Ο τουρισμός σε άνθιση, οι εργασιακές συνθήκες σε χειμερία νάρκη

Πολλές συζητήσεις και μεγάλος ντόρος γίνεται το τελευταίο διάστημα γύρω από το θέμα του τουρισμού και τις ελλείψεις που παρατηρούνται στον τομέα του ανθρώπινου δυναμικού. Οι εργοδότες μένουν κατά τη διάρκεια της τουριστικής σεζόν, που ξεκίνησε επίσημα την 1η Μαϊου, χωρίς προσωπικό. Οι λόγοι που αυτό συμβαίνει είναι πολλοί και γνωστοί εδώ και πάρα πολλά χρόνια.

Ο τουρισμός και ο αντίκτυπος στην οικονομία

Ελλάδα και καλοκαίρι πάνε μαζί. Η χώρα μας είναι συνώνυμο των διακοπών με τον μοναδικό της ήλιο,

Ο τουρισμός αποτελεί τον πιο δυναμικό τομέα οικονομικής δραστηριότητας για την Ελλάδα και εκτός από τους τουρίστες που πλημμυρίζουν τα νησιά κάθε χρόνο προσελκύει και τεράστιο αριθμό εργαζομένων τόσο από την εγχώρια αγορά εργασίας όσο και από το εξωτερικό.

Τα μηνύματα για τη σεζόν που έχει ήδη ξεκινήσει είναι κάτι παραπάνω από θετικά και αναμένεται νέο ρεκόρ τουριστών που θα κατακλύσουν τη χώρα με την τουριστική περίοδο να επεκτείνεται περισσότερο από κάθε άλλη χρονιά. Από τη μία πλευρά αυτό έχει θετικό αντίκτυπο για την οικονομία της χώρας, τα ξενοδοχεία και τα καταλύματα που θα ανακάμψουν μετά από τα δύο δύσκολα χρόνια του Covid. Από την άλλη όμως υπάρχει το μείζον θέμα των εργασιακών συνθηκών.

Οι δυσμενείς συνθήκες εργασίας και οι χαμηλοί μισθοί που δεν αντικατοπτρίζουν τον όγκο και τη δυσκολία της δουλειάς όσων εργάζονται στον τουρισμό δεν έπεσε σαν κεραυνός εν αιθρία. Είναι μάλλον κοινό μυστικό, απλά ίσως φέτος να τα βλέπουμε, να τα διαβάζουμε και να παρακολουθούμε περισσότερα ρεπορτάζ από ποτέ.

Αντίξοες συνθήκες εργασίας

Όλοι έχουμε ακούσει ή σίγουρα γνωρίζουμε από φίλους ή συγγενείς που έχουν εργαστεί στον τουρισμό και στην εστίαση ότι οι συνθήκες εργασίας δεν είναι οι αναμενόμενες, με τα εξαντλητικά ωράρια, τις διπλοβάρδιες, τα ρεπό και τα διαλείμματα να αποτελούν σχεδόν άγνωστες λέξεις, ειδικά κατά τη διάρκεια της high season- Ιούλιος και Αύγουστος- που ο τουρισμός βρίσκεται στο αποκορύφωμα, με τους εργαζόμενους να μην μπορούν να πάρουν ανάσα και να δουλεύουν 7/7 και 12 ώρες στην καλύτερη περίπτωση.

Κάτι σαν διαμονή

Τα ενοίκια ειδικά στις top τουριστικές περιοχές, Σαντορίνη, Μύκονο, Ρόδο, καθιστούν τη διαμονή βραχνά για τους εργαζόμενους. Η εναλλακτική που προσφέρουν οι εργοδότες για διαμονή στους υπαλλήλους αποτελεί λύση ανάγκης αφού τα δωμάτια είναι σε κακή κατάσταση, μη λειτουργικά κατα περιπτώσεις. Σε λίγα μόλις τετραγωνικά στεγάζονται πολλά άτομα μαζί καθιστώντας μη βιώσιμη την συνύπαρξη και την ποιότητα διαβίωσης.

Μισθοί χωρίς αντίκρισμα

Οι μισθοί στα τουριστικά καταλύματα και σε χώρους εστίασης στα νησιά είναι υψηλότεροι από αντίστοιχες δουλειές στην Αθήνα για παράδειγμα αλλά δεν αντανακλούν την πραγματική εικόνα των υπηρεσιών και της δουλειάς που οι εργαζόμενοι προσφέρουν. Το κόστος διαβίωσης αυξάνεται, το ωράριο εργασίας το ίδιο, οι μισθοί όμως δεν ακολουθούν αυτή την τάση. Αυτό βέβαια δεν αφορά μόνο τα τουριστικά επαγγέλματα αλλά το σύνολο του εργασιακού κόσμου.

Οι νέοι φταίνε για όλα

Η νέα γενιά δεν θέλει να δουλέψει. Γιατί να θέλει να δουλέψει δηλαδή; Δυσάρεστες συνθήκες διαμονής, ατελείωτες ώρες εργασίας με την κούραση να φτάνει ή και να ξεπερνάει τα όρια της υπερκόπωσης, χαμηλές αποδοχές. Ποιος από όλους αυτούς που κατηγορούν τους νέους ανθρώπους θα δέχονταν να δουλέψουν έτσι; Κανείς προφανώς, αλλά τα εύκολα λόγια λέγονται από όλους μας όταν είμαστε έξω από το χορό.

Γιατί οι εργαζόμενοι αποφεύγουν τις δουλειές στον τουρισμό;

Το να κατηγορήσουμε τους νέους ότι δεν θέλουν να δουλέψουν είναι η εύκολη λύση και λέγεται ελαφρά τη καρδία. Αρχικά αναρωτήθηκε ποτέ κανείς γιατί το αποφεύγουν; Επίσης, αν τους δόθηκαν κίνητρα μισθολογικά, κάποια διαβεβαίωση πως θα πληρωθούν στην ώρα τους και όπως πρέπει μακριά από τον βραχνά της μαύρης εργασίας; Τέλος, γιατί να μην προτιμήσουν μία αντίστοιχη δουλειά στο εξωτερικό που προσφέρει όλα τα παραπάνω- με εξαιρέσεις φυσικά και εδώ- βάζοντας και τον τουρισμό στο παιχνίδι του brain drain;

Συνεπείς εργοδότες συνεπείς εργαζόμενοι

Στην εποχή μας γίνεται όλο και πιο συχνά λόγος για περιβάλλοντα εργασίας που αποτελούν πρότυπο, για συνθήκες εργασίας που βασίζονται στους πυλώνες της ισότητας, των ίσων ευκαιριών και των ανθρώπινων δικαιωμάτων. Ο τουρισμός δεν θα έπρεπε να αποτελεί εξαίρεση. Ίσως και να μην αποτελεί αφού τα πράγματα δεν πρέπει να τα βλέπουμε μόνο από την αρνητική τους πλευρά. Υπάρχουν και θετικές αποχρώσεις. Επιχειρηματίες που σέβονται πρωτίστως αυτό που κάνουν και κατ επέκταση το εργατικό δυναμικό που απασχολούν. Με καλούς μισθούς, αξιοπρεπή διαμονή,ελεύθερες ώρες/μέρες για το προσωπικό τους, φιλική διάθεση και άρτια συνεργασία.

Εισαγωγή εργαζομένων από τρίτες χώρες

Το κενό που έχει δημιουργηθεί,με περίπου 60.000 θέσεις να έχουν μείνει ακάλυπτες, έρχονται να καλύψουν εργατικά χέρια από χώρες εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης όπως η Αίγυπτος, το Πακιστάν, η Συρία και το Αφγανιστάν. Μετά από υπουργική απόφαση εντάσσεται για πρώτη φορά ο τουρισμός στους κλάδους που μπορούν να δέχονται πολίτες από τρίτες χώρες για εργασία.

Ο τουρισμός αποτελεί το δυνατό χαρτί της Ελλάδας και αυτό είναι αδιαμφισβήτητο. Ωστόσο, για να γίνει ο τουριστικός κλάδος βιώσιμος για τους εργαζόμενους ώστε να μπορούν να δουλεύουν και να ζουν αξιοπρεπώς, μακριά από τα δυσβάσταχτα ωράρια, χωρίς ελεύθερο χρόνο για ξεκούραση, με μισθούς που πλέον λόγω κρίσης και ανατιμήσεων δεν επαρκούν όχι μόνο για να περάσουν τους μήνες που δεν δουλεύουν το χειμώνα αλλά ούτε για τις τρέχουσες ανάγκες τους, η λήψη μέτρων είναι πιο επιτακτική από ποτέ. Η αισχροκέρδεια ειδικά σε πολυσύχναστα νησιά, η μαύρη εργασία και η εξασθένηση του εργατικού δυναμικού αποτελούν τροχοπέδη και μια πρώτης μορφής αντίσταση έχει κάνει αισθητή την παρουσία της. Φέτος περισσότερο από ποτέ έχουν δυναμώσει οι φωνές των εργαζομένων στον τουριστικό κλάδο που φωνάζουν και καλούν πολιτικούς και επιχειρηματίες να αντιληφθούν την πραγματική διάσταση του προβλήματος και να βρουν μία κοινή γραμμή που θα οδηγήσει σε λύση για να μην μείνει ένας από τους βασικούς μοχλούς της ελληνικής οικονομίας σε μόνιμη κρίση με τους ανθρώπους να γυρίσουν την πλάτη σε εστίαση και ξενοδοχειακές μονάδες φέρνοντας τους επιχειρηματίες σε απόγνωση κάθε φορά που η τουριστική σεζόν πλησιάζει.

Υπάρχουν όμως όπως ξαναείπαμε και τα φωτεινά παραδείγματα που δείχνουν πως λύσεις υπάρχουν και έτσι όλοι, εργοδότες,εργαζόμενοι, επιχειρήσεις και κράτος μπορούν να βγουν κερδισμένοι σεβόμενοι τα δικαιώματα, τις ανάγκες και την αξιοπρέπεια των ανθρώπων που παρέχουν υπηρεσίες για τις οποίες πρέπει να αμείβονται αναλόγως ενώ ταυτόχρονα ζουν κάτω από ανθρώπινες συνθήκες και αυτό μόνο θετικά αποτελέσματα μπορεί να έχει και για την εκάστοτε επιχείρηση. Ο Jim Goodnight, ιδρυτής της εταιρείας πληροφορικής SAS είχε πει: ” Eάν φερθείς στους υπαλλήλους σου σα να είναι σημαντικοί για την εταιρεία, τότε εκείνοι θα καταστήσουν την εταιρεία σημαντική” και αυτό ισχύει όχι μόνο για πολυεθνικές, μεγάλες και μικρομεσαίες επιχειρήσεις αλλά για κάθε δουλειά σε κάθε κλάδο.