ΧΡΗΣΤΟΣ Β. ΜΑΣΣΑΛΑΣ

Η αναζήτηση της δημοκρατίας…

Παρά τις περιπέτειές της, σημαντικά από τα αρχικά συστατικά της δημοκρατίας εμπνέουν και σήμερα διανοητές και φωτισμένους πολιτικούς. Η αρχαία «πόλις-κράτος» παραμένει ένα θέατρο ιδεών αλλά και σχολείο πολιτικής σύνεσης…

Οι κυριότερες διαφορές της αρχαίας Αθηναϊκής δημοκρατίας από τις σύγχρονες δυτικές δημοκρατίες είναι: α) εκείνη άμεση, οι σημερινές συμμετοχικές, β) ο δήμος τότε ήλεγχε την εξουσία, ο λαός σήμερα όχι, γ) τότε δεν υπήρχε διάκριση των εξουσιών, σήμερα υπάρχει, δ) η

ιδιότητα του πολίτη τότε ερμηνευόταν ως ενεργός συμμετοχή στα κοινά, σήμερα ο πολίτης είναι, μάλλον, «ιδιώτης», ε) τότε υπήρχαν αστικά δικαιώματα, τώρα υπάρχουν και ανθρώπινα δικαιώματα και στ) τότε δεν υπήρχε κοινωνικό κράτος, τώρα σιγά-σιγά χάνεται…

Ζούμε σε μια εποχή που συζητάμε για τα πάντα εκτός από το θέμα της δημοκρατίας. Η δημοκρατία είναι, σήμερα, το όνομα αυτού που δεν μπορούμε να έχουμε, και, όμως, δεν μπορούμε να πάψουμε να αναζητάμε.. Έχουμε ανάγκη ενός συνεκτικού συνόλου απόψεων σχετικά με τους τρόπους με τους οποίους θα πρέπει να ασκείται η εξουσία, με ποιους περιορισμούς και για ποιους σκοπούς. Ο λόγος που υπαγορεύει την ανάγκη αυτή είναι το διευρυνόμενο χάσμα ανάμεσα στα τυπικά κυρίαρχα εκλογικά σώματα και τη μη υπόλογη εκτελεστική εξουσία.

Τα δύο βασικά στοιχεία-κλειδιά στη δημοκρατία είναι: η λαϊκή συμμετοχή στη λήψη αποφάσεων σε εθνικό ή κεντρικό καθώς και σε τοπικό επίπεδο και η ευθύνη όσων κατέχουν αξιώματα απέναντι σ’ αυτούς που ισχυρίζονται ότι εκπροσωπούν. Στις μέρες μας εκείνο που βιώνουμε είναι «μιας μέρας εξουσία »του λαού, κάθε τέσσερα περίπου χρόνια…

Μπορεί ν’ αλλάξει κάτι;

Η τεχνολογία μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στη διαδικασία ριζοσπαστικού εκδημοκρατισμού.

Όπως είναι γνωστό, η διείσδυση τηλεοπτικών εικόνων  στον ιδιωτικό βίο των ψηφοφόρων, μεταμόρφωσε τον πολιτικό πολιτισμό μας, πιθανώς αμετάκλητα. Οι πολιτικοί άλλαξαν style και περιεχόμενο λόγου, προκειμένου να εκμεταλλευτούν τη νέα επανάσταση στην επικοινωνία.

Το γεγονός αυτό εγείρει τα ερωτήματα: α) γιατί τα ΜΜΕ δεν χρησιμοποιούνται με τέτοιο τρόπο, ώστε να προκύπτει αυθεντικός διάλογος ανάμεσα σε κυβερνώντες και κυβερνώμενους; β) γιατί η συμμετοχική πολιτική να περιορίζεται μόνο στην εκλογική πολιτική; γ) γιατί δεν αξιοποιείται η νέα δυνατότητα για να επεκταθεί «η ευθύνη λήψης αποφάσεων» (σκέψη και συζήτηση με πολλούς, σχετικά με κρίσιμες κοινωνικές επιλογές);

Στην πατρίδα μας έχουν αρχίσει κάποιες «νεφελώδεις» προσπάθειες ανοιχτής διακυβέρνησης, αλλά έχουν δημιουργήσει μάλλον σύγχυση παρά  ενίσχυση της συμμετοχής του πολίτη στα κοινά (πληροφόρηση, αξιολόγηση, θέση). Πρέπει να γίνει  κοινή συνείδηση ότι, όποιος είναι κύριος της ψήφου του έχει δικαίωμα να γνωρίζει, να αξιολογεί και να ελέγχει τις αποφάσεις της εξουσίας.

Τα βασικά εμπόδια που παρεμβάλλονται σε μια τέτοια προοπτική είναι: α) η έλλειψη σχετικής εκπαίδευσης και κριτικής παιδείας (χωρίς αυτές τις προϋποθέσεις η νέα τεχνολ