Τα μεγαλύτερα ψέματα του αιώνα

Διίστανται οι απόψεις για την προέλευση και τον χρόνο που γεννήθηκε το έθιμο της Πρωταπριλιάς, τα γνωστά σε όλους μας ψέματα, αν και υπάρχει συμφωνία στο ότι μας έχει έρθει από την Ευρώπη. Στον τύπο πάντως, η διάδοση του ψέματος είναι ακαριαία και οι

Η επικρατέστερη άποψη θέλει το έθιμο να ξεκίνησε από τους Κέλτες, στη Βορειοδυτική Ευρώπη, οι οποίοι ήταν δεινοί ψαράδες. Η εποχή του ψαρέματος ξεκινούσε την 1η Απριλίου. Όσο καλοί ψαράδες όμως και να ήταν, την εποχή αυτή του χρόνου τα ψάρια πιάνονται δύσκολα. Έτσι και αυτοί, όπως προστάζει ο «κώδικας δεοντολογίας» των ψαράδων όλων των εποχών,

Η δεύτερη εκδοχή, που θεωρείται και πιο βάσιμη ιστορικά, θέλει γενέτειρα του εθίμου την Γαλλία του 16ου αιώνα. Μέχρι το 1564 η πρωτοχρονιά των Γάλλων ήταν η «1η Απριλίου». Την χρονιά αυτή όμως, και επί βασιλείας Καρόλου του 9ου, αυτό άλλαξε και Πρωτοχρονιά θεωρούνταν πλέον η 1η Ιανουαρίου. Στην αρχή αυτό δεν το δέχτηκαν όλοι οι πολίτες. Οι αντιδραστικοί συνέχιζαν να γιορτάζουν, την παλαιά πλέον, πρωτοχρονιά τους την 1η Απριλίου, ενώ οι υπόλοιποι τους έστελναν πρωτοχρονιάτικα δώρα για να τους κοροϊδέψουν. Το πείραγμα αυτό μετατράπηκε με τον καιρό σε έθιμο.

Στην Ελλάδα, κάθε Πρωταπριλιά λέμε αθώα ψέματα με σκοπό να ξεγελάσουμε το «θύμα» μας. Σε κάποιες περιοχές, θεωρούν ότι όποιος καταφέρει να ξεγελάσει τον άλλο, θα έχει την τύχη με το μέρος του όλη την υπόλοιπη χρονιά. Σε κάποιες άλλες πιστεύουν ότι ο «θύτης» θα έχει καλή σοδειά στις καλλιέργειες του. Επίσης το βρόχινο νερό της πρωταπριλιάς, θεωρούν μερικοί, ότι έχει θεραπευτικές ιδιότητες. Όσο για το «θύμα», πιστεύεται ότι, σε αντίθεση με τον «θύτη», θα έχει γρουσουζιά τον υπόλοιπο χρόνο και πιθανότατα αν είναι παντρεμένος θα χήρεψει γρήγορα.

Στο ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ διαβάζουμε πως σύμφωνα με τον Έλληνα λαογράφο Λουκάτο το έθιμο αυτό αποτελεί ένα σκόπιμο «ξεγέλασμα των βλαπτικών δυνάμεων που θα εμπόδιζαν την όποια παραγωγή» όπως είναι η αρχή του μήνα τόσο για τον Μάρτιο, όσο και τον Απρίλιο υποχρεώνοντας πολλούς να λαμβάνουν διάφορα «αντίμετρα» (αλεξίκανα μέτρα). Επίσης και ο Έλληνας λαογράφος Γ. Μέγας συμφωνεί πως η πρωταπριλιάτικη «ψευδολογία» παραπλανά ελλοχεύουσες δυνάμεις του κακού, έτσι ώστε να θεωρείται από τον λαό ως σημαντικός όρος μαγνητικής ενέργειας (έλξης ή αποτροπής) για μια επικείμενη επιτυχία.

Τα μεγαλύτερα ψέματα

Τον προηγούμενο αιώνα, η τεχνολογία βοήθησε κάποιους να ξεγελάσουν χιλιάδες άτομα την ημέρα αυτή. Για παράδειγμα μια Αμερικάνικη εφημερίδα δημοσίευσε ένα άρθρο (στις αρχές του 20ού αιώνα), στο οποίο αναφερόταν ότι ο Τόμας Έντισον είχε εφεύρει μια μηχανή, η οποία μετέτρεπε το νερό σε κρασί. Οι μετοχές των εταιριών παρασκευής και διακίνησης οίνου, σημείωσαν κατακόρυφη πτώση στο χρηματιστήριο.

Ένα άλλο παράδειγμα μεγάλης πρωταπριλιάτικης φάρσας, είναι αυτή του δικτύου BBC το 1957. Τότε προβλήθηκε από το δίκτυο αυτό ένα ρεπορτάζ, στο οποίο Ιταλοί γεωργοί μάζευαν μακαρόνια από τα δέντρα που υποτίθεται ότι τα παράγουν. Παρόμοια ρεπορτάζ συνεχίζονται όμως μέχρι και σήμερα σχεδόν από το σύνολο των ΜΜΕ, που τις περισσότερες φορές αγγίζουν σημαντικά θέματα οικονομίας, διασκέδασης, κ.λπ.

Κατά τη διάρκεια της ιστορίας έχουν υπάρξει αρκετές τέτοιες περιπτώσεις που μάλιστα κατάφεραν να ξεγελάσουν ακόμα και την επιστημονική κοινότητα.

Μέρα που είναι ας δούμε κάποιες από τις πιο διάσημες τέτοιες φάρσες.

Το Γερμανικό περιοδικό Stern είχε ένα εντυπωσιακό αποκλειστικό θέμα, το 1983, με αποσπάσματα από τα κρυφά ημερολόγια του Αδόλφου Χίτλερ.

Το περιοδικό είχε πληρώσει 10 εκατομμύρια μάρκα (περίπου €4.6 εκατομμύρια) για να αποκτήσει τα ημερολόγια, που λέγεται πως είχαν διασωθεί μετά από ένα αεροπορικό δυστύχημα το 1945. Στην πραγματικότητα, τα ημερολόγια δεν ήταν τίποτα παραπάνω από το έργο του διάσημου πλαστογράφου Konrad Kujau, κάτι που φυσικά οι ιστορικοί αντιλήφθηκαν γρήγορα μετά την δημοσίευση των αποσπασμάτων.

Ο Kujau συνελήφθη και καταδικάστηκε σε 4 χρόνια φυλάκιση, αν και λίγα χρόνια αργότερα έγινε μία μικρή διασημότητα και μάλιστα έθεσε υποψηφιότητα για δήμαρχος στην Στουτγάρδη, χωρίς ωστόσο να εκλεχθεί. Πέθανε το 2000 από καρκίνο.

Το Turk ήταν ένα μηχάνημα που συντάραξε την Ευρώπη τον 18ο αιώνα, με την ικανότητα να παίζει σκάκι.

Έργο του Wolfgang Von Kempelen, είχε φτιαχτεί από διάφορους μικρο-μηχανισμούς και θεωρητικά μπορούσε να κερδίσει οποιονδήποτε παίκτη το ανταγωνιζόταν. Η αλήθεια όμως ήταν πως ένας εξαιρετικός παίκτης, κρυμμένος μέσα στο μηχάνημα, το λειτουργούσε με ειδικούς μαγνήτες και κατάφερνε έτσι να κερδίζει τους αντιπάλους του.

Η φάρσα μπόρεσε να ξεγελάσει πολλούς για πάνω από 80 χρόνια, μεταξύ των οποίων τα πιο λαμπρά μυαλά της ιστορίας όπως ο Ναπολέων Βοναπάρτης και ο Μπεν Φράνκλιν.

Πριν γίνει εισπρακτική επιτυχία του Hollywood, με τον Τομ Κρουζ, το «War of the Worlds» ήταν ένα γνωστό ραδιοφωνικό σκετς του σκηνοθέτη Orson Welles πίσω στο 1938. Αν και αρχικά δεν ήταν πρόθεση του να ξεγελάσει το κοινό, όταν έκανε την πρεμιέρα του, ο κόσμος στην Αμερική πίστεψε πως πραγματικά τους επιτίθονταν οι Αριανοί.

Πάνω από 6 εκατομμύρια άνθρωποι που άκουσαν την αναμετάδοση, ισχυρίζονταν πως έβλεπαν τα φωτεινά σημάδια στον ουρανό και μπορούσαν να μυρίσουν τα τοξικά αέρια. Παντού χρειάστηκε η παρεμβολή των αρχών και συγκεκριμένα, στην Ουάσινγκτον, μία τυχαία διακοπή ρεύματος πυροδότησε μεγάλη αναταραχή και οι κάτοικοι έτρεχαν προς τους λόφους να σωθούν από την επέλαση των Αριανών.

Το 1995, ο Αγγλος Ray Santilli είχε αποθανατίσει την αυτοψία ενός εξωγήινου στο σημείο όπου είχε γίνει το ατύχημα στο Roswell την δεκαετία του 1940.

Αν και είχε πολύ υψηλή τηλεθέαση, στην συνέχεια διαπιστώθηκε πως ήταν ένα πλαστό βίντεο. Ο ίδιος ο Santilli παραδέχτηκε πως πολλές από τις σκηνές είχαν γυριστεί στο διαμέρισμά του στο Κάμντεν με ψεύτικα σώματα από κούκλες, μυαλά από πρόβατα και εντόσθια από κοτόπουλα.

Μία άλλη φάρσα που έγινε διάσημη ήταν αυτή σε ένα χωριό του Sussex, το Piltdown, και κατάφερε να ξεγελάσει σχεδόν όλη την υφήλιο το 1912.

Σύμφωνα με τα λεγόμενα των υπευθύνων, είχαν βρει το απολίθωμα ενός κρανίου ενός προϊστορικού ανθρώπου, σε ένα κοντινό νεκροταφείο, το οποίο συμπλήρωσε το κενό –χρονολογικά- μεταξύ του πιθήκου και του πρώτου ανθρώπου. Αν και η επιστημονική κοινότητα ήταν σκεπτική με το εύρημα, για πάνω από 40 χρόνια θεωρούνταν ένα πραγματικό ιστορικό εύρημα. Τελικά το 1953, αποδείχθηκε η φάρσα και ειδικού παλαιοντολόγοι βρήκαν πως ήταν μία πολύ έξυπνη ένωση κομματιών από κρανία ανθρώπου , χιμπαντζή και πιθήκου .

Μία πιο πρόσφατη προσθήκη στις διάσημες φάρσες ανά τον κόσμο, ήταν αυτή του αγοριού-μπαλόνι το 2009. Μία οικογένεια στην Αμερική, ισχυριζόταν πως το 6χρονο παιδί της είχε σκαρφαλώσει σε ένα μεγάλο μπαλόνι που είχαν κατασκευάσει μόνοι τους.

Η είδηση πυροδότησε τεράστιο ανθρωποκυνηγητό σε όλη την χώρα και σχεδόν όλα τα μέσα είχαν έκτακτα δελτία για να ενημερώσουν τον κόσμο σχετικά με την υπόθεση του μικρού αγοριού. Το μπαλόνι τελικά προσγειώθηκε στο Detroit και ενώ κινητοποιήθηκαν όλες οι τοπικές αρχές δεν βρέθηκε τίποτα. Το αγόρι κρυβόταν όλη αυτήν την ώρα στην σοφίτα του σπιτιού του. Η οικογένεια έγινε διάσημη σε όλη την χώρα αλλά ο μικρός αποκάλυψε την φάρσα σε μία ζωντανή συνέντευξη που του έγινε στη τηλεόραση.

Τη δεκαετία του 1970, μία σειρά από σχέδια άρχισαν να εμφανίζονται σε λιβάδια και χωράφια στη Βρετανία. Συχνά έκαναν την εμφάνισή τους μέσα σε μία νύχτα και γίνονταν παγκοσμίως γνωστά αφού τα περιτριγύριζαν φήμες για εξωγήινους μέχρι και μαγνητικά πεδία.

Το 1991, δύο φαρσέρ αποκάλυψαν πως οι ίδιοι έφτιαξαν τους κύκλους. Αντί να κοπάσουν τα πράγματα, η φάρσα συνεχίζεται μέχρι και σήμερα με όλο και πιο περίτεχνα σχέδια στα χωράφια.

Οι νεράιδες Cottingley είναι μία σειρά φωτογραφιών που απεικονίζουν νεράιδες στο Bradford της Αγγλίας τον εικοστό αιώνα.

Την φωτογραφία τράβηξαν δύο νεαρά ξαδέρφια και κατάφεραν να εξάψουν την περιέργεια του κοινού, αλλά και του διάσημου Sir Arthur Conan Doyle που έγραψε ένα άρθρο υπερασπιζόμενος την αυθεντικότητα των φωτογραφιών. Για πάνω από 60 χρόνια, τα δύο κορίτσια ξεγέλασαν πολύ κόσμο αλλά στις αρχές του 1980 αποκάλυψαν πως 4 από τις φωτογραφίες που τράβηξαν ήταν πλαστές και τις έφτιαξαν με κομμένα χαρτόνια. Βέβαια, μέχρι και τον θάνατό τους υποστήριζαν πως η 5η και τελευταία φωτογραφία ήταν αυθεντική...