεχνολογίας σύστημα επιτήρησης των συνόρων του Ισραήλ γύρω από τη Γάζα καταρρίφθηκε με φθηνά μη επανδρωμένα αεροσκάφη, ανώτεροι αξιωματικοί σκοτώθηκαν σε αιχμαλωτισμένες ισραηλινές στρατιωτικές βάσεις και χρειάστηκαν αρκετές ώρες για να αρχίσουν οι ισραηλινές δυνάμεις να απωθούν τη Χαμάς – ώρες που χρησιμοποιούσαν οι Παλαιστίνιοι ένοπλοι για να δολοφονούν ή να απαγάγουν ανυπεράσπιστους πολίτες.

«Το χτύπημα του Σαββάτου, 7 Οκτωβρίου, δεν μπορεί να ξεπεραστεί. Εσείς φέρατε αυτή τη συμφορά στον εαυτό σας», είπε στους Ισραηλινούς ο ανώτατος ηγέτης του Ιράν, Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, σε μια χαιρέκακη ανάρτηση στην εβραϊκή γλώσσα στην πλατφόρμα X.

Για ορισμένους Άραβες σχολιαστές, η επιτυχία της Χαμάς έδειξε ότι το Ισραήλ θα μπορούσε πράγματι να ηττηθεί στρατιωτικά και ότι ο φαινομενικά μη ρεαλιστικός στόχος της εξάλειψης του ισραηλινού κράτους δεν είναι και τόσο μακρινός.

Αλλά παρά το γεγονός ότι οι Ισραηλινοί αξιωματούχοι περιέγραψαν τα γεγονότα του Σαββάτου ως το Περλ Χάρμπορ της χώρας, η ζημιά στις πραγματικές στρατιωτικές δυνατότητες του Ισραήλ ήταν περιορισμένη. Η ισχυρή αεροπορία της χώρας είναι άθικτη και μέσα σε λίγες ώρες άρχισε να σφυροκοπεί τη Λωρίδα της Γάζας.

Αρκετές εκατοντάδες κάτοικοι της Γάζας, συμπεριλαμβανομένων αμάχων, έχουν σκοτωθεί από τότε, σύμφωνα με το ελεγχόμενο από τη Χαμάς Υπουργείο Υγείας, και βασικές υποδομές έχουν καταστραφεί.

Τι θα κάνει η Χεζμπολάχ σε περίπτωση χερσαίας επίθεσης στη Γάζα;

«Είναι σαφές ότι οι Ισραηλινοί έχουν υποτιμήσει τη Χαμάς, αλλά τώρα η Χαμάς, η Χεζμπολάχ και όλοι οι υπόλοιποι αντιπρόσωποι του Ιράν διατρέχουν μεγάλο κίνδυνο να υποτιμήσουν το Ισραήλ», δήλωσε ο Κόλιν Κλαρκ, διευθυντής ερευνών στην εταιρεία συμβούλων πληροφοριών και ασφάλειας Soufan Group, προσθέτοντας πως «εξακολουθεί να είναι μακράν ο ισχυρότερος στρατός στην περιοχή, και τώρα έχουν ιδιαίτερα κίνητρα για να ζητήσουν εκδίκηση από έναν αριθμό μακροχρόνιων αντιπάλων».

Την Τρίτη, ο πρόεδρος Μπάιντεν δήλωσε ότι αναμένει πως η ισραηλινή απάντηση θα είναι «γρήγορη, αποφασιστική και συντριπτική», ενώ παράλληλα θα τηρεί τους νόμους του πολέμου. Ο Μπάιντεν συνέκρινε επίσης τις ενέργειες της Χαμάς με τις «χειρότερες αθλιότητες» του Ισλαμικού Κράτους, σε μια γλώσσα που θεωρήθηκε από πολλούς στο Ισραήλ ως πράσινο φως για να γίνει στη Γάζα ό,τι έκανε ο συνασπισμός υπό την ηγεσία των ΗΠΑ, για να εκδιώξει το Ισλαμικό Κράτος από τη Μοσούλη του Ιράκ και τη Ράκα της Συρίας το 2017.

Και οι δύο πόλεις υπέστησαν σοβαρές ζημιές από τους συνεχείς αμερικανικούς βομβαρδισμούς που προκάλεσαν πολλές απώλειες μεταξύ των αμάχων. Ωστόσο, σε αντίθεση με τη Γάζα, η Μοσούλη και η Ράκα δεν ήταν αποκλεισμένες και πολλοί Ιρακινοί και Σύροι πολίτες κατάφεραν να διαφύγουν σε ασφαλές μέρος.

Η αναμενόμενη χερσαία εκστρατεία του Ισραήλ για την εξόντωση της Χαμάς, με το ενδεχόμενο υψηλών απωλειών που συνεπάγεται η μάχη στις πόλεις, θα δοκιμάσει τον βαθμό στον οποίο το Ιράν και η Χεζμπολάχ είναι δεσμευμένες στην παλαιστινιακή ομάδα – και στην παλαιστινιακή υπόθεση.

Στις προηγούμενες μάχες για τη Γάζα, η Χεζμπολάχ έμεινε σε μεγάλο βαθμό στο περιθώριο, τηρώντας τους κανόνες αμοιβαίας αποτροπής που συμφωνήθηκαν μετά την ισραηλινή εισβολή στο Λίβανο το 2006. Η λιβανέζικη ομάδα διαθέτει ένα οπλοστάσιο από πυραύλους ακριβείας που προμηθεύει το Ιράν και οι οποίοι θα μπορούσαν να προκαλέσουν σημαντικές ζημιές στις ζωτικές υποδομές και τις στρατιωτικές εγκαταστάσεις του Ισραήλ.

Το Ιράν χρησιμοποιεί την Χεζμπολάχ μόνο όταν κινδυνεύει το ίδιο

«Σε στρατηγικό επίπεδο, η Χεζμπολάχ και το Ιράν δεν ενδιαφέρονται πολύ, ακόμη, να μπουν σε αυτή τη μάχη», δήλωσε στην WSJ ο Emile Hokayem, ανώτερος συνεργάτης για την ασφάλεια στη Μέση Ανατολή στο Διεθνές Ινστιτούτο Στρατηγικών Μελετών.

«Ο θεμελιώδης υπολογισμός για το Ιράν εξακολουθεί να ισχύει: Η Χεζμπολάχ είναι ένα τόσο μοναδικό και ισχυρό εργαλείο της πολιτικής ασφαλείας του, που δεν πρόκειται να το σπαταλήσει σε αυτόν τον πόλεμο. Η Χεζμπολάχ πρέπει να χρησιμοποιείται και να αναπτύσσεται όταν απειλείται το καθεστώς στο Ιράν, η ίδια η ύπαρξή του», όπως εξήγησε.

Μέχρι στιγμής, η Χεζμπολάχ έχει εμπλακεί σε περιορισμένες αψιμαχίες κατά μήκος των συνόρων. Μαχητές της έπληξαν ένα ισραηλινό τεθωρακισμένο όχημα μεταφοράς προσωπικού με αντιαρματικούς πυραύλους την Τετάρτη. Τέτοιες συγκρούσεις αυξάνουν τον κίνδυνο μιας ακούσιας πυρκαγιάς, δήλωσε ο Nadav Pollak, πρώην αναλυτής της ισραηλινής κυβέρνησης, ο οποίος είναι τώρα λέκτορας για θέματα Μέσης Ανατολής στο Πανεπιστήμιο Ράιχμαν στο Ισραήλ.

«Από το 2006, δεν έχουμε βρεθεί ποτέ τόσο κοντά σε έναν άλλο πόλεμο με τη Χεζμπολάχ», είπε, τονίζοντας χαρακτηριστικά: «Αν, Θεός φυλάξοι, εκτοξεύσουν έναν αντιαρματικό πύραυλο και σκοτώσουν 10-15 στρατιώτες στα σύνορα, το Ισραήλ θα πρέπει να απαντήσει ή ακόμη και να ξεκινήσει πόλεμο».

Μια σημαντική αλλαγή από το 2006 είναι το νέο δόγμα του Ιράν για την «ενοποίηση των αρένων», το οποίο επιδιώκει τη βελτίωση του συντονισμού και των κοινών δράσεων της Τεχεράνης, της Χαμάς, της Χεζμπολάχ και των ιρανικών αντιπροσώπων στο Ιράκ και την Υεμένη, στην αντιπαράθεσή τους με το Ισραήλ.

Κανείς δεν σκέφτεται τώρα την επόμενη μέρα – Προτεραιότητα η εξάλειψη της Χαμάς

Η εκδίωξη της Χαμάς από τη Γάζα θα αποτελούσε τεράστιο πλήγμα για αυτό το δόγμα – ένας από τους λόγους για τους οποίους η Τεχεράνη μπορεί να αποφασίσει να επεκτείνει τη σύγκρουση, για να διατηρήσει την περιφερειακή της επιρροή.

«Υπάρχει πολύ μεγάλος κίνδυνος, ένας πόλεμος στο Λίβανο να μετατραπεί σε περιφερειακή σύγκρουση. Δεν νομίζω ότι το Ιράν, το Ισραήλ ή η Χεζμπολάχ το επιθυμούν. Αλλά έχουν κλειδώσει τους εαυτούς τους σε τέτοιες θέσεις, όπου αν γίνει ένα βήμα από τη μία πλευρά, τότε η άλλη πλευρά πρέπει να κάνει ένα αντι-βήμα», δήλωσε ο Λιβανέζος αναλυτής Michael Young, αρχισυντάκτης στο Carnegie Middle East Center στη Βηρυτό. «Δεν υπάρχουν πραγματικά σαφείς έξοδοι γι’ αυτή τη σταθερή κλιμάκωση προς τη χειρότερη επιλογή», προειδοποίησε.

Προς το παρόν, οι ανησυχίες αυτές είναι απίθανο να αποτρέψουν την ηγεσία του Ισραήλ. Σχεδόν καμία φωνή, στη μόλις διευρυμένη κυβέρνηση ή στην ισραηλινή αντιπολίτευση, δεν αντιτίθεται σε μια διαρκή χερσαία επιχείρηση για την ήττα της Χαμάς.

«Το μόνο παιχνίδι στην πόλη είναι να απαλλαγούμε από τη Χαμάς, και υπάρχουν τόνοι πολιτικής πίεσης για να γίνει αυτό», τόνισε ο Zonszein της International Crisis Group. «Υπάρχει συναίνεση στο ότι η Χαμάς δεν μπορεί να παραμείνει ανέπαφη».

Τα ερωτήματα σχετικά με το ποιος θα πρέπει να κυβερνήσει τα δύο εκατομμύρια κατοίκους της Γάζας μετά από αυτό, και αν το Ισραήλ είναι έτοιμο να καταλάβει και πάλι την περιοχή, παραμερίζονται προς το παρόν.

«Δεν νομίζω ότι κανείς σκέφτεται την επόμενη μέρα αυτή τη στιγμή», δήλωσε στην WSJ ο Pollak. «Όλοι γνωρίζουν ένα πράγμα: η Χαμάς μόλις εξαπέλυσε τις πιο φρικτές τρομοκρατικές επιθέσεις στην ιστορία του Ισραήλ και πρέπει να αντεπιτεθούμε και, λυπάμαι που το λέω, πρέπει να σκοτώσουμε όσους περισσότερους από τη Χαμάς μπορούμε».