Κυπριακό: Να μην επιβεβαιωθεί ξανά η «ιστορία των χαμένων ευκαιριών»

Ο ορισμός του Ευάγγελου Αβέρωφ για το Κυπριακό, ως η «ιστορία των χαμένων ευκαιριών», βρήκε την τραγική επιβεβαίωσή του με την κατάληξη του σχεδίου Άναν. Ο πρόεδρος Τάσσος Παπαδόπουλος, αφού εξαπάτησε τη διεθνή κοινότητα και δεσμευόταν πως έχει την ειλικρινή βούληση να δεχθεί έναν επώδυνο συμβιβασμό για να λυθεί το θέμα, στη συνέχεια εκφώνησε το περίφημο δακρύβρεχτο διάγγελμα και έστειλε στις ελληνικές καλένδες τη λύση του εθνικού θέματος. Παράλληλα, ενώ ως τότε η Κύπρος

εμφανιζόταν ως η πρόθυμη για τη λύση, μετά το δημοψήφισμα και τη στάση της κυπριακής κυβέρνησης, είδε τη διεθνή της εικόνα να αλλάζει: πλέον, η τουρκοκυπριακή πλευρά ήταν διεθνώς η επισπεύδουσα και η πρόθυμη για συμβιβασμό, ενώ η ελληνική αυτή που ήθελε να διατηρήσει το –τραυματικό σε κάθε περίπτωση- status quo. Μετά το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος, πολλοί είχαν σπεύσει να προεξοφλήσουν ότι «οι Κύπριοι, έστω κι αν δεν το κατάλαβαν, ψήφισαν την de jure διχοτόμηση του νησιού».

Πράγματι, έκτοτε, άρχισε να ωριμάζει διεθνώς η «ιδέα» δύο ξεχωριστών κρατών, η τουρκοκυπριακή πλευρά παραλίγο να αποκτήσει επίσημη διεθνή υπόσταση και όλα έδειχναν ότι το Κυπριακό θα «λυνόταν» με τον χειρότερο δυνατό τρόπο. Ο πρόεδρος Χριστόφιας, στη συνέχεια, επιχείρησε να διορθώσει το λάθος του να συστρατευθεί με τον πρόεδρο Τάσσο και διεξήγαγε, με τον τότε τουρκοκύπριο ηγέτη Μεχμέτ Αλί Ταλάτ ειλικρινείς συνομιλίες, που φαινόταν ότι κάπου θα καταλήξουν. Και μετά ήρθε ο Ντερβίς Έρογλου και όλα έδειχναν πως οδεύουν εκ νέου προς τη διχοτόμηση.

Νέα ευκαιρία

Τώρα, αυτή η αναπόδραστη –εφόσον δεν βρεθεί κοινά συμφωνημένη και βιώσιμη λύση- πορεία προς την επίσημη διχοτόμηση φαίνεται πως μπορεί να ανακοπεί. Ή, τουλάχιστον, αχνοφαίνεται μία τέτοια ευκαιρία. Υπό το βάρος και των αφόρητων διεθνών πιέσεων προς τη Λευκωσία, αλλά και προς την Άγκυρα, στο Κυπριακό παρατηρούνται ραγδαίες –έστω και υπογείως- εξελίξεις. Η έκδοση του Κοινού Ανακοινωθέντος και η έναρξη διαλόγου για την διευθέτηση του ζητήματος αποτελεί μία νέα αρχή. Ίσως, μία δεύτερη ευκαιρία για την ελληνοκυπριακή πλευρά να συναισθανθεί ότι το Κυπριακό θα λυθεί με επώδυνο συμβιβασμό –συμβιβασμό για όλους και, επίσης, επώδυνο για όλους…

Ο πρόεδρος Αναστασιάδης, που στο εθνικό θέμα ανέκαθεν υπήρξε τολμηρός, φαίνεται πως έχει τη βούληση να συζητήσει ένα νέο σχέδιο. Και προς το παρόν, όλες οι συγκεχυμένες, είναι η αλήθεια, πληροφορίες, δείχνουν πως αν ένα τέτοιο σχέδιο υπάρξει, δε θα είναι χειρότερο από το σχέδιο Άναν. Μπορεί, δηλαδή, οι Κύπριοι να μην «πληρώσουν» καν το «όχι» του 2004, αν και είθισται στη διπλωματία των εκκρεμών θεμάτων κάθε σχέδιο που παρουσιάζεται να είναι χειρότερο από το προηγούμενο –τουλάχιστον για εκείνους που κωλυσιεργούν και απομακρύνουν τη λύση.

Στην προθυμία του προέδρου Αναστασιάδη να μπει σε τροχιά επίλυσης το Κυπριακό φαίνεται πως συγκλίνει και το ΑΚΕΛ, αφού η πρώτη αντίδραση του Άντρου Κυπριανού ήταν σε μετριοπαθή κατεύθυνση.

Προκλήσεις για όλους

Σε κάθε περίπτωση, είναι σαφές ότι το κοινό ανακοινωθέν είναι η αρχή και όχι η κατάληξη. Αυτό επαναλαμβάνει μονότονα, τουλάχιστον, και η κυπριακή ηγεσία. Όπως και να ‘χει, αν οι συζητήσεις μπουν στο δρόμο τους και το Κυπριακό φτάσει πάλι στην ιστορική καμπή ενός σχεδίου επίλυσης, οι προκλήσεις και οι ευθύνες θα είναι μεγάλες για όλους: για τη Λευκωσία και για την Αθήνα. Και, ενώ όλα δείχνουν ότι το ΑΚΕΛ και ο πρόεδρος Αναστασιάδης μπορούν να βρουν ένα σημείο επαφής, μένει να φανεί πώς θα «χειριστούν» τα εγχώρια κόμματα το θέμα. Ο πρωθυπουργός, που ήταν φανατικός πολέμιος του σχεδίου Άναν, ήδη προειδοποίησε, στη συνάντηση με τον πρόεδρο Αναστασιάδη την περασμένη Παρασκευή, πως «πρέπει να διδαχθούμε από το πρόσφατο παρελθόν», υπονοώντας ότι ο ίδιος δε θα δεχθεί μία νέα εκδοχή ενός σχεδίου σαν αυτό του 2004. Ωστόσο, ακόμη κι αν διαφωνεί ο Αντώνης Σαμαράς με το νέο σχέδιο –αν αυτό προκύψει- δύσκολα θα «αδειάσει» τη Λευκωσία, αν υπάρξει ομοφωνία τουλάχιστον μεταξύ ΔΗΣΥ και ΑΚΕΛ. Το δόγμα «η Λευκωσία αποφασίζει, η Αθήνα συμπαρίσταται» είναι πολύ ισχυρό για να το σπάσει ένας αθηναϊκός φανατισμός.

Προκλήσεις, φυσικά θα αναδειχθούν στην περίπτωση ενός νέου σχεδίου και για τον ΣΥΡΙΖΑ. Η Κουμουνδούρου, ως Συνασπισμός, είχε σταθεί στο ύψος των περιστάσεων επί προεδρίας Νίκου Κωνσταντόπουλου και, έπειτα από σκληρή εσωκομματική μάχη, το «ναι» υπερίσχυσε με μικρή διαφορά και έγινε θέση του κόμματος. Η πρώτη αντίδραση, αυτή περί «προδοτικού σχεδίου» του Παναγιώτη Λαφαζάνη, ήταν προβλέψιμα απογοητευτική.

Σε κάθε περίπτωση, αν το κοινό ανακοινωθέν καταλήξει κάπου, οι πολιτικοί στη Λευκωσία και την Αθήνα θα έρθουν αντιμέτωποι με την Ιστορία. Και το Κυπριακό παρα-είναι μεγάλο και «ταλαιπωρημένο» θέμα για να μπει στην διελκυστίνδα της καθημερινής πολιτικής αντιπαράθεσης. Ίσως, αυτό το νέο σχέδιο που βρίσκεται (;) στα σπάργανα, να είναι πραγματικά η τελευταία ευκαιρία πριν τη διχοτόμηση. Όλοι, συνεπώς, οφείλουν να ζυγίσουν προσεκτικά τη στάση τους. Αλλιώς, μετά θα είναι αργά για δάκρυα, για γραφικά διαγγέλματα περί «κράτους και κοινότητας» και για στείρα αντιπαράθεση μεταξύ «μνημονιακών» και «αντιμνημονιακών».