ΑΝΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΝΕΑ ΚΥΒΕΡΝΗΤΙΚΗ ΠΛΕΙΟΨΗΦΙΑ

Όσο πλησιάζει η ώρα της κάλπης τόσο αυξάνει ο εκνευρισμός στα κόμματα. Και τούτο επειδή κυριαρχεί η απροσδιοριστία ως προς το αποτέλεσμα -κυρίως των ευρωεκλογών. Παρά τις φιλότιμες προσπάθειες των δημοσκόπων να μαντέψουν τις διαθέσεις του εκλογικού σώματος εν τούτοις οι πολίτες επιμένουν είτε να μην απαντούν αλλοιώνοντας το δείγμα είτε να δίνουν ακόμη και ψευδή στοιχεία καθιστώντας παρακινδυνευμένη οποιαδήποτε πρόβλεψη.

Το σίγουρο είναι ότι υπάρχει «κρυφή ψήφος», και ειδικά στην περίπτωση της Χρυσής Αυγής,

η οποία, εφόσον εκδηλωθεί στην κάλπη, μπορεί να μας εκπλήξει. Τα δύο μεγάλα κόμματα (Ν.Δ. και ΣΥΡΙΖΑ) αλλάζουν συνεχώς τον πήχυ των προσδοκιών τους ως προς την πρωτιά και τη μεταξύ τους διαφορά, αλλά, προσώρας τουλάχιστον, και τα δύο δεν έχουν συναρτήσει το αποτέλεσμα με την έγερση και εσωκομματικού προβλήματος και δη ηγεσίας, όπως συμβαίνει με το ΠΑΣΟΚ. Βεβαίως, δεν αποκλείεται να ανακύψει. Για μεν τη Ν.Δ. αν υπολείπεται του ΣΥΡΙΖΑ κατά πέντε μονάδες για δε τον ΣΥΡΙΖΑ αν δεν είναι πρώτο κόμμα. Και φυσικά θα υπάρξει και κυβερνητικό πρόβλημα αν το άθροισμα των ποσοστών των κομμάτων που συγκροτούν τη συγκυβέρνηση είναι μικρότερο από το ποσοστό του ΣΥΡΙΖΑ. Στον κατάλογο των «ανησυχούντων» πάντως, από προχθές, ενεγράφη και η Ντόρα Μπακογιάννη με ότι αυτό μπορεί να σημαίνει για τα τεκταινόμενα στο παρασκήνιο.

Το νεότευκτο «Ποτάμι» εφόσον δεν συγκεντρώσει, όπως φιλοδοξεί, διψήφιο ποσοστό ενδέχεται, διαγενομένου του χρόνου, να έχει την τύχη της Πολιτικής Άνοιξης και του ΔΗΚΚΙ, τα οποία ενώ «έλαμψαν» στις ευρωεκλογές του 1994 λαμβάνοντας 8,65% και 6,85% αντίστοιχα, στη συνέχεια «έσβησαν». Πάντως και καλά να πάει το «Ποτάμι» δεν μπορεί να επηρεάσει άμεσα τις όποιες τυχόν διεργασίες ήθελε προκύψουν για τη δεδηλωμένη, αφού δεν διαθέτει βουλευτές, κι αυτό εκ των πραγμάτων το καθιστά περιθωριακό παίχτη. Αντίθετα, η ΔΗΜΑΡ, ανεξαρτήτως αποτελέσματος στις ευρωεκλογές, παραμένει σημαντικός παίχτης καθώς οι 14 βουλευτές του Φώτη Κουβέλη μπορούν, εφόσον το επιθυμούν, να διασφαλίσουν, με την ψήφο ή την ανοχή τους, την κυβερνητική σταθερότητα, ακόμη και την πολιτική μέχρι τουλάχιστον την εκλογή νέου Προέδρου της Δημοκρατίας.

Βέβαια όλη αυτή η φιλολογία για τις κατακλυσμιαίες επιπτώσεις που θα έχει το αποτέλεσμα των ευρωεκλογών ή ακόμη και των αυτοδιοικητικών εκλογών στη διακυβέρνηση της χώρας είναι ...φρούτο της περιόδου και πωλείται εύκολα στην πολιτική αγορά επειδή αφενός δεν καρπίζει η «ελαία» του Βενιζέλου και αφετέρου επειδή ο Τσίπρας υπόσχεται καλύτερη συγκομιδή από το δανειακό «μποστάνι» των εταίρων και δανειστών μας. Στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες αντιμετωπίζεται σαν «μήνυμα» των πολιτών προς τα κόμματα (κυβερνητικά ή της αντιπολίτευσης) για διορθώσεις, ενδεχομένως και ριζική αλλαγή, στην πολιτική τους. Για παράδειγμα, δεν είμαι βέβαιος ότι στη Βρετανία θα γίνουν βουλευτικές εκλογές αν επιβεβαιωθούν οι δημοσκοπήσεις που δίνουν 29% στους Συντηρητικούς του πρωθυπουργού Κάμερον, 35% στους Εργατικούς του Μίλιμπαντ και 20% στους ευρωσκεπτικιστές του Φάρατζ. Ούτε βέβαια έγιναν στη χώρα μας εκλογές το 1999 όταν το ΠΑΣΟΚ που ήταν στην κυβέρνηση έλαβε στις ευρωεκλογές 32,9% και η αξιωματική αντιπολίτευση (Ν.Δ.) 36%.

Τώρα όμως μπορεί να γίνουν, επειδή ο Βενιζέλος και οι συν αυτώ αποφάσισαν να θέσουν τα κομματικά τους συμφέροντα υπεράνω του εθνικού στο οποίο μέχρι τώρα έθυαν σπονδές και στο όνομα του οποίου πολιτεύονταν, αλλά και αιτιολογούσαν τη μετατόπιση από πάγιες αρχές και θέσεις. Ενώ μέχρι τώρα μας έλεγαν ότι αν βγει ο ΣΥΡΙΖΑ καταστρέφεται η χώρα τώρα αποφάσισαν να γίνουν, εμμέσως, συναυτουργοί στο έγκλημα. Γιατί αυτό θα συμβεί αν ρίξουν την κυβέρνηση, επειδή δεν θα ψηφιστεί η «ελιά», και οδηγηθεί η χώρα άμεσα σε εκλογές.

Βεβαίως, και παρότι ο Σαμαράς το φοβάται, οι περισσότεροι πιστεύουν ότι κάτι τέτοιο δεν θα συμβεί και στις 26 Μαΐου ο Βενιζέλος θα ανακαλύψει λόγους για να ανακαλέσει την απειλή που σήμερα επισείει. Εξάλλου, όπως μας λέει έμπειρος κοινοβουλευτικός, «θα ήταν και ακατανόητο να πέσει η κυβέρνηση επειδή η Ελιά θα πάρει, όπως πιθανολογείται, μικρό ποσοστό. Σε τελική ανάλυση η Ελιά δεν συμμετέχει στην κυβέρνηση, αλλά το ΠΑΣΟΚ. Στις ευρωεκλογές, εάν η Ελιά ξεραθεί, θα έχει καταψηφιστεί το σχήμα και η επιλογή του Βενιζέλου για το σχήμα ανασυγκρότησης της Κεντροαριστεράς και όχι η πολιτική νομιμοποίηση της κυβέρνησης, ειδικά αν η Ν.Δ. λάβει ποσοστό σχεδόν ίδιο με του ΣΥΡΙΖΑ». Τη γνώμη αυτή του έμπειρου κοινοβουλευτικού φαίνεται να ασπάζονται και άλλοι βουλευτές του ΠΑΣΟΚ. Και είναι μάλλον λογικό, αφού σε περίπτωση άμεσης προσφυγής στις κάλπες, με υπαιτιότητα μάλιστα της Χαριλάου Τρικούπη, το ΠΑΣΟΚ θα συντριβεί, και από τους 28 βουλευτές που διαθέτει σήμερα ενδέχεται να μην εκλέξει κανέναν αφού είναι πολύ πιθανό να μην πιάσει καν το όριο εισόδου στη Βουλή (3%). Την ίδια γνώμη έχουν και αρκετοί βουλευτές της Ν.Δ., οι οποίοι κι αυτοί φοβούνται ότι σε περίπτωση εκλογών το κόμμα τους δεν θα έλθει πρώτο και επομένως θα στερηθεί το μπόνους των 50 εδρών με συνέπεια από την υπάρχουσα Κοινοβουλευτική Ομάδα να μην εκλεγούν οι μισοί.

Έχοντας αυτό ως δεδομένο αρκετοί είναι αυτοί που πιστεύουν, μεταξύ των οποίων και το Μαξίμου αλλά και σημαντικοί, μη πολιτικοί, παράγοντες του δημοσίου βίου, ότι «σε περίπτωση που ο Βενιζέλος επιμείνει στην απειλή του να φύγει το ΠΑΣΟΚ από την κυβέρνηση, το πιθανότερο είναι να υπάρξει, με αρκετές ελπίδες και να τελεσφορήσει, προσπάθεια ανασύνθεσης της κυβερνητικής πλειοψηφίας χωρίς τον Βενιζέλο και μερικούς, μετρημένους στα δάχτυλα του ενός χεριού, βουλευτές της επιρροής του». Το πιο βασικό όμως, όπως μας λέει Ευρωπαίος αξιωματούχος, είναι ότι «σε περίπτωση πτώσης της κυβερνήσεως η χώρα σας θα βρεθεί σε αδυναμία έναντι των δανειστών της στις επικείμενες διαπραγματεύσεις για το χρέος και γι' αυτό θα είναι αποκλειστικά υπεύθυνος ο Βενιζέλος και η παρέα του στο ΠΑΣΟΚ. Δεν νομίζω ότι ο αντιπρόεδρος της κυβερνήσεως να μην το σκέφτεται και να μην το υπολογίζει. Γι' αυτό πιστεύω ότι αυτά που λέγονται είναι μόνον για να επηρεαστούν οι ψηφοφόροι και να μην ψηφίσουν το κόμμα του Τσίπρα».

Την άποψη ότι τα λόγια Βενιζέλου είναι «φούσκα» που στις 26 Μαΐου θα σκάσει έχει και σημαντικός οικονομικός υπουργός της κυβερνήσεως: «Επειδή το ΠΑΣΟΚ θα αλλάξει ή όχι ηγεσία πρέπει να πάμε σε εκλογές; Ας αλλάξει ηγεσία και ας πάμε σε νέα συμφωνία. Το δίλημμα "ή ψήφος στην Ελιά ή δεν υπάρχει κυβέρνηση" είναι δίλημμα που αφορά την ηγεσία του ΠΑΣΟΚ και όχι τη διακυβέρνηση. Είναι δίλημμα για το σχήμα της Ελιάς με το οποίο επέλεξε να κατέβει το ΠΑΣΟΚ στις εκλογές. Δεν μπορεί να ταυτίζεις την κομματική ηγεσία με την ηγεσία της χώρας». Και προσθέτει με αρκετή δόση ειρωνείας άμα και κακίας: «Δεν καταλαβαίνω τον Βαγγέλη. Μέχρι τώρα δεν έλεγε ότι η Ν.Δ. υλοποιεί την πολιτική του ΠΑΣΟΚ και ότι είναι η Ν.Δ. αυτή που έχει γίνει συνιστώσα του ΠΑΣΟΚ. Ε, αν πάει καλά, η Ν.Δ. στις εκλογές δεν θα είναι εμμέσως και υπερψήφιση του ΠΑΣΟΚ. Γιατί δε περιμένει το αποτέλεσμα και να πει αυτό;»

Η άποψη ότι ήταν λάθος να τεθεί προεκλογικά τέτοιο δίλημμα είναι πολιτικά ορθή, αλλά ο Βενιζέλος υιοθέτησε αυτή την τακτική επειδή θεωρεί ότι μπορεί να αποδώσει, όπως είχε αποδώσει το δίλημμα του Γ. Παπανδρέου («ή έχω πλειοψηφία στις περιφέρειες της χώρας ή πάμε σε εκλογές») στις αυτοδιοικητικές εκλογές του 2010. Ξεχνά όμως ότι τότε το ΠΑΣΟΚ ήταν ακόμη ένα κραταιό κόμμα του 44% και όχι του 4,4% που δίνουν σήμερα οι δημοσκοπήσεις στην Ελιά. Και φυσικά η τότε κυβέρνηση ήταν αυτοδύναμη και όχι, όπως σήμερα, συμμαχική. Πάντως ο Βενιζέλος κατέφυγε σ' αυτό το δίλημμα και για έναν άλλο λόγο: θέλει να κριθεί με βάση επικοινωνιακά διλήμματα και όχι για τις πολιτικές που άσκησε η κυβέρνηση και ο ίδιος στο κόμμα του. Έτσι όμως κάνει ένα πρόσθετο λάθος: θέτει ως κριτήριο τις δημοσκοπήσεις και όχι τη βούληση του λαού. Ενώ, όπως επισημαίνει πρώην υπουργός του ΠΑΣΟΚ, «η δημοψηφισματική λογική που έχει επικρατήσει για τις ευρωεκλογές αποτελεί διαστροφή της εκλογικής διαδικασίας αυτής καθ' αυτής. Στις δημοτικές εκλέγεις δημάρχους, στις ευρωεκλογές στέλνεις εκπροσώπους στο ευρωκοινοβούλιο και στις βουλευτικές εκλέγεις κυβέρνηση. Διαφορετικά θα πρέπει να αλλάξουμε και το άρθρο του Σύνταγμα που προβλέπει κάθε πότε γίνονται εκλογές».

Πάντως, το ρεπορτάζ μας λέει ότι ο Σαμαράς δεν θα κάνει εκλογές ούτε και ο Βενιζέλος θα επιμείνει στη θέση που εκφράζει σήμερα. Θα γίνει ανασχηματισμός, θ' αλλάξουν οι πολιτικές προτεραιότητες, ενώ θα επιχειρηθεί και ανασύνθεση της κυβερνητικής πλειοψηφίας με την είσοδο και άλλων δυνάμεων σ' αυτήν. Το κακό για τον αντιπρόεδρο της κυβερνήσεως είναι ότι αφενός θα χρειαστεί να βρει πολλές δικαιολογίες για να αιτιολογήσει τη στροφή που θα κάνει και αφετέρου, ένεκα αυτής, θα πληγεί, για μια εισέτι φορά η αξιοπιστία του. Ενώ δεν είναι σίγουρο ότι θα μπορέσει, μετεκλογικά, να ελέγξει και το παιχνίδι της διαδοχής του που άνοιξε. Ήδη στο ΠΑΣΟΚ παίζουν την κολοκυθιά με ποιο ποσοστό μένουν στην κυβέρνηση και με ποιο αλλάζουν ηγεσία...

ΥΣΤΕΡΟΓΡΑΦΟ: Το άρθρο μου αυτό δημοσιεύθηκε (με κάποιες περικοπές «λόγω χώρου») την Κυριακή 11 Μαΐου στην εφημερίδα «Πρώτο Θέμα». Το δημοσιεύω κι εδώ γιατί νομίζω πως θα βοηθήσει στην ερμηνεία των όσων μέλλει να συμβούν στις εκλογές, αλλά και μετά απ' αυτές.