Γ.Στουρνάρας: Μας κάνει καλό το μνημόνιο

Ο υπουργός Οικονομικών εξήρε το ρόλο της τρικομματικής κυβέρνησης λέγοντας χαρακτηριστικά ότι αυτή «πέρασε τις παιδικές της ασθένειες, ενώ για τις δύσκολες αποφάσεις που λαμβάνονται είπε «δυστυχώς δεν υπάρχουν διαφορετικές λύσεις».

Καταφέρθηκε δε ενάντια στην αντιπολίτευση λέγοντας ότι δεν έχει προσφέρει μέχρι σήμερα κάτι δημιουργικό και πως επενδύει διαρκώς στην καταστροφή.

Με αφορμή το βιβλίο του κ. Πρετεντέρη, το οποίο αποκάλεσε συναρπαστικό αφήγημα, υποστηρίζοντας ότι σε αυτό αποτυπώνεται σε όλη του τη μεγαλοπρέπεια το πρόβλημα του οικονομικού μοντέλου της μεταπολίτευσης και

η αδυναμία της χώρας να το διαχειριστεί, σχολίασε μεταξύ άλλων ότι βρίσκει ένα κοινό χαρακτηριστικό από την περίοδο της μεταπολίτευσης έως σήμερα και αυτό είναι ότι συστηματικά δαπανούσαμε παραπάνω απ’ ό,τι παρήγαμε.

Ο υπουργός συνέχισε την ομιλία του σχετικά με το ξέσπασμα της κρίσης το 2009-2010 κάνοντας λόγο για το συνδυασμό δύο παραγόντων, αυτών της αποκάλυψης της πραγματικής διάστασης του ελληνικού δημοσιονομικού προβλήματος και της επανατιμολόγησης των κινδύνων διεθνώς μετά την κατάρρευση της Lehman Brothers, ενώ για την ένταση τη κρίσης, αυτή την αποδίδει στην έλλειψη σχεδίου αντιμετώπισής της από την Ευρωζώνη.

Μάλιστα ο υπουργός έκανε και μια ανάλυση για το τι κάνει το μνημόνιο και πως αυτό «βοηθάει» τη χώρα μας.

«Τι κάνει το μνημόνιο; Το μνημόνιο μάς αναγκάζει στην ουσία να κλείσουμε το κενό μεταξύ παραγωγής και δαπάνης και μάς προσφέρει χρηματοδοτικούς πόρους όσο οι αγορές παραμένουν κλειστές. Βέβαια, το μνημόνιο το κάνει αυτό σε σύντομο χρονικό διάστημα, προκειμένου οι δανειστές να μην βάλουν πάρα πολλά λεφτά» είπε ο ίδιος στο κοινό που τον παρακολουθούσε και πρόσθεσε ότι το Eurogroup αντάμειψε τη χώρα για τις αποφάσεις της. Ακόμη υποστήριξε ότι έχουμε καλύψει τη μεγαλύτερη απόσταση, λέγοντας χαριτολογώντας, «Βέβαια όπως σε κάθε μαραθώνιο τα τελευταία χιλιόμετρα είναι πιο δύσκολα γιατί ο δρομέας είναι κουρασμένος».

Αναλυτικά η ομιλία του υπουργού Οικονομικών, Γιάννη Στουρνάρα, στην παρουσίαση του βιβλίου του δημοσιογράφου Γιάννη Πρετεντέρη «Ο Ψυχρός Εμφύλιος» έχει ως εξής;

Συναρπαστικό αφήγημα. Σίγουρα ο ιστορικός αυτής της σκοτεινής περιόδου δεν θα το αγνοήσει. Δείχνει σε ολη του τη μεγαλοπρέπεια το πρόβλημα του οικονομικού μοντέλου της μεταπολίτευσης, την αδυναμία της χώρας να το διαχειριστεί και την ατυχή κατάληξή του, που δεν ήταν άλλη από την προσφυγή στον μηχανισμό διάσωσης, αυτό δηλαδή που αποκαλούμε μνημόνιο.

Σαφώς και δεν ήταν ίδια όλη η περίοδος της μεταπολίτευσης μέχρι σήμερα. Υπήρχε, όμως, ένα κοινό χαρακτηριστικό: ότι συστηματικά δαπανούσαμε παραπάνω απ’ ό,τι παρήγαμε από την πρώτη μέρα της μεταπολίτευσης και μέχρι σχεδόν σήμερα. Σήμερα κλείνει κάπως αυτό: Η διαφορά ήταν μικρή στην αρχή ας πούμε 105 με 100, δηλαδή 5%, πολύ μεγάλη όμως στο τέλος της δεκαετίας του 2000, 117 με 100, δηλαδή 17%. Αυτή η διαφορά ήταν το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών ως ποσοστό του ΑΕΠ. Τα ποσοστά που αναφέρω είναι πραγματικά. Αγνοήσαμε τη συνεχή χειροτέρευση του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών. Αυτή ακριβώς η χειροτέρευση οδήγησε στη διόγκωση του εξωτερικού χρέους. Όλοι φταίμε γι’ αυτό. Φταίμε, επίσης, όχι γιατί το κάναμε, αλλά και γιατί διστάσαμε να πούμε στον κόσμο την αλήθεια για την ανάγκη να κλείσουμε αυτό το κενό. Το κενό αυτό θα μπορούσε να κλείσει σταδιακά, τόσο από την πλευρά της δαπάνης , π.χ. με την μείωση των δημοσίων δαπανών ή με την κατάργηση των αδικαιολόγητων φοροαπαλλαγών, όσο και από την πλευρά της παραγωγής π.χ. με αύξηση της παραγωγικότητας. Αλλά διστάσαμε. Όχι μόνο δεν μειώσαμε τις δημόσιες δαπάνες αλλά τις αυξήσαμε, μάλιστα δραματικά. Για την παραγωγικότητα και την ανταγωνιστικότητα, κάναμε πολύ λίγα. Θα μπορούσαμε να ανοίγαμε έγκαιρα τα κλειστά επαγγέλματα, να μειώναμε τα γραφειοκρατικά εμπόδια στις επενδύσεις, ιδιαίτερα αυτά που αφορούν τις ξένες επενδύσεις, να κάναμε εκτεταμένες ιδιωτικοποιήσεις, να αξιοποιούσαμε την δημόσια γη. Η Ελλάδα έχει δημόσια γη, ως ποσοστό του ΑΕΠ, πολύ παραπάνω από οποιαδήποτε άλλη χώρα της Ευρωζώνης. Αυτό το αγνοήσαμε, δηλαδή προτιμήσαμε να κόβουμε μισθούς και συντάξεις παρά να αξιοποιούμε δημόσια γη. Δεν το κάναμε, λοιπόν, καθόλου ή το κάναμε πολύ λίγο. Δεν αλλάξαμε αναπτυξιακό πρότυπο παρά τις ενδείξεις της κατάρρευσης του προϋπάρχοντος αναπτυξιακού προτύπου.

• Γιατί η κρίση ξέσπασε το 2009-2010;

Ξέσπασε ως συνδυασμός δύο πραγμάτων:

α) της αποκάλυψης της πραγματικής διάστασης του ελληνικού δημοσιονομικού προβλήματος,

β) με την επανατιμολόγηση κινδύνων διεθνώς μετά την κατάρρευση της Lehman Brothers. Δηλαδή, ενώ είχαμε προβλήματα δεν τα είχαν δει οι αγορές, γιατί έτσι δουλεύουν, με νοοτροπία «κοπαδιού». Όταν πάνε όλα καλά, ανεβάζουν το «κύμα» επάνω. Όταν πάνε άσχημα, κατακρημνίζονται όλα.

• Τι εξηγεί την ένταση της κρίσης:

Η έλλειψη σχεδίου αντιμετώπισής της από την Ευρωζώνη. Δεν ήταν τελικά μόνο η Ελλάδα. Είναι εσφαλμένη η άποψη ότι για όλα φταίει μόνο η Ελλάδα, η Πορτογαλία, η Ιρλανδία, η Κύπρος και άλλες χώρες. Υπήρξε πανικός. Πολλοί στην αρχή φλέρταραν με την ιδέα να γίνει η Ελλάδα Ιφιγένεια. Η Ελλάδα δεν έγινε Ιφιγένεια- ευτυχώς-, αλλά η μαμή της ιστορίας. Λόγω της Ελλάδας άρχισε η Ευρωζώνη να απόκτα βασικά στοιχεία αντιμετώπισης κρίσεων. Αργά και βασανιστικά, όμως, και με κόστος ύφεσης σε όλη την Ευρωζώνη. Οι χώρες με πιστοληπτική ικανότητα ΑΑΑ αρνούνται στην αρχή την ανάγκη να βάλουν χρήματα στους μηχανισμούς διάσωσης, ενώ στην πραγματικότητα έχουν όφελος από την κρίση. Η Γερμανία δανείζεται σήμερα με σχεδόν μηδενικό επιτόκιο. Προσαρμοστήκαν, όμως, σε κάποιον βαθμό μετά.

• Θα μπορούσε η Ελλάδα να κάνει κάτι διαφορετικό π.χ. να μην μπει στο Μνημόνιο; Όχι, δυστυχώς. Όταν οι αγορές είναι κλειστές και δεν μπορείς να δανειστείς, όταν δεν υπάρχει άλλη χώρα να σε δανείσει, διαπραγματεύεσαι τους όρους της διάσωσής σου. Για όσους πιστεύουν το αντίθετο, η Κύπρος είναι το τρανότερο και το εγγύτερο παράδειγμα.

• Η εναλλακτική λύση είναι η έξοδος από το ευρώ. Θα ήταν, και είναι, καταστροφική η λύση αυτή. Το βιοτικό μας επίπεδο θα έπεφτε τόσο πολύ και θα γύριζε τη χώρα δεκαετίες πίσω.

• Τι κάνει το μνημόνιο; Το μνημόνιο μάς αναγκάζει στην ουσία να κλείσουμε το κενό μεταξύ παραγωγής και δαπάνης, που αναφέρθηκε πριν, και μάς προσφέρει χρηματοδοτικούς πόρους όσο οι αγορές παραμένουν κλειστές. Βέβαια, το μνημόνιο το κάνει αυτό σε σύντομο χρονικό διάστημα, προκειμένου οι δανειστές να μην βάλουν πάρα πολλά λεφτά.

Αυτά για το παρελθόν.

Η Ελλάδα κατόρθωσε τελικά να σταθεί στα πόδια της. Μάζεψε τα κομμάτια της. Επέζησε. Διαπραγματεύτηκε όσο μπορούσε καλύτερα, δεδομένων των δυσκολιών. Σήμερα η στάση των αγορών έχει αλλάξει και αλλάζει απέναντι μας. Ουδείς μιλά πλέον για έξοδο από το ευρώ. Έχουμε καλύψει πλέον τα 2/3 του δρόμου που απαιτείται για την δημοσιονομική εξυγίανση και τα ¾ του δρόμου για την αποκατάσταση της ανταγωνιστικότητας. Έχουμε καλύψει δηλαδή τη μεγαλύτερη απόσταση. Βέβαια, όπως σε κάθε μαραθώνιο τα τελευταία χιλιόμετρα είναι πιο δύσκολα γιατί ο δρομέας είναι κουρασμένος.

Το Eurogroup μας αντάμειψε γι’ αυτό, παρόλο που πολλοί κάνουν ότι το αγνοούν, με τους εξής έξι τρόπους:

α) Κουρεύτηκε το χρέος μας κατά 40 δισ. ευρώ στο τέλος του 2012.

β) Μειώθηκαν τα επιτόκια δανεισμού μας κάτω από 2% (Πόσες άλλες χώρες έχουν αυτή την ευκαιρία;)

γ) Δόθηκε επιμήκυνση εξόφλησης μέχρι το 2040 και περίοδος χάριτος δέκα χρόνια.

δ) Η απαίτηση δημοσιονομικής εξυγίανσης επεκτάθηκε κατά δύο χρόνια, μέχρι το 2016 αντί για το 2014 που ήταν στην αρχή.

ε) Επιστρέφονται στην Ελλάδα από τις Κεντρικές Τράπεζες της Ευρωζώνης μέσω των κυβερνήσεών τους, αρκετά από τα κέρδη από τη διακράτηση ελληνικών ομολόγων των Κεντρικών Τραπεζών της Ευρωζώνης.

στ) στην απόφαση του Eurogroup της 27ης Νοεμβρίου του 2012 προβλέπεται ότι το χρέος θα μειωθεί κι άλλο, όταν η Ελλάδα πετύχει πρωτογενές πλεόνασμα.

Μένουν, βέβαια, ακόμη πολλά να γίνουν. Στην αγορά εργασίας πρέπει να μειώσουμε δραστικά την ανεργία, στην αγορά ενέργειας πρέπει να μειώσουμε τα ταμειακά ελλείμματα. Πρέπει να άρουμε τα εναπομείναντα εμπόδια στην ομαλή λειτουργία του ανταγωνισμού. Να τελειώσουμε σύντομα την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών. Να αξιοποιήσουμε τα 44 δισ. που έχουμε διαθέσιμα από τα ευρωπαϊκά ταμεία – συμπεριλαμβανομένου και του αγροτικού ταμείου – από σήμερα μέχρι το 2020.

• Σχεδιάζουμε, στο πλαίσιο της τρικομματικής κυβέρνησης, το νέο αναπτυξιακό πρότυπο και το νέο πρότυπο απασχόλησης. Πριν λίγες μέρες έγινε μια ενδιαφέρουσα σύσκεψη, με τη συμμετοχή των τριών κομμάτων, στο ΥΠΟΙΚ γι αυτό ακριβώς το σκοπό. Το Μάιο καταθέτουμε ένα φιλόδοξο νομοσχέδιο για την απλοποίηση του φορολογικού συστήματος. Υλοποιούμε ένα μεγαλεπήβολο σχέδιο ιδιωτικοποιήσεων και αξιοποίησης της δημόσιας γης.

• Η διαπραγμάτευση για να πάρουμε τις επόμενες δόσεις παραμένει πολύ δύσκολη. Μόλις ολοκληρώσαμε μια διαπραγμάτευση με την τρόικα και σας πληροφορώ ότι τα πράγματα δεν είναι καθόλου απλά, είναι δύσκολα. Έχουμε, όμως, βελτιώσει αρκετές από τις επιδόσεις μας, ιδιαίτερα στον δημοσιονομικό τομέα, στην ανταγωνιστικότητα και στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών. Φέτος ίσως θα είναι η πρώτη χρονιά, ύστερα από 40 χρόνια, που θα έχουμε μηδενικό ισοζύγιο. Και δεν προέρχεται μόνο από τη μείωση των εισαγωγών, αλλά και από αύξηση εξαγωγών, λόγω βελτίωσης της ανταγωνιστικότητας. Η τρικομματική κυβέρνηση, παρά τις δυσκολίες, πέρασε τις παιδικές της ασθένειες. Χθες, οι τρείς πολιτικοί αρχηγοί ήρθησαν στο ύψος των περιστάσεων. Έδειξαν αυτογνωσία και πολιτικό ρεαλισμό.

• Δουλεύουμε σκληρά νυχθημερόν. Λύνουμε τα προβλήματα που ανακύπτουν. Λίγοι γνωρίζουν, για παράδειγμα, την ταχύτητα με την οποία προχωρήσαμε για να θωρακίσουμε τις ελληνικές καταθέσεις στα υποκαταστήματα των κυπριακών τραπεζών στην Ελλάδα.

• Δεν υπάρχουν εύκολες λύσεις και δεν υπάρχουν – δυστυχώς- και διαφορετικές λύσεις. Όσοι λένε ότι υπάρχουν λένε ψέματα. Η αντιπολίτευση δεν έχει, δυστυχώς, προσφέρει μέχρι σήμερα κάτι δημιουργικό. Επενδύει διαρκώς στην καταστροφή.

• Έχουμε πάρει την τύχη της χώρας στα χέρια μας. Στεκόμαστε στα πόδια μας με αξιοπρέπεια, αυτοπεποίθηση και αυτογνωσία. Αισθανόμαστε ότι είμαστε κύριοι της μοίρας μας, ότι ελέγχουμε την ψυχή μας. Βγάζουμε τη χώρα από τη σκοτεινότερη ίσως περίοδο της σύγχρονης ιστορίας της. Σας καλούμε όλους να στρατευτείτε μαζί μας.