Eurobank: Μειώνεται το εργατικό δυναμικό στην Ελλάδα

Αύξηση της απασχόλησης και μείωση της ανεργίας διαπιστώνει η εβδομαδιαία οικονομική έκθεση της Eurobank «7 Ημέρες Οικονομία», τονίζει ωστόσο ότι παρά τη βελτίωση το εργατικό δυναμικό της χώρας εξακολουθεί να συρρικνώνεται.

Αναλυτικά, για το διάστημα 9/13-9/14 η πτώση του ποσοστού της ανεργίας από 27,99% στο 25,69% συνοδεύτηκε από αύξηση της απασχόλησης κατά 79,25 χιλ. άτομα, από μείωση της ανεργίας κατά 123,12 χιλ. άτομα και από μείωση του εργατικού δυναμικού κατά 43,87 χιλ. άτομα.

Αν η αύξηση στην απασχόληση

ήταν ίση με την μείωση της ανεργίας τότε το εργατικό δυναμικό θα παρέμενε σταθερό, η ανεργία ως ποσοστό για τον μήνα Σεπτέμβριο θα διαμορφωνόταν στο 25,46% (από 25,69%) και η ετήσια μεταβολή της θα ήταν της τάξης των -2,53 ποσοστιαίων μονάδων (από -2,29).

Η ετήσια μείωση του εργατικού δυναμικού κατά 43,87 χιλ. άτομα δεν συνοδεύτηκε από αντίστοιχη αύξηση του μη ενεργού πληθυσμού και ως εκ τούτου ο ελληνικός πληθυσμός ο οποίος χαρακτηρίζεται ως ικανός για εργασία (ηλικιακής ομάδας 15-74 ετών) μειώθηκε σε ετήσια βάση κατά 50,37 χιλ. άτομα.

Η μείωση του εργατικού δυναμικού και η μείωση του πληθυσμού ικανού προς εργασία μας οδηγούν στο να εξάγουμε το συμπέρασμα πως το δυνητικό προϊόν της χώρας μας έχει υποστεί μείωση όχι μόνο λόγω της απαξίωσης του εγχώριου κεφαλαιουχικού εξοπλισμού αλλά και λόγω μείωσης του παραγωγικού συντελεστή της εργασίας.

Αν συνυπολογίσουμε και το γεγονός ότι η μείωση του παραγωγικού συντελεστή της εργασίας αφορά, τουλάχιστον σε ένα ποσοστό, άτομα υψηλής παραγωγικότητας, δηλαδή άτομα υψηλού μορφωτικού επίπεδου, τότε η εν λόγω μείωση θα έχει επιδράσεις και στην παραγωγικότητα της οικονομίας μας, ήτοι δημιουργία συνθηκών για περαιτέρω πτώση του δυνητικού ρυθμού οικονομικής μεγέθυνσης.

Η αύξηση των παραγωγικών επενδύσεων, ιδίως στο κομμάτι των κοινωνικών υποδομών (δρόμοι, αεροδρόμια, λιμάνια) παράλληλα με την ύπαρξη ισχυρών θεσμών που θα ανταμείβουν την παραγωγική εργασία και θα αποβάλλουν την εκούσια αντιπαραγωγική εργασία δύναται να αποτελέσουν τους πυλώνες ενίσχυσης των παραγωγικών δυνατοτήτων της οικονομίας μας. Με αυτόν τον τρόπο και το φυσικό κεφάλαιο της οικονομίας θα αυξηθεί και οι εργαζόμενοι θα έχουν κίνητρο να προσφέρουν παραγωγικές εργατοώρες.
Tο ποσοστό της ανεργίας για τον μήνα Σεπτέμβριο διαμορφώθηκε στο 25,69%.

Η ετήσια μεταβολή της ανεργίας ήταν της τάξης των -123,12 χιλ. ατόμων ενώ η αντίστοιχη της απασχόλησης ήταν της τάξης των 79,25 χιλ. ατόμων. Ως εκ τούτου το εργατικό δυναμικό μειώθηκε κατά 43,87 χιλ. άτομα.

Όπως είχαμε αναφέρει (μόνο στην πρώτη σελίδα) και στο προηγούμενο τεύχος του φυλλαδίου 7ημέρες ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, για τον μήνα Σεπτέμβριο καταγράφηκε περαιτέρω πτώση του ποσοστού της ανεργίας στο 25,69% (βλέπε δεξιό άξονα, ΔΑ, Σχήματος 1). Σε ετήσια βάση αυτό ισοδυναμεί με μείωση της τάξης των -2,29 ποσοστιαίων μονάδων, ΠΜ, (βλέπε αριστερό άξονα, ΑΑ, Σχήματος 1) ενώ σε μηνιαία βάση καταγράφηκε πτώση της τάξης των 0,31 ΠΜ. Αξίζει να σημειώσουμε πως ο Σεπτέμβριος ήταν ο 7ος συνεχόμενος μήνας πτωτικής πορείας (σε ετήσια βάση, 12ος σε μηνιαία) του ποσοστού ανεργίας. Επιπρόσθετα, με δεδομένο το βασικό σενάριο της πλειοψηφίας των ερευνητικών και πιστωτικών ιδρυμάτων για επίτευξη ρυθμού οικονομικής μεγέθυνσης μεγαλύτερο του 2% για το έτος 2015, αναμένουμε ότι η εν λόγω πτωτική πορεία θα συνεχιστεί και στο μέλλον και ίσως για κάποιους μήνες γίνει και περισσότερο απότομη, δηλαδή να καταγραφεί ετήσια μεταβολή μεγαλύτερη των -2,29 ΠΜ.

Σε αριθμό ατόμων, το 25,69% ποσοστό ανεργίας προκύπτει ως ο λόγος των 1,241 εκατομμυρίων, εκ, ατόμων που ταξινομήθηκαν στο σύνολο των ανέργων ως προς τα 4,830 εκ. άτομα που ανήκουν στο σύνολο του εργατικού δυναμικού. Επιπλέον, η ετήσια μεταβολή του αριθμού των ανέργων ήταν της τάξης των -123,12 χιλιάδων, χιλ, ατόμων ενώ η αντίστοιχη του εργατικού δυναμικού ήταν της τάξης των -43,87 χιλ. ατόμων. Δηλαδή, ο αριθμητής μειώθηκε κατά -9,0% ενώ ο παρανομαστής μειώθηκε κατά -0,9%, συνεπώς το κλάσμα προσεγγιστικά μειώθηκε κατά -8,12% (από 27,99% στο 25,69%: ποσοστιαία μεταβολή της τάξης του -8,20%).
Παράλληλα με τις μεταβολές του ποσοστού της ανεργίας είναι πολύ χρήσιμο να εξετάσουμε και τις μεταβολές στην απασχόληση. Άλλωστε, το ζητούμενο από την μείωση του ποσοστού της ανεργίας είναι να αυξηθεί η απασχόληση έτσι ώστε να υπάρξει όφελος για την οικονομία τόσο στον τομέα της προσφοράς, δηλαδή αύξηση της παραγωγής, όσο και σε αυτόν της ζήτησης, δηλαδή αύξηση των εισοδημάτων. Ως γνωστόν, οι απασχολούμενοι ή αλλιώς οι υπηρεσίες των εργατοωρών που προσφέρουν στις επιχειρήσεις αποτελούν το έναν από τους τρείς βασικούς συντελεστές της παραγωγικής διαδικασίας (οι άλλοι δύο είναι το φυσικό κεφάλαιο, π.χ. κτίρια, μηχανήματα, εξοπλισμός, και η συνολική παραγωγικότητα των συντελεστών της παραγωγής).

Αξίζει να αναφέρουμε πως από τον Μάιο του 2008 μέχρι και τον Σεπτέμβριο του 2014 η απασχόληση στην ελληνική οικονομία έχει μειωθεί κατά 1,047 εκατομμύρια άτομα.

Ποίο είναι το πραγματικό κόστος αυτής της απώλειας;

Για να απαντήσουμε (προσεγγιστικά) σε αυτό το ερώτημα εργαζόμαστε ως εξής: Αν κάνουμε την υπόθεση ότι ο μέσος έλληνας απασχολούμενος εργάζεται περίπου 2,081 χιλ. ώρες ετησίως (μέσος όρος 2008-2013 σύμφωνα με την βάση δεδομένων του ερευνητικού ιδρύματος Groningen Growth Development Center) τότε η συνολική απώλεια της τελευταίας εξαετίας ήταν της τάξης των 2,107 δις εργατοωρών. Στη συνέχεια, πολλαπλασιάζοντας αυτό το νούμερο με το πραγματικό προϊόν ανά ώρα εργασίας, δηλαδή 34 δολάρια σε όρους κοινής αγοραστικής δύναμης 2013 (μέσος όρος 2008-2013), τότε η προαναφερθείσα απώλεια ισοδυναμεί με 71,64 δις δολάρια ή 52,60 δις ευρώ (ισοτιμία: 1 ευρώ αντιστοιχεί σε 1,36 δολάρια, μέσος όρος 2008-2013) κοινής αγοραστικής δύναμης 2013.

Η ετήσια μείωση του εργατικού δυναμικού (βλέπε αριστερό άξονα Σχήματος 4) κατά 43,87 χιλ. άτομα δεν συνοδεύτηκε από αντίστοιχη αύξηση του μη ενεργού πληθυσμού και ως εκ τούτου ο ελληνικός πληθυσμός ο οποίος χαρακτηρίζεται ως ικανός για εργασία (ηλικιακής ομάδας 15-74 ετών) μειώθηκε σε ετήσια βάση κατά 50,37 χιλ. άτομα.

Σε γενικές γραμμές από τον Ιούνιο του 2008 (στο 2ο τρίμηνο του 2008 καταγράφηκε ο πρώτος ετήσιος αρνητικός ρυθμός οικονομικής μεγέθυνσης, -1,01%) μέχρι και τον Σεπτέμβριο του 2014 το εργατικό δυναμικό μειώθηκε κατά 147,86 χιλ. άτομα, ο μη ενεργός πληθυσμός μειώθηκε κατά 199,67 χιλ. άτομα και το σύνολο του πληθυσμού ηλικίας 15 ως 74 ετών μειώθηκε κατά 347,52 χιλ. άτομα. Το τελευταίο στοιχείο αντιστοιχεί σε μια συσσωρευμένη μείωση της τάξης του -4,10% και αντικατοπτρίζεται σε έναν βαθμό στην αύξηση του μεταναστευτικού ρεύματος (εκροή) που παρατηρείται τα τελευταία χρόνια.

Δηλαδή ένα ποσοστό του πληθυσμού που είναι ικανό να εργαστεί αποφάσισε όχι μόνο να αποχωρήσει από το εργατικό δυναμικό αλλά επιπλέον να αναζητήσει εργασία σε άλλες χώρες του εξωτερικού. Αξίζει να σημειώσουμε πως ενώ κατά την διάρκεια της περιόδου Ιανουαρίου 2004 – Μαΐου 2008 ο ρυθμός αύξησης του πληθυσμού ηλικίας 15-74 ήταν της τάξης του 0,06%, στο διάστημα Ιουνίου 2008 – Σεπτεμβρίου 2014 διαμορφώθηκε στο -0,63%. Σε γενικές γραμμές από τον Ιούνιο του 2008 (στο 2ο τρίμηνο του 2008 καταγράφηκε ο πρώτος ετήσιος αρνητικός ρυθμός οικονομικής μεγέθυνσης, -1,01%) μέχρι και τον Σεπτέμβριο του 2014 το εργατικό δυναμικό μειώθηκε κατά 147,86 χιλ. άτομα, ο μη ενεργός πληθυσμός μειώθηκε κατά 199,67 χιλ. άτομα και το σύνολο του πληθυσμού ηλικίας 15 ως 74 ετών μειώθηκε κατά 347,52 χιλ. άτομα.

Το τελευταίο στοιχείο αντιστοιχεί σε μια συσσωρευμένη μείωση της τάξης του -4,10% και αντικατοπτρίζεται σε έναν βαθμό στην αύξηση του μεταναστευτικού ρεύματος (εκροή) που παρατηρείται τα τελευταία χρόνια. Δηλαδή ένα ποσοστό του πληθυσμού που είναι ικανό να εργαστεί αποφάσισε όχι μόνο να αποχωρήσει από το εργατικό δυναμικό αλλά επιπλέον να αναζητήσει εργασία σε άλλες χώρες του εξωτερικού.

Αξίζει να σημειώσουμε πως ενώ κατά την διάρκεια της περιόδου Ιανουαρίου 2004 – Μαΐου 2008 ο ρυθμός αύξησης του πληθυσμού ηλικίας 15-74 ήταν της τάξης του 0,06%, στο διάστημα Ιουνίου 2008 – Σεπτεμβρίου 2014 διαμορφώθηκε στο -0,63%.

Τα προαναφερθέντα στοιχεία, δηλαδή η μείωση του εργατικού δυναμικού και η μείωση του πληθυσμού ικανού προς εργασία μας οδηγούν στο συμπέρασμα πως το δυνητικό προϊόν της χώρας μας έχει υποστεί μείωση όχι μόνο λόγω της απαξίωσης του εγχώριου κεφαλαιουχικού εξοπλισμού αλλά και λόγω μείωσης του παραγωγικού συντελεστή της εργασίας. Αυτό σημαίνει ότι οι παραγωγικές δυνατότητες της οικονομίας μας έχουν μειωθεί (αυτό που οι φοιτητές οικονομικών σχολών ονομάζουν μετατόπιση της καμπύλης παραγωγικών δυνατοτήτων προς τα αριστερά).

Επιπρόσθετα, αν συνυπολογίσουμε και το γεγονός ότι η μείωση του παραγωγικού συντελεστή της εργασίας αφορά, τουλάχιστον σε ένα ποσοστό, άτομα υψηλής παραγωγικότητας, δηλαδή άτομα υψηλού μορφωτικού επίπεδου, τότε η εν λόγω μείωση θα έχει επιδράσεις και στην παραγωγικότητα της οικονομίας μας, ήτοι δημιουργία συνθηκών για περαιτέρω πτώση του δυνητικού ρυθμού οικονομικής μεγέθυνσης.

Η συγκεκριμένη αναφορά έχει περισσότερο μακροπρόθεσμο χαρακτήρα και η αλήθεια είναι πως σε περιόδους ύφεσης μπορεί να χαρακτηριστεί από πολλούς οικονομολόγους ως μη επίκαιρη (αυτό ως παράφραση της ρήσης του John Maynard Keynes ότι μακροπρόθεσμα όλοι θα έχουμε την γνωστή κατάληξη).
Ωστόσο, αν από τώρα δεν λάβουμε υπ’ όψιν μας την δυναμική των παραγωγικών δυνατοτήτων της οικονομίας μας, στο μέλλον μπορεί να οδηγηθούμε σε ένα μονοπάτι ισχνής οικονομικής μεγέθυνσης ή στασιμότητας.
Συνεπώς, όπως επανειλημμένως έχουμε τονίσει στο παρόν φυλλάδιο η αύξηση των παραγωγικών επενδύσεων, ιδίως στο κομμάτι των κοινωνικών υποδομών (δρόμοι, αεροδρόμια, λιμάνια) παράλληλα με την ύπαρξη ισχυρών θεσμών που θα ανταμείβουν την παραγωγική εργασία και θα αποβάλλουν την εκούσια αντιπαραγωγική εργασία δύναται να αποτελέσουν τους πυλώνες ενίσχυσης των παραγωγικών δυνατοτήτων της οικονομίας μας.

Με αυτόν τον τρόπο και το φυσικό κεφάλαιο της οικονομίας θα αυξηθεί και οι εργαζόμενοι θα έχουν κίνητρο να προσφέρουν παραγωγικές εργατοώρες.