Τώρα αρχίζουν τα δύσκολα για την Ελλάδα – Η πανίσχυρη Μέρκελ έχει και το μαχαίρι και το πεπόνι

ΑΠΟ ΤΙΣ 23 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ, μία ημέρα μετά τις γερμανικές εκλογές, ανοίγει στα σοβαρά πλέον η συζήτηση για το πως θα διευθετηθεί το ελληνικό χρέος. Η νέα επιθεώρηση της τρόικας θα ξεκινήσει μία εβδομάδα μετά τις γερμανικές εκλογές, στις 29 Σεπτεμβρίου.

Μη βιώσιμο χαρακτηρίζουν το χρέος

Στην άποψη αυτή, αντιτίθεται η γερμανική πλευρά, η ΕΚΤ και γενικώς ο ισχυρός Ευρωπαικός Βορράς. Υποστηρίζουν λύση – μπάλωμα με ένα νέο μικρό πακέτο 10-15 δις που θα καλύπτει το δημοσιονομικό κενό, αλλά παράλληλα θα περιλαμβάνει μέτρα, τα οποία θα “συμπτυχθούν” σε ένα νέο μνημόνιο. Επειδή οι Γερμανοί πολιτικοί συνήθως λένε και πράττουν τα ίδια τόσο στην προεκλογική όσο και στη μετεκλογική περίοδο, η ανακοίνωση για το νέο δάνειο, μετά τη λήξη του τριετούς προγράμματος στήριξης, εξέπληξε δυσάρεστα τόσο την ελληνική πλευρά όσο και τις ΗΠΑ.

Το πως θα κινηθεί η ελληνική πλευρά, είναι θέμα που συζητείται έντονα στο παρασκήνιο. Και είναι επίσης θέμα ικανό να οδηγήσει σε πολιτικές εξελίξεις τον Οκτώβριο. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός της επίσκεψης Σαμαρά ξανά στις ΗΠΑ στα τελη Σεπτεμβρίου.

Ο Πρωθυπουργός και η κυβέρνηση βρίσκονται ήδη μπροστά σε ένα μεγάλο δίλημμα: Ή εξασφαλίζουν στήριξη από τις ΗΠΑ και λένε «όχι ευχαριστώ» στο νέο, μικρό δάνειο που πλασάρει ως λύση η Άγγελα Μέρκελ με ότι αυτό συνεπάγεται, ή δεν εξασφαλίζουν στήριξη και ακολουθούν το δρόμο που χαράζει για την Ελλάδα η Γερμανία.

Η ΕΙΚΟΝΑ ΤΟΥ ΧΡΕΟΥΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΔΕΣΜΕΥΣΕΩΝ

Το ελληνικό χρέος, που σύμφωνα με το ΔΝΤ θα κορυφώσει στο 176% του ΑΕΠ φέτος, έχει επιστρέψει στα επίπεδα όπου βρισκόταν πριν από το πρώτο κούρεμά του.. Η ΕΕ στοχεύει στη μείωσή του στο 124% του ΑΕΠ το 2020.

Η Ελλάδα έχει ήδη αναλάβει την υποχρέωση να εμφανίσει πρωτογενές πλεόνασμα, το οποίο θα καταγραφεί οριακά φέτος, θα φτάσει στο 4,5% του ΑΕΠ το 2016 και το 2017 και θα υποχωρήσει οριακά στο 4,3% του ΑΕΠ το 2018, ενώ θα πρέπει να παραμείνει στο επίπεδο του 4% του ΑΕΠ τουλάχιστον μέχρι και το 2020.

ΟΙ ΜΕΣΟΒΕΖΙΚΕΣ ΙΔΕΕΣ ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ ΠΕΣΕΙ ΣΤΟ ΤΡΑΠΕΖΙ

- Η περαιτέρω επιμήκυνση της ωρίμανσης των δανείων διάσωσης και μείωση των επιτοκίων τους είναι κάτι για το οποίο μίλησε ο Olli Rehn. Όμως, όπως σημειώνει και το think tank Open Europe, ο ευρωπαϊκός μηχανισμός διάσωσης EFSF ήδη δανείζει την Ελλάδα στο κόστος και έχει παγώσει τις αποπληρωμές των δανείων αυτών για 10 χρόνια. Και το ΔΝΤ δεν αναμένεται να συμφωνήσει σε μείωση των επιτοκίων των δικών του δανείων διάσωσης, καθώς αυτό θα ισοδυναμούσε με αναδιάρθρωση των χρεών αυτών, κάτι που απαγορεύεται από τον κανονισμό του Ταμείου.Αυτό σημαίνει ότι οι μόνοι που μπορούν να βοηθήσουν είναι οι χώρες της Ευρωζώνης που έχουν δώσει διμερή δάνεια διάσωσης στην Ελλάδα. Όμως, και σε αυτά τα δάνεια, το επιτόκιο έχει μειωθεί περίπου στο 1,5%, είναι δηλαδή πολύ χαμηλότερο από αυτό που πληρώνουν οι περισσότερες χώρες της Ευρωζώνης για να δανειστούν οι ίδιες.Όπως υπολογίζει το Open Europe, τα περιθώρια για περαιτέρω μείωση των επιτοκίων των δανείων διάσωσης είναι περιορισμένα, όπως είναι και το πιθανό όφελος, το οποίο υπολογίζεται το πολύ στα 2 δισ. ευρώ.

- Μία άλλη επιλογή είναι να δοθούν τα κεφάλαια που δεν χρησιμοποιήθηκαν κατά την ανακεφαλαιοποίηση των ελληνικών τραπεζών. Σύμφωνα με το ΔΝΤ, οι ελληνικές τράπεζες έχουν λάβει τα 40,9 δισ. ευρώ από τα 50 δισ. ευρώ που διατίθενται για το σκοπό αυτό. Όμως, το EFSF υπολογίζει ότι το ποσό που θα λάβουν οι τράπεζες θα αυξηθεί στα 48,2 δισ. ευρώ, την ώρα που τα κόκκινα δάνεια αυξάνονται και η Ευρώπη προετοιμάζει τα νέα stress tests. Αυτό σημαίνει ότι και από αυτή την πηγή μπορούν να διατεθούν από 2 έως 4 δισ. ευρώ το πολύ, σύμφωνα με το Open Europe.

- Ως πρόσθετο μέτρο εξετάζεται και η μη αναγραφή στο χρέος και το έλλειμμα των αναπτυξιακών προγραμμάτων τα οποία συγχρηματοδοτούνται και από κοινοτικά διαρθρωτικά ταμεία. Το μέτρο αυτό θεωρείται ότι θα επιταχύνει την προσπάθεια για ισοσκελισμένους προϋπολογισμούς. Το συγκεκριμένο μέτρο είναι καθαρά τεχνικό και δεν εμπεριέχει κόστος για κανένα από τα εμπλεκόμενα μέρη. Μάλιστα, υποστηρίζεται έντονα από τον Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Μπαρόζο, αλλά και τον Ολι Ρεν.

ΤΙ ΣΧΕΔΙΑΖΟΥΝ ΣΤΙΣ ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ - ΕΝΑ ΝΕΟ ΜΙΚΡΟ ΔΑΝΕΙΟ ΚΑΙ …ΒΛΕΠΟΥΜΕ

Το σχέδιο που επεξεργάζονται οι Βρυξέλλες είναι σε πρώτη φάση ένα νέο δάνειο περίπου 14 δισ. ευρώ, ως συνέχεια του πακέτου χρηματοδότησης από την Ε.Ε. που ολοκληρώνεται τον ερχόμενο Ιούλιο και θα κλείσει το χρηματοδοτικό κενό της διετίας 2014-2015 που υπολογίζεται στα 11 δισ. Ευρώ.

Το νέο δάνειο, θεωρείται ότι θα περάσει σχετικά εύκολα από τα κοινοβούλια των κρατών-μελών του Βορρά, μαζί βέβαια με το επιχείρημα της οικονομικής σταθερότητας τη στιγμή που η Ευρωζώνη δείχνει σημεία ανάκαμψης.

Το δεύτερο, πιο μακροπρόθεσμο μέτρο είναι η υλοποίηση της απόφασης του Eurorgoup της 27ης Νοεμβρίου, σύμφωνα με την οποία αν η Ελλάδα καταφέρει να παρουσιάσει πρωτογενές πλεόνασμα θα μειωθούν (κάποιοι μιλούν για μηδενισμό) τα επιτόκια των δανείων από το πρώτο και το δεύτερο πακέτο διάσωσης.

Αξιωματούχοι από τις Βρυξέλλες σημειώνουν ότι το νέο πρόγραμμα δεν είναι δυνατό να περιέχει μόνιμες περικοπές μισθών και συντάξεων. Παρ’ όλα αυτά θα ζητηθούν περισσότερες εγγυήσεις για την τήρηση του προγράμματος.

Η ΛΥΣΗ «ΕΥΡΟΟΜΟΛΟΓΑ» ΜΕ ΕΓΓΥΗΣΗ ΣΥΝΑΛΛΑΓΜΑΤΙΚΑ ΔΙΑΘΕΣΙΜΑ ΚΑΙ ΚΡΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑ

Όλες οι δηλώσεις των Γερμανών πολιτικών στην προεκλογική περίοδο, έχουν ένα κοινό χαρακτηριστικό: Διαβεβαιώνουν τους πολίτες της χώρας τους, ότι και τρίτο «πακέτο» αν χρειασθεί να υπάρξει για την Ελλάδα, οι Ευρωπαίοι φορολογούμενοι δεν θα επιβαρυνθούν εκ νέου με αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους.

Πως όμως θα γίνει αυτό;

Η απάντηση στο ερώτημα,βρίσκεται σε μία βασική πρόταση των Γερμανών: Βάλτε εγγύηση συναλλαγματικά διαθέσιμα και κρατική περιουσία και εμείς πληρώνουμε το υπερβάλλον χρέος.
Στο πλαίσιο της αναθεώρησης της Συνθήκης της Λισσαβόνας, θα ιδρυθεί Ευρωπαϊκό Ταμείο Εξόφλησης Χρέους, δουλειά του οποίου θα είναι η αναχρηματοδότηση του κρατικού χρέους των μελών της Ευρωζώνης με την βοήθεια «ευρωομολόγων», με στόχο την μείωσή του κάτω από το 60% του ΑΕΠ μέχρι το 2025.
Προϋπόθεση κατά το Βερολίνο για την έκδοση αυτών των ευρωομολόγων είναι να χρηματοδοτηθεί με το 20% των συνολικών συναλλαγματικών διαθεσίμων της κάθε χώρας – μέλους, όπου πέρα από τα καθαρά συναλλαγματικά διαθέσιμα θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν είτε διαθέσιμα σε χρυσό, είτε άλλα κρατικά περιουσιακά στοιχεία.

ΤΙ ΘΕΛΕΙ ΣΤΗΝ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ Η ΕΛΛΑΔΑ

Η αλήθεια είναι ότι η Ελλάδα, πέραν όσων λέει – ή μάλλον υποχρεούται να λέει - ο υπουργός Οικονομικών, για να μπορέσει να βρεθεί σε ένα περιβάλλον σταθερότητας και προοπτικής , έχει ανάγκη τα εξής:

- Να μειωθεί το χρέος κατά 100 δισεκ. για να μπορέσει να καταστεί εξυπηρετήσιμο δηλαδή haircut 40%.
- Να μειωθεί το επιτόκιο στην 10ετία στο 6%-7% για να μπορέσει να δει την προοπτική εξόδου στις αγορές.
- Ανάπτυξη της οικονομίας που θα εξασφαλίζει και αύξηση των εσόδων. Το πρωτογενές πλεόνασμα να μην προέρχεται από την φοροεισπρακτική πολιτική, η οποία άλλωστε έχει εξαντληθεί, αλλά από αναπτυξιακές πρωτοβουλίες .

Αυτό όμως που θέλει και έχει ανάγκη η Ελλάδα, απλά, δε γίνεται! Είναι από δύσκολο έως αδύνατο τα κοινοβούλια π.χ. της Γερμανίας ή Ολλανδίας ή Γαλλίας να δεχθούν να χάσουν οι ευρωπαίοι φορολογούμενοι πολίτες τα κεφάλαια που δάνεισαν στην Ελλάδα.

Αλλά και στην υποθετική περίπτωση που ένα τέτοιο σενάριο προχωρούσε, τα ανταλλάγματα που θα ζητούσαν οι δανειστές θα ήταν τέτοια, ώστε καμία κυβέρνηση δε θα μπορούσε να σταθεί στην Αθήνα. (ενέχυρο οι καταθέσεις, τα ενεργειακά κοιτάσματα, τα αποθέματα σε χρυσό…)

Μια άλλη επιλογή, αντίστοιχου αποτελέσματος σε μακροπρόθεσμη βάση, είναι το έμμεσο haircut παράλληλα με νέο δάνειο 15-20 δις. στα μέσα του 2014 για να καλυφθεί το χρηματοδοτικό κενό

- Επιμήκυνση των δανείων, αντί για 10, για 25 χρόνια.

- Μείωση των επιτοκίων στο 2,5%.
Από αυτά τα δύο μέτρα η Ελλάδα σε βάθος χρόνου θα μείωνε το χρέος κατά 65 δισεκ. ευρώ.

- Μεταφορά από το ΤΧΣ στον Μόνιμο Μηχανισμό Στήριξης 25 δισ. ευρώ της ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών. Άρα, μείωση του χρέους κατά 25 δις.

Βασίλης Βαλαμβάνος, [email protected]