ΚΩΣΤΗΣ ΠΑΠΑΓΙΩΡΓΗΣ

Μίστερ Μπιν…

Ένα από τα παράδοξα της κωμικής τέχνης είναι ότι πολλοί από αυτούς που την ασκούν δεν έχουν ιδιαίτερες φιλίες με το γέλιο. Αξέχαστη και αγέλαστη μούρη ήταν και είναι βέβαια ο Μπαστερ Κήτον που δεν επέτρεψε ποτέ να «σπάσει» το πρόσωπό του και να παραδοθεί σε άκρατο γέλωτα. Και στη δική μας κωμική παράδοση, ο Σταυρίδης για παράδειγμα δεν ανήκε στους γελαστούς κωμικούς, παρόμοια ο Kωνσταντινοπολίτης Λογοθετίδης και μια πλειάδα ημιχαμογελαστών κωμικών που δεν είχαν ξεδιαλύνει τη διαφορά της φάρσας από το κωμικό.

Όπως ξέρουμε, τα ιερά βιβλία, η Παλαιά Διαθήκη για παράδειγμα, δεν φιλοξενούν το κωμικό, ενώ αντίθετα ο Πλάτωνας έπλασε την αριστουργηματική σκηνή με τον λόξιγκα του Αριστοφάνη. Το «αττικόν άλας» επέτρεπε κάθε λογής λεπτότητες και ευφυείς παραδρομές, καθότι η «ευθυμία» γειτόνευε ενίοτε με την φαιδρότητα και την ιλαρότητα. Ο Αριστοφάνης, θα λέγαμε, παρουσίασε δράματα με κωμικό τρόπο, απεναντίας οι τραγικοί δεν μπορούμε να πούμε ότι δώρισαν στην Αθήνα κωμικές ιστορίες γραμμένες με δραματικό τρόπο. Άρα μεταξύ δράματος και κωμωδίας υπάρχει διαχωριστική γραμμή.

Τιμημένο τέκνο της βρετανικής κωμωδίας, ο Μίστερ Μπίν επέλεξε να ενσαρκώσει το μοναχικό άτομο αξιοποιώντας μιαν απίθανη σειρά από παρεξηγήσεις που καταλήγουν περίτεχνα σε ξεκαρδιστικά συμβάντα. Αν θυμηθούμε την επίσκεψη του Μπιν στον οδοντογιατρό, στη Βασίλισσα, στο ξενοδοχείο, αν παρακολουθήσουμε τις περιπέτειές του στο λούνα παρκ, στο παγκάκι όπου κάθεται να απολαύσει το σάντουιτς του, τις αδέξιες κινήσεις του ως οδηγού κλπ. συνειδητοποιούμε ότι οι γκάφες συνυφαίνονται με το εγώ.

Όταν για παράδειγμα σπρώχνει κάποιο αυτοκίνητο για να του πάρει τη θέση στο παρκάρισμα, όταν πηγαίνει στην εξοχή για να χαλαρώσει και εμπλέκεται σε χίλιες δυο παρεξηγήσεις ουσιαστικά δεν καλλιεργεί μόνο το γέλιο, αλλά πέραν τούτου –διά της διογκώσεως – καταλήγει στο συμπέρασμα ότι το «γελοίο» είναι συνυφασμένο με τον άνθρωπο – άσχετα ποιος είναι αυτός.

Το ιδιαιτέρως χαρακτηριστικό βέβαια είναι ότι ο Μίστερ Μπίν δεν εμφανίζεται παντρεμένος, με παιδιά, με συγκεκριμένη εργασία και τα παρόμοια. Αντίθετα είναι «μοναχικό καλάμι», μοναξιασμένος μαγκούφης, με άλλα λόγια είναι ο φέρων τις γελοίες αμαρτίες του κόσμου. Αν η διόγκωση των καταστάσεων, οι παρεξηγήσεις και οι διαβατικές κακίες είναι συνυφασμένες με την μπινική συμπεριφορά, δεν μας διαφεύγει και κάποια σαδιστική (παιδική σχεδόν) εκδίκηση σε κάθε κακία που εκφράζει ο Μπίν.

Αν τώρα ενδώσουμε στο εξής δίλημμα: ο δραματικός ηθοποιός μπορεί να παίξει κωμωδία ή ο κωμικός ηθοποιός δράμα, ο τρίτος παράγων, αυτός που είναι αδιάφορος προς τα στιλ και τις χαρακτηρολογίες, ήτοι η ίδια η ζωή, συχνά καταφεύγει στη σύμφυση. Τι είναι άλλωστε το χιούμορ αν όχι η ευγένεια της απελπισίας;