Νέο και παλαιό αίμα

Η μετάβαση και η παραμονή νέων ανθρώπων στο εξωτερικό (για σπουδές κυρίως, αλλά και για σεμινάρια τύπου Erasmus, για γνωριμία ξένων πανεπιστημίων, για δουλειά ή και αγορά ευφυίας…) μοιάζει λίγο με σοβαρό τουρισμό. Τα εμπόδια είναι πολλά (η γλώσσα κυρίως, μετά η νοοτροπία, μετά το θεσμικό πλαίσιο ξένων πανεπιστημίων, το επίπεδο των καθηγητών, το γενικό κλίμα), αλλά το πλέον ανυπέρβλητο είναι η ίδια η καταγωγή του φοιτητή.  Αλλο πράγμα να συζητάς με ξένους και άλλο -  ριζικά διαφορετικό -  να γίνεσαι σαν κι αυτούς. Η κοινωνία στην οποία

ανατράφηκες και αγόρασες μυαλό σε ακολουθεί κατά πόδι, επιβιώνει μέσα σου ακόμα κι αν φαντάζεσαι οτι επιστρέφεις «άλλος άνθρωπος».

Αν ο φοιτητής παραμείνει στο εξωτερικό είναι βέβαιο ότι με τον καιρό θα αλλάξει μυαλά. Θα προαχθεί, θα κάνει οικογένεια, θα πάρει μια θέση -  μικρή ή μεγάλη -  στο πανεπιστήμιο, γενικά οι θεσμοί της ξένης χώρας θα του διδάξουν νέα συμπεριφορά. Ωστόσο το ποσοστό εκείνων που εκλέγουν το εξωτερικό είναι πολύ μικρότερο από κείνους που, μετά από κάποια πενταετία ή δεκαετία, αποφασίζουν να επιστρέψουν στην Ελλαδίτσα. Η τυπική άποψη για τους επαναπατριζόμενους  είναι περίπου  οδυσσειακή :  πολλές πόλεις επισκέφτηκε και σπούδασε το νου των ανθρώπων. Καλό αυτό αλλά τελικά αποδεικνύεται λίγο και ατροφικό.

Ο επαναπατριζόμενος αρχικά κρατάει σημαία νεωτεριστική, στις τρεις λέξεις που αρθρώνει η μια είναι ξένη, γενικά δηλαδή είναι « άλλος» άνθρωπος. Ιατρός, οικονομολόγος, πανεπιστημιακός, ειδήμων κάποιου νευραλγικού τομέα  τέλος πάντων  που υπόσχεται δουλειά, συνέπεια και κύρος. Η εξαίρεση υπάρχει πάντα, με τη διαφορά ότι το ντόπιο καθεστώς υπερέχει έναντι των νεοφερμένων. Η νοοτροπία  του δε βαριέσαι, του εμείς δεν θα σώσουμε τον κόσμο, του θέλουμε δεν θέλουμε θα τα αφήσουμε όπως τα βρήκαμε κτλ. εντέλει επιβάλλεται. Μάλιστα θα λέγαμε οτι ο νιόφερτος γίνεται κατά τι χειρότερος από κείνους που δεν πέρασαν τα σύνορα, διότι  προβάλλει  μια δεκαετία στερήσεων και  προσπαθειών που δικαιολογημένα θα πρέπει να ανταμειφθούν. Από κει και πέρα άρχεται η εξομοίωση και η διαφθορά.

Το παλαιό αίμα, με άλλα λόγια,  υπερισχύει του νέου αίματος για τον απλούστατο λόγο ότι ο «ξένος» θα πρέπει να απομονωθεί αν θέλει να αποτελέσει ρήξη στην κατεστημένη νοοτροπία, ενώ ο ντόπιος, παλιά καραβάνα με άκρες, γνωριμίες, πείρα και ικανότητα στις διπλές και τριπλές βαλίτσες, ανέρχεται, κερδίζει, ανέχεται κάθε λογής ρεμούλα και μαλαγανιά, αρκεί οι καταθέσεις στην τράπεζα (δηλαδή στην Ελβετία) να αυξάνουν (διότι το ή τα παιδιά θα πρέπει να σπουδάσουν στο εξωτερικό για να δούν Θεού πρόσωπο…).