Ενδοσχολική Βία & Εκφοβισμός στα ελληνικά σχολεία

Ενδοσχολική Βία & Εκφοβισμός στα ελληνικά σχολεία

Ραγδαία αυξάνονται τα ποσοστά μαθητών που έχουν πέσει θύματα συστηματικής βίας από τους συμμαθητές τους, που έχουν παραδεχτεί ότι έχουν ασκήσει οι ίδιοι κάποια μορφή ενδοσχολικής βίας ή που έχουν γίνει μάρτυρες επεισοδίων στο σχολικό περιβάλλον, σύμφωνα με έρευνες που διενεργούνται στα σχολεία της χώρας.
Ο ‘εκφοβισμός’, η ‘ενδοσχολική βία’ και η ‘θυματοποίηση’ (αλλιώς bullying) είναι οι όροι που χρησιμοποιούνται για να περιγράψουν ένα φαινόμενο που τελευταία έχει προσλάβει ανησυχητικές διαστάσεις και θεωρείται πλέον κοινωνικό πρόβλημα.

Ορίζουν μια κατάσταση κατά την οποία ασκείται εσκεμμένη, απρόκλητη, συστηματική και επαναλαμβανόμενη βία και επιθετική συμπεριφορά με σκοπό την επιβολή και την πρόκληση σωματικού και ψυχικού πόνου σε μαθητές από συμμαθητές τους, τόσο εντός όσο και εκτός σχολείου. Ο έμμεσος εκφοβισμός( διάδοση μιας ψευδούς είδησης), οι απειλές, ο εκβιασμός, τα χτυπήματα, ο ρατσιστικός, σεξουαλικός, τεχνολογικός εκφοβισμός(μέσω κινητού τηλεφώνου ή διαδικτύου), ο εξαναγκασμός και ο κοινωνικός αποκλεισμός, σε συνδυασμό με την κλοπή ή την καταστροφή προσωπικών αντικειμένων, συμπληρώνουν το φάσμα της ενδοσχολικής βίας.
Το φαινόμενο αυτό, το οποίο ξεφεύγει από το πλαίσιο ενός καβγά στο σχολείο μικρής διάρκειας και έντασης, αλλά αποτελεί μορφή επιθετικής συμπεριφοράς, εμφανίζεται στη σχολική πραγματικότητα και έχει σοβαρές επιπτώσεις στην ψυχοσυναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού και του εφήβου, καθώς και στη διαδικασία της μάθησης. Ο μαθητής-θύμα κυριαρχείται από άγχος, ανασφάλεια και χαμηλή αυτοεκτίμηση. Αρνείται συνήθως να πάει στο σχολείο, ενώ συχνά παρατηρούνται σ’αυτόν διαταραχές στην διατροφή και τον ύπνο του. Επιπροσθέτως, ο μαθητής αισθάνεται ντροπή, φόβο, μοναξιά, κατάθλιψη, ενώ σε ακραίες περιπτώσεις μπορεί να αναπτύξει ακόμα και τάσεις αυτοκτονίας.
Αν και η εκδήλωση του φαινομένου σχετίζεται με προβλήματα των ίδιων των παιδιών, θυτών και θυμάτων, καθώς και των οικογενειών τους, οι σχολικές μονάδες και οι εκπαιδευτικοί συχνά εμφανίζονται ανέτοιμοι να το διαχειριστούν. Η πλημμελής αντιμετώπιση τέτοιων περιστατικών, που σε ορισμένες περιπτώσεις αποσιωπούνται προκειμένου να μην στιγματιστούν οι θύτες, τα θύματα και το κύρος του σχολείου, οφείλεται κυρίως στην έλλειψη ενημέρωσης, την περιορισμένη ευαισθητοποίηση και τη σχετική άγνοια σχετικά με τον τρόπο αντιμετώπισης του προβλήματος από μαθητές, γονείς αλλά κατά κύριο λόγο από εκπαιδευτικούς.
Ωστόσο, καθίσταται αναγκαία και επιτακτική η ανάγκη λήψης μέτρων τόσο για την πρόληψη, όσο και για την αντιμετώπιση της ενδοσχολικής βίας. Χρειάζονται εκπαιδευτικοί με ειδικές γνώσεις, ειδικοί ψυχικής υγείας παιδιών και εφήβων, αλλά κυρίως χρειάζεται επιμόρφωση των εκπαιδευτικών για τον εντοπισμό και την αντιμετώπιση του προβλήματος.
Η αντιμετώπιση αυτού του σχολικού-κοινωνικού προβλήματος χρήζει άμεσης παρέμβασης και έχει δύο βασικά σκέλη: από τη μια πλευρά τη στήριξη του παιδιού -΄΄θύματος΄΄ και από την άλλη του παιδιού -΄΄θύτη΄΄. Και στην δεύτερη περίπτωση θα πρέπει να αναζητηθούν οι λόγοι ανάπτυξης μιας τέτοιας συμπεριφοράς, αφού στις περισσότερες των περιπτώσεων και αυτό το παιδί αποτελεί θύμα ενδοοικογενειακής βίας ή ζει μέσα σε ένα ανασφαλές οικογενειακό περιβάλλον.
Το Υπουργείο Παιδείας αναγνωρίζοντας τις διαστάσεις και τη σοβαρότητα του προβλήματος, προέβει στη δημιουργία του Παρατηρητηρίου για την πρόληψη της σχολικής βίας και του εκφοβισμού καθώς και στον ορισμό συντονιστικής επιστημονικής επιτροπής και συντονιστή σε κάθε Περιφερειακή Διεύθυνση. Προσδοκία όλων είναι αυτές οι δομές να λειτουργήσουν και να αποδώσουν προς όφελος ολόκληρης της εκπαιδευτικής κοινότητας.

*Η Ελένη Μακρή Θεοδώρου είναι βουλευτής Φθιώτιδας της Ν.Δ.