ΑΝΑΖΗΤΩΝΤΑΣ ΤΟΝ ΑΝΝΙΒΑ, ΤΟΝ ΝΙΚΙΑ ΚΑΙ ΤΟΝ ΣΚΙΠΙΩΝΑ ΦΤΑΝΟΥΜΕ ΣΤΟΝ ΑΛΚΙΒΙΑΔΗ

Ο Αννίβας βρισκόταν στην Ιταλία οκτώ ή δέκα χρόνια, σφαγιάζοντας Ρωμαίους καθ” άπασαν την επικράτεια. Τότε παρουσιάσθηκε στη Σύγκλητο ο Μάρκος Σεντένιος Πένουλα, άνθρωπος ταπεινής καταγωγής -μολονότι είχε καταλάβει κάποια αξιώματα στον στρατό-, και προσφέρθηκε, εφ” όσον τον εξουσιοδοτούσαν, να σχηματίσει ένα στρατό με εθελοντές απ” όλη την Ιταλία και να τους παραδώσει, συντομότατα, τον Αννίβα, νεκρό ή ζώντα. Η Σύγκλητος βρήκε την απαίτηση αυτού του κατεργάρη παράτολμη, όμως εν όψει του γεγονότος ότι αν την απέρριπταν και το μάθαινε αυτό ο όχλου, θα ξέσπαγαν ταραχές και η οργή του θα έπεφτε στους

συγκλητικούς, τον εξουσιοδότησαν. Προτίμησαν να εκθέσουν σε κίνδυνο όσους θα τον ακολουθούσαν, παρά να ξεσηκώσουν νέα δυσαρέσκεια στο πλήθος, διότι γνώριζαν με πόση προθυμία η μάζα θα καλοδεχόταν μια τέτοια ενέργεια και πόσο δύσκολο θα ήταν να την αποτρέψουν. Αυτός, λοιπόν, ο κατεργάρης, με ένα απείθαρχο και άτακτο μπουλούκι, πήγε να συναντήσει τον Αννίβα, και στην πρώτη επαφή μαζί του, ηττήθηκε και σφαγιάσθηκε μαζί με όλους τους οπαδούς του.

Στην Ελλάδα, στην πόλη των Αθηναίων, ο Νικίας, ένας άνδρας με κύρος και σοφία, εις μάτην προσπάθησε να πείσει τους κατοίκους της πόλης ότι η εισβολή στη Σικελία ( που πρότεινε ο φιλόδοξος Αλκιβιάδης) ήταν παραφροσύνη, με αποτέλεσμα να πάρουν μια απόφαση, παρά τη γνώμη όσων γνώριζαν καλύτερα, που οδήγησε στην ολοκληρωτική καταστροφή των Αθηνών.

Όταν ο Σκιπίων έγινε Ύπατος και αδημονούσε να καταλάβει την επαρχία της Αφρικής, υποσχόμενος ότι η Καρχηδών θα καταστρεφόταν πλήρως, η δε Σύγκλητος δεν συμφωνούσε, επειδή αντετίθετο σ” αυτό ο Φάβιος Μάξιμος, ο Σκιπίων απείλησε να απευθυνθεί στον λαό, διότι γνώριζε πόσο ευχαριστούσαν τον όχλο τέτοια σχέδια.

Ισχυρίζομαι, λοιπόν, ότι ο ευκολότερος τρόπος να καταστραφεί μια δημοκρατία όπου την εξουσία ασκεί ο όχλος, είναι να εμπλακεί σε εγχειρήματα που φαίνονται τολμηρά και γενναία. Διότι αν ο λαός μετράει σε κάτι, τότε πρέπει να τον έχεις μαζί σου, αφού και εκείνοι που έχουν αντίθετη γνώμη δεν θα μπορέσουν να κάνουν κάτι να τον σταματήσουν. Αλλά αν αυτό καταστρέφει την πόλη, καταστρέφει ακόμη συχνότερα εκείνους, ειδικότερα τους πολίτες που τίθενται επικεφαλής τέτοιων εγχειρημάτων. Διότι ο λαός, θεωρώντας δεδομένη τη νίκη, όταν φθάνει η ήττα δεν τα ρίχνει στη μοίρα ή την ανικανότητα, αλλά στην άγνοια και την κακοκεφαλιά του επικεφαλής. Αυτός, λοιπόν, σκοτώνεται ή φυλακίζεται ή εξορίζεται, όπως συνέβη σε αναρίθμητους Καρχηδόνιους και Αθηναίους στρατηγούς. Δεν βοηθούν, μάλιστα, κανέναν από αυτούς ούτε οι νίκες που προηγήθηκαν, αφού τις σβήνουν οι τωρινές συμφορές.

Κατέφυγα στον Μακιαβέλι και στα τρία του παραδείγματα (Αννίβας, Νικίας και Σκιπίων) επειδή νομίζω ότι είναι πολύ παραστατικά και μπορούν να μας βοηθήσουν να εξαγάγουμε, σήμερα, συμπεράσματα και για τα καθ” ημάς. Για την ιστορία απλώς σημειώνω ότι ο μεν Αννίβας, (μια από τις μεγαλύτερες στρατιωτικές ιδιοφυίες της εποχής του, που είχε κατατροπώσει και ντροπιάσει την «αήττητη Ρώμη» και κυριολεκτικά κατέσφαξε τις λεγεώνες της στις Κάννες -σε μια από τις πλέον αιματηρές και σπουδαίας, από άποψη τακτικής μάχη, που ακόμη διδάσκεται στις στρατιωτικές σχολές), κατέληξε, (αφού ηττήθηκε, τελικά, από τον Σκιπίωνα τον Αφρικανό στην Ζάματη) να περιπλανάται εξόριστος και εν τέλει να αυτοκτονεί για να μην παραδοθεί στους Ρωμαίους. Ο δε Νικίας όχι μόνον εκτελέστηκε από τους Αθηναίους, αλλά και το όνομά του, ως μεταθανάτια τιμωρία, ήταν το μόνο που δεν ανεγράφη στη στήλη των στρατηγών που μετείχαν στην εκστρατεία της Σικελίας. Μια εκστρατεία με την οποίαν ο ίδιος διαφωνούσε και προσπάθησε να την αποτρέψει. Τέλος ο Σκιπίων, παρότι δόξασε τη Ρώμη εν τούτοις, αργότερα, κατηγορήθηκε για υπεξαίρεση, η προσωπική του περιουσία κατασχέθηκε και πέθανε αυτοεξόριστος στο Λιτέρνο, ζητώντας, πριν το τέλος του, να μην ταφεί στη Ρώμη επειδή την θεωρούσε «αχάριστη».

Μετά από αυτά, δεν ξέρω, εσείς, ποιές συγκρίσεις και αντιστοιχήσεις μπορείτε να κάνετε με τα συμβαίνοντα, σήμερα, στην Ελλάδα της κρίσης και του πολέμου μεταξύ μνημονοκλαστών και μνημονομάχων. Φυσικά μπορείτε να τις κάνετε. Έχετε όλο το δικαίωμα. Κατ” εμέ πάντως, η επικρατούσα άποψη είναι αυτή του Καβάφη, ό,τι δηλαδή «βλάπτουν κ” οι τρεις τους την Συρία το ίδιο» και …δυστυχώς οι κραταιοί θεοί δεν φρόντισαν να φτιάξουν έναν τέταρτο καλό. Ούτε πιστεύω, στο προβλεπτό τουλάχιστον μέλλον, να τον φτιάξουν. Ίσως επειδή Θεοί (στην Ελλάδα), πλέον, δεν υπάρχουν. Ας αρκεστούμε λοιπόν στην ετυμηγορία του λαού. Ακόμη κι αν αυτή είναι για τον αμφιλεγόμενο Αλκιβιάδη…