Μάρμαρα του Παρθενώνα | Από τον Έλγιν στη Μελίνα και από εκεί στην Αμάλ!

Του Ευθύμη Κάλφα
Facebook: efthimis kalfas
Twitter: efth_kalf
Instagram: efth_kalf


19 τμηματικές φιγούρες από αετώματα που αναπαριστούν τη γέννηση της Αθηνάς.
15 μετόπες που απεικονίζουν: τον Τρωικό πόλεμο, μάχες μεταξύ των Τιτάνων, των Αμαζόνων, των Λαπίθων και των Κενταύρων.
56 λίθοι από τη ζωφόρο του Παρθενώνα που απεικονίζει την Πομπή των Παναθηναίων.
...αυτά και μερικά ακόμα αντικείμενα από διάφορα κτίρια της Αθηναϊκής Ακρόπολης κοσμούν το Βρετανικό Μουσείο στην οδό Great Russell του Λονδίνου διχάζοντας σχεδόν ολόκληρο τον πλανήτη. Αρκετοί υποστηρίζουν ότι δικαίως βρίσκονται στην κατοχή του Ηνωμένου Βασίλειου ενώ πολλοί θεωρούν ότι τα γλυπτά του Παρθενώνα πρέπει να επιστραφούν άμεσα στην Ελλάδα. Τα επιχειρήματα και των δυο πλευρών ισχυρά και αντικρουόμενα.

Το iq magazine άνοιξε για το μήνα Νοέμβριο το φάκελο “Ελγίνεια Μάρμαρα” καταγράφοντας τα ιστορικά γεγονότα και διαπιστώνοντας πώς από την αξεπέραστη Μελίνα φτάσαμε στην Αμάλ Αλαμουντίν.

Ας τα πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή

Η λεηλασίαΑρχές του 19ου αιώνα. Η Ελλάδα βρίσκεται υπό οθωμανική κατοχή. Ο Λόρδος Έλγιν, ο οποίος ήταν πρεσβευτής της Μεγάλης Βρετανίας στην Κωνσταντινούπολη στέλνει από την Αγγλία στην Αθήνα, τον ζωγράφο Tζιοβάνι Μπατίστα Λουζιέρι μαζί με τους τεχνίτες του, προκειμένου να παρατηρήσουν τα εκπληκτικής ομορφιάς μνημεία της κλασικής αρχαιότητας και να τα αντιγράψουν, ενώ ταυτόχρονα καταφέρνει να πάρει φιρμάνι (διάταγμα του σουλτάνου στο οποίο δεν μπορεί να φέρει κανείς αντίρρηση) που επιτρέπει να πάρουν και "κάποια κομμάτια πέτρες" με επιγραφές ή μορφές, χωρίς όμως να καταστρέψουν με κανένα τρόπο τα μνημεία. Τελικά, αποσπούν μία από τις έξι Καρυάτιδες που κοσμούν το Ερέχθειο της Ακρόπολης, ενώ ενθουσιάζονται στη σκέψη να μεταφέρουν ολόκληρο το οικοδόμημα στην Αγγλία-ήταν τόση η ομορφιά των αγαλμάτων που πίστεψαν ότι δεν πρόκειται για "αληθινά αγάλματα" αλλά για αληθινές γυναίκες που τους είχαν κάνει μάγια-.
Περιμένοντας ναυτική βοήθεια από την Αγγλία για τη μεταφορά των γλυπτών, ο Έλγιν με δωροδοκίες, εξαπατήσεις και άφθονα δώρα προς τους Τούρκους της Κωνσταντινούπολης πείθει τους Τούρκους της Αθήνας να σιωπήσουν, όσο τα συνεργεία αφαιρούσαν τα τμήματα του γλυπτού διακόσμου του Παρθενώνα. Λίγο καιρό αργότερα, τα ιερά μνημεία φορτώνονται σε αγγλικά καράβια και αναχωρούν με τελικό προορισμό την έπαυλη του Λόρδου. Ένα εξ αυτών όμως βυθίζεται και μαζί με αυτό και τα κιβώτια με ένα μέρος των μνημείων. Χρειάστηκαν τέσσερα ολόκληρα χρόνια και 50.000 λίρες (τα τελευταία χρήματα του Λόρδου) για να ανασυρθούν από τα βάθη της θάλασσας και να καταλήξουν, ταλαιπωρημένα και κατεστραμμένα, στην κατοχή του Έλγιν. Έτσι ξεκινάει και η πτώση του Έλγιν, ο οποίος για να εξοικονομήσει χρήματα, αναγκάζεται να πουλήσει στην Αγγλική κυβέρνηση ό,τι μετέφερε από την Αθήνα και μάλιστα στη μισή τιμή.

Από τότε, από το 1816, επισκέπτες από όλον τον κόσμο, μπορούν να θαυμάσουν τα μάρμαρα του Παρθενώνα στο Βρετανικό Μουσείο.

Η Μελίνα Μερκούρη:Στην Μελίνα Μερκούρη εντοπίζονται οι πρώτες συντονισμένες απόπειρες επιστροφής των μαρμάρων, όταν, ως Υπουργός Πολιτισμού, υπερασπίστηκε με σθένος την ιδέα αυτή, εστιάζοντας το ενδιαφέρον της στην πραγματοποίησή της. Την πρώτη νύξη για τα Μάρμαρα την έκανε σε μια τηλεοπτική συνέντευξη για το BBC ενώ βρισκόταν στην Κρήτη, στη δεκαετία του '80. Η δήλωσή της ξεσήκωσε θύελλα αντιδράσεων. Στο πλάι της στάθηκε όλος ο ελληνισμός, όπως και πολλοί άλλοι άνθρωποι, άγνωστοι, που με επιστολές επιβράβευαν τις προσπάθειές της. Το 1982 προβλήθηκε το αίτημα της ελληνικής κυβέρνησης για την επιστροφή των Μαρμάρων του Παρθενώνα σε Γενική Διάσκεψη της Unesco.
«…πρέπει να καταλάβετε τι σημαίνουν τα Μάρμαρα του Παρθενώνα για μας. Είναι το καμάρι μας. Είναι οι θυσίες μας. Είναι το υπέρτατο σύμβολο ευγένειας. Είναι φόρος τιμής στη δημοκρατική φιλοσοφία. Είναι η φιλοδοξία και το όνομά μας. Είναι η ουσία της ελληνικότητάς μας. Ήρθε καιρός αυτά τα μάρμαρα του Παρθενώνα να γυρίσουν πίσω στον γαλάζιο ουρανό της Αττικής, στον φυσικό τους χώρο, εκεί όπου αποτελούν δομικό και λειτουργικό μέρος ενός μοναδικού συνόλου…»
Είχε πει η Μερκούρη κατά τη διάρκεια της εκστρατείας της για την επιστροφή των Μαρμάρων του Παρθενώνα. Η Μελίνα ζούσε και ανέπνεε με την ελπίδα ότι τα απομεινάρια της κλασικής αρχαιότητας θα επέστρεφαν στην χώρα που τα δημιούργησε. Φοβόταν βέβαια ότι μπορεί να μην προλάβαινε να χαρεί την επιστροφή τους, έλεγε όμως: “αν επιστρέψουν ενώ έχω πεθάνει, σίγουρα θα αναστηθώ”. Το, διεθνώς γνωστό, όνομα και η λαμπερή προσωπικότητα της συνέβαλαν στο να αποκτήσει έρεισμα στην παγκόσμια κοινότητα το αίτημα της επιστροφής. Τον Οκτώβριο του 1984 η Ελλάδα υπέβαλλε επίσημο αίτημα για την επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα και τον Απρίλιο του ίδιου έτους η βρετανική πλευρά απέρριψε το ελληνικό αίτημα.
Η άλλη πλευράΤο Ηνωμένο Βασίλειο, από την άλλη, απαντά σ’ όλες τις προσπάθειες την ελληνικής κυβέρνησης με τα εξής 4 επιχειρήματα τα οποία έχουν αντικρουσθεί. Τα μάρμαρα πάρθηκαν με νόμιμη διαδικασία από την Ελλάδα. Οι αδαείς Έλληνες ήταν αδιάφοροι για την τέχνη και τα μνημεία τους. Οι σύγχρονοι Έλληνες δεν είναι απόγονοι του Περικλή. Η Μόλυνση που υπάρχει πάνω από την Ακρόπολη θα κατέστρεφε τα γλυπτά. Βέβαια, το Λονδίνο με αφορμή των εγκαινίων του Νέου Μουσείου της Ακρόπολης το 2009 πρότεινε κάτι περίεργο. Ήταν διατεθειμένο να δανείσει τα Ελγίνεια, αρκεί η ελληνική κυβέρνηση να αναγνώριζε και να κατοχύρωνε επίσημα την ιδιοκτησία των Μαρμάρων στο Βρετανικό Μουσείο χωρίς να του επιτραπεί ποτέ ξανά η διεκδίκηση τους. Η Ελλάδα, όπως ήταν λογικό, αρνήθηκε.
Οι υποστηρικτές του «Παρθενώνας 2004»Εν τω μεταξύ, ολοένα και περισσότεροι Βρετανοί πολίτες άρχισαν να εκφράζουν την αντίθεσή τους στο να παραμένουν τα Γλυπτά στην αίθουσα Duveen στο Βρετανικό Μουσείο. Ταυτόχρονα, από την Αυστραλία έως τον Καναδά, άρχισαν να συστήνονται ανά τον κόσμο διάφορες επιτροπές για την επιστροφή των Μαρμάρων. Το 2002 δεκατέσσερις Άγγλοι βουλευτές ζήτησαν από την αγγλική κυβέρνηση να επιστρέψει τα Μάρμαρα. Η κίνηση αυτή ονομάστηκε «Υποστηρικτές του Παρθενώνα 2004». Η απάντηση δεν άργησε να έρθει από τον διευθυντή του Βρετανικού Μουσείου, Ρόμπερτ Αντερσον, ο οποίος με άρθρο του στους Times ξεκαθάρισε ότι «Τα Μάρμαρα δεν φεύγουν από το Μουσείο».

Στη σταυροφορία για την επιστροφή των Μαρμάρων έχουν μετάσχει γνωστοί ηθοποιοί, όπως η Βανέσα Ρεντγκρέιβ, η Ντέιμ Τζούντι Ντεντς, η Τζοάνα Λάμλεϊ και ο σερ Σον Κόνερι. Τελευταίοι που τάχθηκαν υπέρ στην επιστροφή των μαρμάρων είναι ο Τζορτζ Κλούνεϊ, ο Μπιλ Μάρεϊ και η Βικτόρια Χίσλοπ Την ίδια ώρα «ναι» στην επιστροφή δηλώνει το 37% των Βρετανών σε δημοσκόπηση που πραγματοποίησε η εταιρεία YouGov μεταξύ 16 και 17 Οκτωβρίου του 2014. Παράλληλα, μόλις το 23% επιμένει στην παραμονή τους στο Βρετανικό Μουσείο. Ενώ, κατά τα λοιπά, το 32% δηλώνει αδιάφορο για το τι θα γίνει, και το 7% λέει ότι δεν ξέρει.
Η αλήθεια για το Βρετανικό ΜουσείοΞεκάθαρο είναι ότι το Βρετανικό Μουσείο φοβάται. Και ο φόβος αυτός επικεντρώνεται στο μοναδικό πράγμα που πλέον έχει αξία για όλους: Το χρήμα. Το Βρετανικό Μουσείο νοικιάζει τις αίθουσες, μεταξύ αυτών και την αίθουσα με τα Γλυπτά του Παρθενώνα, θεωρώντας ότι αποτελούν ιδανικό περιβάλλον για κοσμικές και επιχειρηματικές συναντήσεις. Οι τιμές ξεκινούν από 7.000 λίρες για απλή τελετή, ενώ υπάρχει και η επιλογή του καθιστού δείπνου προς 12.000 λίρες. Η προσφορά περιλαμβάνει επίσης, πακέτα των 250 ατόμων. Η διεύθυνση του Βρετανικού Μουσείου έχει την έμπνευση να οργανώσει και κάτι για τη Βασίλισσα! Με αφορμή τον εορτασμό των εγκαινίων νέας αίθουσας, παραθέτει dinner party στην αίθουσα Dunveen, όπου βρίσκονται τα Μάρμαρα. Βέβαια τα χρήματα που βγάζουν από τα μάρμαρα του Παρθενώνα δεν είναι ο μόνος φόβος των Άγγλων. Το Βρετανικό Μουσείο είναι γεμάτο από εκθέματα και διαφόρων άλλων λαών, όπως της Αρχαίας Αιγύπτου, της Συρίας, της Ρώμης της Ασίας και της Μέσης Ανατολής. Φοβούνται λοιπόν πως αν τα Γλυπτά του Παρθενώνα επιστρέψουν, τότε και άλλοι νόμιμοι κάτοχοι θα ζητήσουν κάτι ανάλογο από το μουσείο προκαλώντας έναν φαύλο κύκλο.
Η Αμάλ ΑλαμουντίνΤις τελευταίες μέρες όλα τα βλέμματα είναι στραμμένα στην Αμάλ Αλαμουντίν. Η κυρία Αλαμουντίν μαζί με Βρετανούς νομικούς ήρθαν στην Ελλάδα για να δώσουν συμβουλές στην κυβέρνηση για τις νομικές επιλογές που διαθέτει σχετικά με τη διεκδίκηση των Γλυπτών, εξάλλου, το 2011 το δικηγορικό γραφείο όπου εργάζεται η δικηγόρος είχε συντάξει έκθεση για το θέμα της επιστροφής των Γλυπτών. Η Αμάλ αφού θα προσπαθήσει να ξεπεράσει το εμπόδιο του μεγάλου χρονικού διαστήματος που έχει παρέλθει από τη μεταφορά των Γλυπτών στη Μ. Βρετανία σκέφτεται να λύσει το θέμα με τους παρακάτω τρόπους: Είτε καταφεύγοντας στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, είτε στα βρετανικά δικαστήρια, είτε στο Διεθνές Δικαστήριο Χάγης. Όπως και να χει, η Αμάλ γνωρίζει ότι η δικαστική διεκδίκηση είναι μια καθαρά πολιτική απόφαση που το αποτέλεσμα της θα είναι οριστικό. Όπως και να ‘χει, πρέπει όλοι να γνωρίζουμε ένα πράγμα. Το μάρμαρα του Παρθενώνα που έχει στην κατοχή του το Βρετανικό Μουσείο δεν είναι αυτόνομα. Και αυτή είναι η μεγάλη διαφορά από τη Νίκη της Σαμοθράκης και την Αφροδίτη της Μήλου που βρίσκονται στο Λούβρο. Όταν αναφερόμαστε στα μάρμαρα του Παρθενώνα μιλάμε καθαρά για τεμαχισμό. Για ξερίζωμα ενός μνημείου που είχε αλλά και ακόμα έχει να διδάξει πολλά.

Και αυτό είναι κάτι που πονάει. Αρκετά