FAZ: Η ελληνική κοινωνία βυθίζεται στην άβυσσο

Την δραματική όσο και ρεαλιστική αφήγηση της ελληνικής κοινωνίας παρουσιάζει στην αντίστοιχη γερμανική η εφημερίδα «Frankfurter Allgemeine», συντρίβοντας τις ωραιολογίες ή και την κούφια συμπόνια που εκφράζεται κατά καιρούς από τα επίσημα χείλη. Τον ρόλο του αφηγητή έχει ο τραυματολόγος Georg Pieper, ο οποίος επισκέφθηκε την Ελλάδα τον Οκτώβριο και μεταφέρει την ωμή πραγματικότητα, όπως την έζησε πλάι σε ψυχιάτρους, ψυχολόγους και συνάδελφούς του:

Για τον Γερμανό που παρακολουθεί τις ειδήσεις,

η κρίση είναι πολύ μακριά, τίποτα περισσότερο από μια μακρινή απειλή στην άκρη του ορίζοντα. Εξαντλείται στους όρους ομπρέλα διάσωσης, κούρεμα χρέους, τρύπες δισεκατομμυρίων, τρόικα, πακέτα βοήθειας, επαναγορά χρέους ή διάσωση τραπεζών, χωρίς να καταλαβαίνουν τι σημαίνουν ακριβώς αυτές οι λέξεις. Αντί να κατανοήσουν τους παγκόσμιους συσχετισμούς, βλέπουν την Angela Merkel στο Βερολίνο, στις Βρυξέλλες ή αλλού να βγαίνει από λιμουζίνες με το αυστηρό της ύφος, να οδεύει προς την επόμενη Σύνοδο Κορυφής, όπου παίζεται το επόμενο επεισόδιο της διάσωσης της Ελλάδας και της Ευρώπης.

Την αλήθεια όμως δεν την μαθαίνουν, ούτε για την Ελλάδα ούτε για την Γερμανία ούτε για την Ευρώπη. Προφανώς κανείς δεν τολμά να τους την πει. Ο Pieper το ονομάζει αυτό που εκτυλίσσεται τώρα «γιγαντιαία προσπάθεια απώθησης». Ιδιαίτερα ο αμυντικός μηχανισμός των πολιτικών δουλεύει εντυπωσιακά.

Ιδού όμως η πραγματικότητα που συνάντησε εκείνος.

Διπλασιασμός αυτοκτονιών

Η Ελλάδα παρουσιάστηκε στα μάτια του Pieper ως εξής: Γυναίκες στο τέλος της εγκυμοσύνης τους να παρακαλούν από νοσοκομείο σε νοσοκομείο, αλλά, μιας και δεν έχουν ούτε ασφαλιστική κάλυψη ούτε λεφτά, να μην προθυμοποιείται κανείς να τις βοηθήσει να φέρουν το παιδί τους στον κόσμο. Άνθρωποι, που ως τώρα περιλαμβάνονταν στη μεσαία τάξη, να μαζεύουν φρούτα και λαχανικά από τον δρόμο, νέοι, γέροι, παιδιά, την ώρα που οι λαϊκές αγορές διαλύονταν. Ούτε τα περιστέρια δεν βρίσκουν πλέον τροφή.

Ένας γέροντας περιγράφει σε ρεπόρτερ ότι δεν έχει λεφτά για να αγοράσει ούτε τα φάρμακά του. Η σύνταξή του, όπως και πολλών άλλων, κόπηκε στο μισό. Δούλεψε παραπάνω από 40 χρόνια και νόμιζε ότι τα είχε κάνει όλα σωστά, αλλά δεν καταλαβαίνει τον κόσμο πια. Όποιος πηγαίνει στο νοσοκομείο, θα πρέπει πια να φέρνει μαζί του και τα σεντόνια του, όπως και το φαγητό του. Από τότε που απολύθηκαν οι καθαρίστριες, καθαρίζουν οι γιατροί και οι νοσοκόμοι τις τουαλέτες, αν και οι ίδιοι είναι για μήνες απλήρωτοι. Τους λείπουν γάντια και καθετήρες. Η Ευρωπαϊκή Ένωση προειδοποιεί για τις επιδεινούμενες υγειονομικές συνθήκες και τον εξ αυτών κίνδυνο διάδοσης μεταδοτικών ασθενειών.

Ολόκληρα τετράγωνα δεν έχουν πλέον πετρέλαιο θέρμανσης. Οι άνθρωποι εξοπλίζονται με μικρές σόμπες για να μην παγώσουν στα διαμερίσματά τους. Τα ξύλα τα προμηθεύονται παράνομα. Την άνοιξη ένας εβδομηνταεπτάχρονος αυτοκτόνησε μπροστά στο κοινοβούλιο. Λίγο πριν πεθάνει φώναξε: «Έτσι δεν αφήνω χρέη στα παιδιά μου». Ο δείκτης αυτοκτονιών διπλασιάσθηκε στα τελευταία τρία χρόνια.

Η κατάθλιψη των ανδρών

Τραύμα καλείται ένα γεγονός που συγκλονίζει τα θεμέλια του εμπειρικού μας κόσμου. Τα τωρινά βιώματα είναι τόσο γιγάντια, που κάνουν το «θύμα» να νιώθει αβοήθητο. Τίποτα δεν είναι όπως ήταν και τίποτα δεν θα είναι ξανά το ίδιο. Μόνο αν είναι κανείς κυνικός, μιλάει πια στην περίπτωση της Ελλάδας για κοινωνική κάθοδο. Είναι πολύ περισσότερο από αυτό: Μία κοινωνία βυθίζεται στην άβυσσο. Βιώνουμε τώρα μια συλλογική «τραυματοποίηση».

Ο Pieper ισχυρίζεται ότι η κρίση πλήττει ιδιαίτερα τους άνδρες. Οι άντρες αντλούν, ως γνωστόν, την ταυτότητά τους, πολύ περισσότερο από ό,τι οι γυναίκες, από την εργασία τους, δηλ. από την αξία τους στην αγορά. Αυτή πέφτει ασταμάτητα και η εργασία δεν ανταμείβει όσο πριν. Συχνά δεν έχουν καθόλου δουλειά, χωρίς μάλιστα να υπάρχει προοπτική να αποκτήσουν μία. Οι άνδρες πέφτουν σε μια βαθιά τρύπα. Πρόκειται για μια επίθεση στον ανδρισμό τους. Ασθένειες της ψυχής, όπως η κατάθλιψη ή φοβίες εξαπλώνονται επιδημικά στην Ελλάδα. Και, αφού μόνο λίγοι είναι αυτοί που έχουν τα χρήματα να λάβουν θεραπεία, οι περισσότεροι ασθενείς παραμένουν χωρίς ιατρική φροντίδα. Κανείς δεν εκπλήσσεται, όταν μαθαίνει ότι οι τρεις στις τέσσερις απόπειρες αυτοκτονιών είναι από άνδρες.

Το ισχυρό φύλλο αποτελούν αυτή τη στιγμή οι γυναίκες. Συνδυάζουν την επαγγελματική απασχόληση με τον ρεαλισμό και την περηφάνια, γι’ αυτό και βυθίζονται λιγότερο από τους άνδρες. Η ευέλικτη κατανόηση του ρόλου τους είναι η καλύτερη προστασία τους από την κρίση, αλλά κι αυτή δεν επαρκεί για να την νικήσουν.

Καμπάνα της αλληλεγγύης

Δεν χρειάζεται να είναι κανείς πεσιμιστής ή ειδικός για να φανταστεί τι σημαίνει αυτό για τις ανθρώπινες σχέσεις και την ελληνική κοινωνία. Η οργή για το διεφθαρμένο, διεστραμμένο σύστημα, καθώς και για τη διεθνή πολιτική, οι δόσεις της οποίας εισρέουν για τη σωτηρία των τραπεζών και όχι των ανθρώπων, είναι τεράστια και αυξάνεται διαρκώς. Οι άνδρες μεταφέρουν αυτή την οργή στις οικογένειές τους και οι γιοι την διαδίδουν στους δρόμους. Ο αριθμός των βίαιων συμμοριών που επιτίθεται σε μειονότητες, αυξάνεται.

Έτσι, το Νοέμβριο η Αμερική εξέδωσε ταξιδιωτική προειδοποίηση – πιο απειλούμενοι είναι οι άνθρωποι με σκούρα επιδερμίδα. Και αυτό σε μια χώρα σαν την Ελλάδα, στην ταυτότητα της οποίας εδράζεται η φιλοξενία, το άνοιγμα απέναντι στους ξένους. Ο Pieper δηλώνει σοκαρισμένος από αυτό. Το ακροδεξιό κόμμα Χρυσή Αυγή φθάνει στις δημοσκοπήσεις το 12%, δηλ. οδεύει προς την τρίτη θέση.

Στην Ελλάδα η λειτουργική της κοινωνία κατέρρευσε σιγά σιγά και το κοινωνικό κράτος καταστράφηκε. Ο Pieper αναφέρει επί τούτου: «Ο άνθρωπος, σε τέτοιες δραματικές καταστάσεις σαν αυτές που παρατηρούμε τώρα στην Ελλάδα, μετατρέπεται σε ένα είδος αρπακτικού. Βλέπει μόνο τον εαυτό του και την δική του επιβίωση. Η ανάγκη τον οδηγεί στον παραλογισμό και αυτός ο παραλογισμός σημαίνει στην χειρότερη των περιπτώσεων εγκληματικότητα. Την θέση της αλληλεγγύης καταλαμβάνει ο εγωισμός.

Μερικές ημέρες πριν, ως γνωστόν, έκθεση για την διαφθορά κατέταξε την Ελλάδα στην τελευταία θέση του σχετικού πίνακα, συγκρίνοντάς την με χώρες σαν την Κολομβία και το Τζιμπουτί.

Και το ρεπορτάζ κλείνει με την εξής απορία του Pieper: «Αναρωτιέμαι πόσο θα αντέξει ακόμα αυτή η κοινωνία πριν εκραγεί»; Ο εμφύλιος πόλεμος μοιάζει στα μάτια του θέμα χρόνου, ώσπου η συλλογική απελπισία να καλέσει τον άνθρωπο σε βία και να εξαπλωθεί σε ολόκληρη τη χώρα. «Και αυτό μας πλήττει όλους», λέει χαρακτηριστικά.

Ελπίζουμε το καμπανάκι, που, με την βοήθεια της ρεαλιστικής αφήγησης του Pieper, ήχησε ενοχλητικά στην μακρινή Γερμανία, να ακουστεί και από εγχώριους ακροατές, οι οποίοι είναι ακόμα σε θέση να παρέμβουν, είτε για να αποτρέψουν τους πολιτικούς και κοινωνικούς κινδύνους που περιγράφονται είτε απλά για να κάνουν τον πόνο του διπλανού τους αυτές τις γιορτινές ημέρες έστω και λίγο πιο υποφερτό …