Προς μια Ευρώπη λιγότερο γερμανόστροφη;

«Όσο ζω δεν θα επιτρέψω την αμοιβαία διαχείριση του ευρωπαϊκού χρέους», δήλωνε προ ημερών αυτάρεσκα η Άνγκελα Μέρκελ. Δεν είπε «όσο είμαι Καγκελάριος», είπε «όσο ζω». 

Πράγμα που σημαίνει ή πως λογαριάζει να είναι ισόβια Καγκελάριος, ή πως αν πάψει να είναι Καγκελάριος δεν τη θέλει τη ζωή της. Ή, έστω, πως και όταν με το καλό εγκαταλείψει την εξουσία, το «πνεύμα Μέρκελ» θα εξακολουθήσει να κυριαρχεί της Ευρώπης.

Η Πέμπτη 28 Ιουνίου

δεν ήταν ωστόσο η ημέρα της γερμανίδας Καγκελαρίου. Από τη μια οι Ιταλοί απέκλειαν την προσφιλή της γερμανική εθνική ομάδα από τον τελικό του EURO, κι από την άλλη οι Ιταλοί πάλι, μαζί με τους Ισπανούς (και με τις πλάτες των Γάλλων φυσικά), την υποχρέωναν να βάλει πολύ νερό στο κρασί της, σε σχέση με τα προβλήματα του ευρωπαϊκού Νότου. Εξέλιξη που, σε κάθε περίπτωση, μας αφορά και μας επηρεάζει έστω και από σπόντα. Αρχίζουν πάντως να αχνοφαίνονται κάποιες (λίγες για την ώρα) πιθανότητες να ξημερώσει κάποτε μια Ευρώπη λιγότερο γερμανόστροφη.

Αποτελεί μακρά παράδοση της Ε.Ε. να προχωρά και να εξελίσσεται πολύ αργά και με διαρκείς συμβιβασμούς. Έτσι πορεύεται χρόνια τώρα, από την ίδρυσή της, και μάλλον τα καταφέρνει. Πρόκειται για πρακτική που εκ του αποτελέσματος κρίνεται ως θετική, στο βαθμό που, όλα αυτά τα χρόνια, δεν τίναξε την Ένωση στον αέρα. Πρακτική όμως πρόσφορη για τις «εύκολες», τις όχι πολύ δύσκολες πάντως εποχές.

Η εποχή που ζούμε σήμερα  δεν είναι μία απ’ αυτές. Παρά είναι δύσκολη, η δυσκολότερη απ’ όσες γνώρισε η Ευρώπη από την ίδρυσή της. Σήμερα το ευρωπαϊκό οικοδόμημα ή διασώζεται ή καταρρέει. Οπότε είναι πολύ-πολύ αμφίβολο αν της ταιριάζουν, αν της αρκούν οι παραδοσιακές συνταγές.

Δεν υπάρχει αμφιβολία πως κάποια στιγμή οι γερμανοί θα υποχρεωθούν και στη μεγάλη υποχώρηση. Θα αναγκαστούν να δεχτούν τα ευρωομόλογα, θα αναγκαστούν να υπογράψουν την αλλαγή του ρόλου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, την προσαρμογή της στις απαιτήσεις των καιρών. Όταν οι ευρωπαϊκοί συσχετισμοί θα είναι δυσμενέστεροι γι αυτούς, όταν  οι ίδιες οι εξελίξεις θα τους δείξουν πως δεν μπορούν να κάνουν αλλιώς. Για την ώρα κρατούν καθυστέρηση. Καθυστέρηση η οποία όμως μπορεί να αποβεί θανατηφόρα για την Ευρωζώνη, για την Ευρώπη ολόκληρη.

Η Ε.Ε. έχει συνηθίσει, με ευθύνη των γερμανών συνήθως, σε καθυστερήσεις, σε ετεροχρονισμένες αποφάσεις. Μέτρα-σταθμοί που, αν λαμβάνονταν στην ώρα τους θα απέβαιναν σωτήρια, ο ετεροχρονισμός τα καθιστά ανενεργά, απολύτως αναποτελεσματικά. Γεγονός που το ζήσαμε, που το υποστήκαμε σε πολλές περιπτώσεις κι εμείς, προπάντων με την απόφαση για το κούρεμα του χρέους. Αλλά είναι εδώ ακριβώς που μετράται το «ύψος» και το «μέγεθος» θεσμών, κυβερνήσεων, ηγετών. Είναι εδώ που δοκιμάζεται αν στο ραντεβού τους με την ιστορία, οι θεσμοί, οι κυβερνήσεις, οι ηγέτες είναι εκεί.

Και για την περίπτωσή μας, και για την εποχή μας, οι ευρωπαϊκοί θεσμοί έχουν πολλάκις και πολλαπλώς αποδειχθεί ανεπαρκείς, οι περισσότερες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις φοβικά συντηρητικές, οι ευρωπαίοι