Το Ημερολόγιο ενός Ανέργου σπάει τη σιωπή

«Από το 2008 έχω μείνει τρεις φορές άνεργος. Η μία χειρότερη από την άλλη.

Την πρώτη φορά απολύθηκα τηλεφωνικά από την εφημερίδα που δούλευα, στη Θεσσαλονίκη, ενώ ήμουν στο νοσοκομείο μετά από μια αρκετά σοβαρή επέμβαση.

Θυμάμαι σαν να είναι χθες το πρώτο βράδυ που γύρισα σπίτι. Είχαμε βάλει τα παιδιά για ύπνο. Ο μεγάλος επτά και o μικρός πέντε χρονών τότε. Περνώντας έξω από το δωμάτιό τους, τους άκουσα να ψιθυρίζουν στο σκοτάδι. “Ο μπαμπάς απολύθηκε”, είπε ο μεγάλος. “Τι θα πει απολύθηκε;”,

ρώτησε ο μικρός. “Τον έδιωξαν από τη δουλειά”. “Και τώρα τι θα κάνουμε; Πώς θα ψωνίζουμε; Τι θα τρώμε;”, αναρωτήθηκε με φανερή αγωνία ο μικρός. “Μη σε νοιάζει, κοιμήσου τώρα…”. Δεν ξαναμίλησαν…

Έτρεξα έξω από το σπίτι να μην ακούσουν το λυγμό μου…

Ήταν η πρώτη φορά. Μετά συνήθισα…

Έμεινα δύο χρόνια χωρίς δουλειά. Φως από πουθενά. Έφυγα μόνος για την Αθήνα αφήνοντας τη σύντροφό μου και τους γιους μου επάνω. Προσπαθούσα να πηγαίνω να τους βλέπω μια δυο φορές το μήνα. Κάθε φορά ο αποχαιρετισμός γινόταν όλο και πιο δύσκολος.

Άλλα δύο χρόνια κράτησε αυτή η εσωτερική μετανάστευση. Αντέξαμε…

Κατέβηκαν κι εκείνοι στην Αθήνα. Ξεκινούσαμε όλοι από το μηδέν. Πρόσφατα έμαθα ότι ο μικρός έκλαιγε κάθε βράδυ -μα κάθε βράδυ- για μένα…

Κι ύστερα ήλθε η δεύτερη περίοδος ανεργίας. Το ’11, για πάνω από δέκα μήνες…

Χωρίς αποζημιώσεις, χωρίς δεδουλευμένα…

Πεταμένοι στο δρόμο…

Αντέξαμε και πάλι…

Τώρα είμαστε και πάλι μπροστά στο φάσμα της πιο σκληρής ακόμη κατάστασης: των απλήρωτων εργαζόμεων!

Ατσάλι γίναμε και οι τέσσερις. Ο,τι και να μας συμβεί, δεν θα επιτρέψουμε σε κανέναν να μας διαλύσει. Να μας διασπάσει. Και τις δύο φορές με στήριξαν τα παιδιά μου… Μέχρι τον κουμπαρά τους άνοιξαν για να πάμε ψωνίσουμε…

Ούτε και τώρα θα μας λυγίσουν!»

Αυτό ήταν το δικό μου, μικρό κείμενο για το Ημερολόγιο ενός Ανέργου, μιας εθελοντικής προσπάθειας που ξεκίνησε πριν από ενάμιση χρόνο περίπου ο Χριστόφορος Κάσδαγλης με στόχο να σπάσει το ταμπού της ντροπής και να δώσει βήμα στους άνεργους προκειμένου να εκφραστούν, καταγράφοντας τα δικά τους βιώματα με κείμενα έως 350 λέξεων. Μια διαδικτυακή συνεργασία που φιλοδοξεί να συσπειρώσει διαφορετικά κανάλια επικοινωνίας, προκειμένου να μεγιστοποιηθεί το αποτέλεσμα – να αποκτήσουν οι άνεργοι τη φωνή που τους στερούν τα κυρίαρχα ΜΜΕ, αλλά και το πολιτικό σύστημα.

Πριν λίγες ημέρες το Ημερολόγιο έγινε και βιβλίο (εκδ. Καστανιώτης – επιμέλεια/σχολιασμός Χ. Κάσδαγλης) το οποίο περιλαμβάνει 155 από τις εκατοντάδες ιστορίες που υπάρχουν πια στο site (http://imerologioanergou.gr/).

«Άλλοτε συγκινητικά, άλλοτε ωμά και άλλοτε με εμπνευσμένο δημιουργικό τρόπο, άνεργες και άνεργοι από όλη την Ελλάδα καταγράφουν το βίωμά τους, διαμαρτύρονται, εξομολογούνται, ψυχαναλύονται και διατυπώνουν πολιτικό λόγο και προτάσεις. Το πολιτικό σύστημα, τα ΜΜΕ, η κοινωνία ολόκληρη αρνούνται να δουν καταπρόσωπο το πρόβλημα της ανεργίας που λυγίζει το πιο ζωντανό κομμάτι της χώρας. Οι ίδιοι οι άνεργοι, βουτηγμένοι στην ντροπή και στις προσωπικές ενοχές, συμμετέχουν άθελά τους σ’ αυτή τη συνωμοσία της σιωπής. Το imerologioanergou.gr φτιάχτηκε για να σπάσει αυτή την κοινωνική ομερτά, για να δώσει την ευκαιρία στους άνεργους να εκφραστούν, να σπάσουν το ταμπού της ντροπής και της σιωπής και τελικά να αυτοοργανωθούν και να πάρουν την τύχη τους στα χέρια τους.» γράφει στο προλογικό του σημείωμα ο Χ.Κ. και συμπληρώνει: «Απ’ αυτή τη διαδικασία προέκυψε κάτι πολύ μεγαλύτερο, αναδείχτηκε μια λογοτεχνία της ανάγκης, συγκλονιστικά κείμενα που αποτυπώνουν ανάγλυφα το μεγαλύτερο πρόβλημα, το μεγαλύτερο έγκλημα της εποχής μας».

Ως ένας από τους χιλιάδες ανέργους, για μεγάλο διάστημα, οφείλω ένα μεγάλο ευχαριστώ σε αυτήν την πρωτοβουλία. Κυρίως για δύο λόγους: ο πρώτος είναι αυτό το σπάσιμο της σιωπής και της ντροπής, πολλές φορές, που νιώθει ένας άνθρωπος που χάνει τη δουλειά του και βλέπει ολόκληρη τη ζωή του να καταρρέει και μαζί της, η ζωή ολόκληρης της οικογένειάς του. Το αίσθημα που νιώθει κάποιος όταν βρίσκεται εκτός της αγοράς εργασίας, ιδιαίτερα την πρώτη φορά που θα του συμβεί, μοιάζει πολύ με εκείνο ενός θύματος βιασμού που πιάνει τον εαυτό της να αναρωτιέται «μήπως έφταιξα κι εγώ σε κάτι; Μήπως εγώ το προκάλεσα;». Δημοσιοποιώντας, έστω και ανώνυμα, την ιστορία σου, αυτό το αίσθημα φεύγει. Λυτρώνεσαι από ενα μεγάλο ψυχολογικό βάρος. Παίρνεις κουράγιο από τους άλλους ομοιοπαθείς σου που άντεξαν και έμειναν όρθιοι.

Το δεύτερο, εξ’ ίσου σημαντικό, που καταφέρνει το Ημερολόγιο ενός Ανέργου είναι να δώσει πρόσωπο στην ανεργία, να δώσει πρόσωπο στα νούμερα και στις στατιστικές, να δείξει ότι το φαινόμενο της ανεργίας δεν είναι ένα λογιστικό αποτέλεσμα, ούτε ένα φύλλο Excel. Πρόκειται για τις ζωές, για τις ανάσες, τους εφιάλτες, τα ερείπια αλά και τις ελπίδες και τα όνειρα χιλιάδων ανθρώπων και των οικογενειών τους. Και είναι αυτή η λογιστικοποίηση της κρίσης που την κάνει ακαταμάχητη. Τα «ελλείματα», τα «πλεονάσματα», τα «χρηματοδοτικά κενά», τα «κουρέματα» και τα «δημόσια χρέη» στην πραγματικότητα κρύβουν και ταυτόχρονα παραπλανούν τους ανθρώπους. Οταν πάψουμε να μιλάμε σαν λογιστές, στελέχη χρηματιστηριακών εταιρειών ή σαν τραπεζίτες, όταν αρχίσουμε πάλι να μιλάμε σαν άνθρωποι, τότε τα πράγματα θα αρχίσουν να αλλάζουν. Γιατί μέσα από αυτόν τον ανθρώπινο λόγο θα μπορέσουμε να διατυπώσουμε τις προτάσεις μας για το μέλλον, θα μπορέσουμε να μετατρέψουμε την τραγική εμπειρία σε σχέδιο ζωής, θα μπορέσουμε να ξαναχτίσουμε ο,τι μας γκρέμισαν...