ΜΙΧΑΛΟΣ: Χρειάζεται νέα σχέση εμπιστοσύνης κράτους – πολίτη για να νικηθεί η διαφθορά

«Το πρόβλημα της διαφθοράς δεν είναι μόνο ελληνικό. Αφορά όλες τις ανεπτυγμένες χώρες και σίγουρα έχει πανευρωπαϊκή διάσταση» είπε ο Πρόεδρος του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Αθηνών, Κωνσταντίνος Μίχαλος, κατά τον χαιρετισμό που απηύθηνε στο Δ.Σ. του ΕΒΕΑ παροσυσία του Γενικού Επιθεωρητή Δημόσιας Διοίκησης Λέανδρου

Ο Κ. Μίχαλος διατύπωσε προτάσεις για την καταπολέμηση της διαφθοράς στην Ελλάδα τονίζοντας την ανάγκη για μια νέα σχέση εμπιστοσύνης ανάμεσα σε κράτος και πολίτες.

Ολόκληρη η ομιλία:

«Το πρόβλημα της διαφθοράς δεν είναι μόνο ελληνικό. Αφορά όλες τις ανεπτυγμένες χώρες και σίγουρα έχει πανευρωπαϊκή διάσταση.

Σύμφωνα με έρευνα που παρουσιάστηκε πρόσφατα (σε εκδήλωση που συμμετείχε και ο κ. Ρακιντζής), η διαφθορά στοιχίζει περίπου 120 δισ. ευρώ το χρόνο, στα κράτη – μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Η Ελλάδα δεν είναι ούτε η μόνη χώρα που μαστίζεται από το φαινόμενο, ούτε είναι η χειρότερη μεταξύ των εταίρων της.

Όμως για τη χώρα μας, ειδικά σήμερα, η καταπολέμηση της διαφθοράς αποτελεί ζήτημα επιβίωσης. Κι αυτό για δύο βασικούς λόγους.

Πρώτον, γιατί σε μια περίοδο όπου το κράτος περικόπτει μισθούς και συντάξεις, για να εξοικονομήσει περίπου 6,5 δισ. ευρώ τη διετία 2013 – 2014, ενώ παράλληλα οι φορολογούμενοι πληρώνουν το δυσβάσταχτο «χαράτσι» στα ακίνητα, για να συγκεντρώσει το κράτος έσοδα της τάξης των 2 δισ. ευρώ, ισοδυναμεί με έγκλημα το να αδιαφορούμε μπροστά σε ένα πρόβλημα που στοιχίζει στη χώρα μας 20 δισ. ευρώ το χρόνο.

Σύμφωνα με στοιχεία που ο ίδιος παρουσιάσατε πρόσφατα, εάν μπορούσαμε να εξαλείψουμε το κόστος της διαφθοράς και το κόστος της γραφειοκρατίας (που ανέρχεται σε περίπου 14 δισ. ευρώ το χρόνο), το πρόβλημα του δημοσίου χρέους δεν θα υπήρχε.

Ο δεύτερος λόγος αφορά την ανάγκη αναβάθμιση της διεθνούς εικόνας της χώρας. Η Ελλάδα μπορεί να μην είναι η μόνη που αντιμετωπίζει το πρόβλημα. Βρίσκεται όμως στη χειρότερη θέση, σε σύγκριση με όλες σχεδόν τις ανεπτυγμένες χώρες, όσον αφορά την αντίληψη περί διαφθοράς.

Στην ετήσια κατάταξη της Διεθνούς Διαφάνειας για το 2012, η Ελλάδα καταλαμβάνει την 94η θέση, μαζί με χώρες όπως η Σενεγάλη, η Κολομβία, η Ινδία και το Μπενίν.

Το γεγονός ότι ο συγκεκριμένος δείκτης απεικονίζει αντιλήψεις και όχι πραγματικά γεγονότα, δεν αποτελεί άλλοθι σε μια περίοδο όπου η Ελλάδα έχει άμεση ανάγκη από την προσέλκυση επενδύσεων. Είτε το θέλουμε είτε όχι, αυτού του είδους οι δείκτες αποτελούν κριτήριο αξιολόγησης για την επιλογή μιας χώρας ως επενδυτικού προορισμού.

Η μάχη κατά της διαφθοράς πρέπει να δοθεί από όλους. Το μεγαλύτερο μέρος της ευθύνης φέρει βεβαίως η Πολιτεία, όμως τίποτα δεν θα μπορέσει να προχωρήσει εάν δεν αλλάξουν οι αντιλήψεις σε επίπεδο κοινωνίας.

Από την πλευρά του κράτους, χρειάζονται μεταρρυθμίσεις για να καταπολεμηθούν οι ρίζες του προβλήματος: η πολυνομία και η ασάφεια στους νόμους, η υπερβολική παρέμβαση του κράτους στην οικονομία, η γραφειοκρατία, η ελλιπής αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών, η κουλτούρα της ατιμωρησίας.

Η μισθολογική εξαθλίωση των εργαζομένων στο δημόσιο τομέα είναι ένας παράγοντας που επιδεινώνει το πρόβλημα, ωθώντας στη συναλλαγή ακόμα και τους πιο ακέραιους λειτουργούς.

Πρέπει να υπάρξουν κινήσεις στις εξής κατευθύνσεις:

• Αναμόρφωση της νομοθεσίας: απλοί, λογικοί, σαφείς και πρακτικοί νόμοι, αντί της πολυπλοκότητας, της τυπολατρίας και της αδιαφάνειας.
• Περιορισμός του κράτους και της κρατικής παρέμβασης στην οικονομία. Όταν υπάρχει ελεύθερη οικονομία, αλλά υπερβολικά μεγάλο κράτος, τα περιθώρια για διαφθορά είναι ιδιαίτερα εκτεταμένα.
• Η απελευθέρωση των αγορών, με βιώσιμα και σωστά ρυθμιστικά πλαίσια, αποθαρρύνει τη διαφθορά. Αντίθετα, η υπερ-ρύθμιση και η επιβολή περιορισμών που αντιτίθενται στη λογική της ελεύθερης αγοράς, την ενισχύουν.
• Χρήση των νέων τεχνολογιών, με στόχο να περιοριστεί η ανάγκη άμεσης επαφής του πολίτη με τις υπηρεσίες. Όσο μεγαλύτερος είναι ο αριθμός των συναλλαγών που διεκπεραιώνονται ηλεκτρονικά, τόσο θα μειώνονται και τα περιθώρια της διαφθοράς.
• Αξιολόγηση και κίνητρα στη δημόσια διοίκηση. Η λογική της ισοπέδωσης είναι βαθιά άδικη και λειτουργεί σε βάρος όλων. Χρειάζεται ένα περιβάλλον το οποίο θα δίνει τη δυνατότητα στους δημόσιους λειτουργούς να βελτιώνουν τη θέση και το εισόδημά τους, μέσα από την παραγωγικότητα και τη δουλειά τους. Ένα περιβάλλον που θα επιβραβεύει στην πράξη τους ικανούς και τους άξιους και όχι τους αδίστακτους, όπως δυστυχώς συμβαίνει ως τώρα.
• Τέλος στην ατιμωρησία. Είναι απαράδεκτο σήμερα να παραμένουν στις θέσεις τους αποδεδειγμένα επίορκοι δημόσιοι υπάλληλοι και να συζητούμε για το αν θα πρέπει να απολυθούν. Είναι απαράδεκτη η κωλυσιεργία που παρατηρείται στη σύσταση των νέων Πειθαρχικών Συμβουλίων. Είναι απαράδεκτο, υπάλληλοι όπως π.χ. αυτοί του ΙΚΑ Καλλιθέας που ζημίωσαν τον οργανισμό κατά εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ, να εξακολουθούν να εισπράττουν μέρος του μισθού τους.

Από την πλευρά των επιχειρήσεων: οι φορείς της επιχειρηματικής κοινότητας οφείλουν να συμβάλουν στην εμπέδωση μιας νέας κουλτούρας διαφάνειας. Η διαφάνεια πρέπει να αναδειχθεί σε βασική εταιρική αξία, η οποία θα υπηρετείται στην πράξη. Είναι προς το συμφέρον κάθε υγιούς επιχείρησης να συμβάλει με τη συμπεριφορά της στην καταπολέμηση μιας μάστιγας που αλλοιώνει τον ανταγωνισμό και εμποδίζει την ανάπτυξη.

Η σημαντικότερη μάχη θα πρέπει να δοθεί σε επίπεδο κοινωνίας. Η κουλτούρα της ανοχής στη διαφθορά πρέπει να τελειώσει. Πρέπει όλοι, ως πολίτες, να αντιληφθούμε ότι δεν υπάρχει «ελαφρά» και «βαριά» διαφθορά, δεν υπάρχει δικαιολογημένη και αδικαιολόγητη διαφθορά. Πρέπει να ξεπεράσουμε επιτέλους τη στείρα και καταστροφική λογική των συμψηφισμών, που απλώς οδηγούν στη διαιώνιση κάθε προβλήματος.

Η μεγάλη πρόκληση που αφορά όλους μας, είναι να διαμορφώσουμε μια νέα αντίληψη: Μια αντίληψη όπου το κράτος δεν θα θεωρεί εκ των προτέρων τον πολίτη διεφθαρμένο. Μια αντίληψη όπου ο πολίτης δεν θα θεωρεί ότι το κράτος είναι ένας εχθρός που πρέπει να εξαπατήσει για να επιβιώσει.

Το πρόβλημα της διαφθοράς θα εξαλειφθεί όταν καταφέρουμε να εδραιώσουμε μια νέα σχέση εμπιστοσύνης ανάμεσα σε κράτος και πολίτες».