Οι διαχωρισμοί των πληθυσμών

Η σύγχρονη Τουρκία αναδύθηκε από τα ερείπια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Για να συγκεντρώσει μέσα στα σημερινά της σύνορα τον εθνοτικά τουρκικό πληθυσμό που ήταν άλλοτε διάσπαρτος σε όλη την αυτοκρατορία, κατέφυγε στην ωμή βία, αλλά και σε διεθνείς συμφωνίες.

Η Συνθήκη της Λωζάνης του 1923 ανάμεσα στην Ελλάδα και την Τουρκία εγκαινίασε την υποχρεωτική «ανταλλαγή πληθυσμών». !. 250. 000 Έλληνες «επαναπατρίστηκαν» στην Ελλάδα από την Τουρκία, ενώ 400.000

Τούρκοι μετεγκαταστάθηκαν από την Ελλάδα στην Τουρκία. Η συνθήκη συνομολογήθηκε μετά τον πόλεμο με την Ελλάδα, στη διάρκεια του οποίου η Τουρκία είχε διακηρύξει ότι δεν θα ανεχόταν πλέον Έλληνες στο τουρκικό έδαφος. Εκατοντάδες χιλιάδες Έλληνες κατέφυγαν τότε στο λιμάνι της Σμύρνης για να σωθούν επιβιβαζόμενοι σε ελληνικά πλοία (είχαν προηγηθεί μεγάλες σφαγές ακριβώς μπροστά από τις βρετανικές ναυτικές δυνάμεις που στάθμευαν ανοιχτά του λιμανιού).

Δύο χρόνια μετά τη Συνθήκη της Λωζάνης μια συνθήκη της Τουρκίας με τη Βουλγαρία άνοιξε τον δρόμο για την εθελούσια αποχώρηση από τη χώρα περίπου 1.000.000 Τούρκων. Τα επόμενα 30 χρόνια θα αποχωρούσαν άλλες 300.000 Τούρκοι. «ΟΙ αμιγείς πληθυσμοί», λέει ο Χέρντερ, «ήταν ο,τι ακριβώς ήθελαν οι νέες εθνικιστικές κυβερνήσεις και όλοι όσοι σχεδίαζαν την πληθυσμιακή πολιτική. Αυτοί θεωρούσαν τα εθνικά ήθη και την εθνική θρησκεία έκφραση της εθνικής ταυτότητας κάθε ανθρώπου»

Η μεγαλύτερη ροή προσφύγων υποκινήθηκε στη Ρωσία τον Α Παγκόσμιο Πόλεμο και μετά την Επανάσταση των Μπολσεβίκων το 1917. Στη διάρκεια του πολέμου, κατά την προέλαση του γερμανικού στρατού, οι Ρώσοι στρατιώτες ισοπέδωσαν τα χωριά και υποχρέωναν τους αγρότες να φύγουν. Μέχρι τον Δεκέμβριο του 1915 οι πρόσφυγες είχαν φτάσει τα 2,5 εκατομμύρια. Όσοι Γερμανοί ζούσαν στη ρώσικη επικράτεια μεταφέρθηκαν με βαγόνια μεταφοράς ζώων στη Σιβηρία και την Κεντρική Ασία. Παράλληλα αμφότερες οι πλευρές πάσχισαν να διώξουν τους Εβραίους από τα εδάφη τους.

Από την άλλη πλευρά, οι Γερμανοί προέλαυναν στη δυτική μεθόριο της Ρωσίας, όπου οι Εβραίοι ζούσαν νόμιμα σε οργανωμένες κοινότητες. Οι Γερμανοί όμως έκαναν επιδρομές και επιτάξεις. Τελικά μετέφεραν περίπου 35.000 Εβραίους στη Γερμανία για να δουλέψουν σε αγροκτήματα και εργοστάσια. Λόγω του πολέμου, οι Εβραίοι διασκορπίστηκαν στην Ευρώπη και στη Ρωσία.

Εκεί αντιμετώπισαν νέες βιαιότητες. Την περίοδο 1917-1921 ξέσπασαν τουλάχιστον 2.000 βίαιες αντιεβραϊκές ταραχές στις περιοχές όπου είχαν εγκατασταθεί. Μόνο στη Ρωσία και την Ουκρανία τα βίαια επεισόδια είχαν ως αποτέλεσμα να μείνουν άστεγοι περίπου 500.000 Εβραίοι, να καταστραφεί το 98% των εβραϊκών σπιτιών και να σκοτωθούν πάνω από 30.000 άνθρωποι. Μάλιστα υπάρχει πιθανότητα οι άνθρωποι που έχασαν τελικά τη ζωή τους να είναι πενταπλάσιοι».

Από το βιβλίο των Ίαν Γκόλντιν, Τζέφρυ Κάμερον & Μίρα Μπαλαρατζαν, Αυτοί δεν είναι σαν εμάς, μετ. Ελένης Αστερίου, υπότιτλος : Το παρελθόν και το μέλλον της μετανάστευσης, Πανεπιστημιακές εκδόσεις Κρήτης, σελ. 164-167.