Ενορχηστρωτής των σχέσεων ΕΕ – Δυτικών Βαλκανίων ο Κυριάκος Μητσοτάκης | Οι προσδοκίες της αντιπολίτευσης

Η πρωτοβουλία του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη να προσκαλέσει το βράδυ της Δευτέρας στο Μέγαρο Μαξίμου τους ηγέτες των Δυτικών Βαλκανίων και κρατών-μελών της Ε.Ε της περιοχής, σε ένα άτυπο δείπνο για τη διεύρυνση και το ευρωπαϊκό μέλλον της περιοχής αναδεικνύει τον ηγετικό ρόλο που παίζει η Ελλάδα ως πυλώνας σταθερότητας, ειρήνης και ενεργειακής ασφάλειας στα Βαλκάνια και στη Νοτιοανατολική Ευρώπη.

Την πρόσκληση του πρωθυπουργού, γι αυτή την συμβολική επέτειο των 20 χρόνων από την «Διακήρυξη της Θεσσαλονίκης» που

έλαβε χώρα κατά τη διάρκεια της ελληνικής Προεδρίας της Ε.Ε και σηματοδότησε την ευρωπαϊκή πορεία των χωρών των Δυτικών Βαλκανίων, αποδέχτηκαν η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ursula von der Leyen και ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Charles Michel.

Είκοσι χρόνια μετά τη Σύνοδο της Θεσσαλονίκης ως ακρογωνιαίος λίθος των σχέσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης με τα Δυτικά Βαλκάνια, με μοναδική εξαίρεση την Κροατία, καμία ουσιαστική πρόοδος δεν έχει σημειωθεί στην ενταξιακή πορεία της Αλβανίας, της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης, της Κροατίας, της Βόρειας Μακεδονίας, της Σερβίας και του Μαυροβουνίου. Λόγος για τον οποίο η πρωτοβουλία του Κυριάκου Μητσοτάκη γεννά πολλές προσδοκίες ως προς τη δυναμική που μπορεί να έχει και η οποία θα διαφανεί από το σύνολο των προσκεκλημένων που τελικά θα δώσουν το παρόν αλλά και των πρωτοβουλιών που θα αναληφθούν κυρίως ως προς τις εταιρικές σχέσεις που μπορούν και πρέπει να διαμορφωθούν.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση είχε περιγράψει συγκεκριμένους τρόπους με τους οποίους θα στήριζε τις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων στην πορεία τους προς την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση, αν και αναγνώριζε ότι ο ρυθμός προόδου θα εξαρτιόταν από την απόδοση των ίδιων των χωρών σε ευρύ φάσμα μεταρρυθμίσεων στους τομείς των οικονομιών τους, των δημοκρατικών προτύπων, των δικαιωμάτων του ανθρώπου, της χρηστής διακυβέρνησης και τήρησης του κράτους δικαίου.

Μόλις το 2020 ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, κατά την παρέμβασή του στην τηλεδιάσκεψη κορυφής Ευρωπαϊκής Ένωσης – Δυτικών Βαλκανίων είχε με έμφαση υπογραμμίσει ότι «Το κείμενο της Θεσσαλονίκης είναι επίκαιρο 17 χρόνια μετά και αποτελεί στρατηγική μας επιλογή η ευρωπαϊκή ενσωμάτωση των Δυτικών Βαλκανίων». Αυτή ακριβώς την στρατηγική επιλογή επιβεβαιώνει με το άτυπο δείπνο που παραθέτει στους ηγέτες και τους επικεφαλής των ευρωπαϊκών θεσμών, με αφορμή τη συμπλήρωση 20 ετών από τη Σύνοδο του 2003.

Ο Έλληνας πρωθυπουργό θα πραγματοποιήσει διμερείς επαφές  με τον Πρωθυπουργό της Ρουμανίας, Ion-Marcel Ciolacu, με τον Πρωθυπουργό της Κροατίας, Andrej Plenković, με την Πρόεδρο του Υπουργικού Συμβουλίου της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης, Borjana Krišto, με την Πρόεδρο της Μολδαβίας, Maia Sandu, με τον Πρόεδρο του Μαυροβουνίου, Jakov Milatović, και με τον Πρωθυπουργό του Κοσόβου, Albin Kurti.

Νέες εταιρικές σχέσεις στα Δυτικά Βαλκάνια

Στη Σύνοδο της Θεσσαλονίκης το 2003, είχαν προταθεί νέες εταιρικές σχέσεις με τις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων, βάσει ενός σχεδίου εθνικής δράσης που κάθε χώρα είχε εκπονήσει, εξασφαλίζοντας την αστείρευτη εκροή χρηματοδοτικών πόρων από πλευράς ΕΕ.

Η ΕΕ είχε επενδύσει τεράστια ποσά για τη σταθεροποίηση και ανάπτυξη των Δυτικών Βαλκανίων. Από το 1991, μέσω των διαφόρων προγραμμάτων της, χορήγησε περισσότερα από 7 δισεκατομμύρια ευρώ υπό μορφή βοήθειας στις 5 χώρες της περιοχής. Ενώ, το έτος 2000, συμφωνήθηκε εξαετές πρόγραμμα 4,65 δισεκατομμυρίων για τα Δυτικά Βαλκάνια.

Τότε, τον Ιούνιου του 2003, ο επικεφαλής της διάσκεψης και αρμόδιος για τις εξωτερικές σχέσεις Επίτροπος κ.Chris Patten, δήλωνε: «Η προοπτική ένταξης στην ΕΕ είναι πραγματική, και δεν θα θεωρήσουμε ολοκληρωμένο τον χάρτη της Ένωσης μέχρις ότου προσχωρήσετε».

Αυτή ακριβώς τη δέσμευση αναμένεται να ανανεώσουν από το Μέγαρο Μαξίμου σήμερα η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ.

Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ αναζητά στις «καθυστερήσεις» τα… εύσημα για τη Συμφωνία των Πρεσπών

Με ανακοίνωσή του το κόμμα της αξιωματική αντιπολίτευσης αναδεικνύει τις προσδοκίες του από την πρωτοβουλία του Πρωθυπουργού να αναθερμάνει το κλίμα της ευρωπαϊκής διεύρυνσης και προοπτικής, μη παραλείποντας να επισημάνει τις πρωτοβουλίες που αναλήφθηκαν προ αυτή την κατεύθυνση επί διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ.

« Η προσπάθεια του κ. Μητσοτάκη να αναδείξει τη σημασία της ευρωπαϊκής προοπτικής των Δυτικών Βαλκανίων, τη στιγμή που αποσιωπά συστηματικά ότι η προοπτική αυτή – και μαζί η ελπίδα για ειρήνη και σταθερότητα- ξεπάγωσε το 2018 και υπάρχει σήμερα χάρη στη Συμφωνία των Πρεσπών, αποτελεί μνημείο υποκρισίας.

Αναδεικνύει την άρνηση του κ. Μητσοτάκη να αξιοποιήσει την ιστορική αυτή πρωτοβουλία υπέρ της χώρας και την επιλογή του να καθοδηγείται από επικοινωνιακές προτεραιότητες και τις εσωκομματικές ισορροπίες της ΝΔ. Κυρίως, όμως, αποτυπώνει το έλλειμμα στρατηγικής στην εξωτερική πολιτική της κυβέρνησης και ειδικότερα την έλλειψη μιας συνεκτικής στρατηγικής για τα Βαλκάνια προς όφελος των συμφερόντων της Ελλάδας.

Θυμίζουμε ότι ο κ. Μητσοτάκης είναι ο μόνος ευρωπαίος Πρωθυπουργός που από τη μία καλεί την ΕΕ να προχωρήσει στην ένταξη της Βόρειας Μακεδονίας (και όλων των χωρών των Δυτικών Βαλκανίων) σε λιγότερο από δέκα χρόνια, ενώ από την άλλη αρνείται να κυρώσει ακόμα και 3 τεχνικές συμφωνίες με τη γειτονική χώρα.

Είναι ο Πρωθυπουργός που από τη μία, σήμερα, δεν προσκαλεί τον Πρωθυπουργό της Αλβανίας λόγω της υπόθεσης Μπελέρη αλλά από την άλλη, πριν λίγους μήνες, έκανε φιέστες μαζί του στα μειονοτικά χωριά της Αλβανίας, ανταλλάσσοντας προεκλογικές φιλοφρονήσεις.

Αναμένουμε, τουλάχιστον, ότι το αυριανό άτυπο δείπνο δεν θα αποτελέσει άλλη μια ευκαιρία δημοσίων σχέσεων αλλά θα παρουσιαστούν συγκεκριμένες πρωτοβουλίες της Ελλάδας υπέρ της ενταξιακής προοπτικής των Δυτικών Βαλκανίων σε συνέχεια της Ατζέντας της Θεσσαλονίκης και της Συμφωνίας των Πρεσπών και υπό τις προϋποθέσεις που τέθηκαν τον Ιούνιο 2019 από την ΕΕ με παρέμβαση της Κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ.

Επιπλέον, αν όντως αύριο παραστεί στο δείπνο ο Πρόεδρος της Ουκρανίας προκειμένου ορθώς να αναδείξει την ανάγκη τερματισμού της παράνομης ρωσικής εισβολής, τη σημασία που έχει ο απόλυτος σεβασμός της εδαφικής ακεραιότητας και του διεθνούς δικαίου και την ανάγκη επίδειξης αλληλεγγύης στα κράτη όπου οι πάγιες αρχές αυτές παραβιάζονται, αναμένουμε ότι θα δοθούν μηνύματα και για το κυπριακό και στο δείπνο θα παρίσταται και ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας – ειδικά αυτήν την κρίσιμη περίοδο.

Ο κ. Μητσοτάκης οφείλει να υπερασπιστεί τις πάγιες θέσεις της χώρας μας μακριά από τη λογική της πιστής και δεδομένης συμμάχου των ΗΠΑ.

ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ: «Η Ελλάδα να δώσει ώθηση στην ατζέντα που εγκαινίασε το 2003»

Από πλευράς ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ τον λόγο πηρε ο πρώην πρωθυπουργός και εισηγητής της Διάσκεψης στη συμπρωτεύουσα, Γιώργος Παπανδρέου, υπενθυμίζοντας ότι επί ελληνικής Προεδρίας της ΕΕ και με πρωτοβουλία της κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ, άνοιξε η πόρτα για την ευρωπαϊκή ένταξη των Δυτικών Βαλκανίων.

«Έχουμε διανύσει 20 χρόνια από την ιστορική απόφαση της Συνόδου Κορυφής της Θεσσαλονίκης. Τότε, σε αυτήν τη Σύνοδο, επί ελληνικής Προεδρίας της ΕΕ και με πρωτοβουλία της κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ, άνοιξε η πόρτα για την ευρωπαϊκή ένταξη της περιοχής των Δυτικών Βαλκανίων.

Σήμερα, με την εξαίρεση της Κροατίας, οι χώρες των Δυτικών Βαλκανίων βρίσκονται ακόμα στην αίθουσα αναμονής.

Η καθυστέρηση αυτή, που σε μεγάλο βαθμό οφείλεται στην ίδια την ΕΕ, επέτρεψε να αναπτυχθούν φυγόκεντρες δυνάμεις στην περιοχή μας. Δυνάμεις που δεν ήθελαν και δεν θέλουν την εφαρμογή των αξιών και αρχών που θέσπισε το Συμβούλιο Κορυφής της Θεσσαλονίκης. Όπως αναφέρεται στη Σύνοδο αυτή: “τις αξίες της δημοκρατίας, του κράτους δικαίου, του σεβασμού των ανθρώπινων δικαιωμάτων και των δικαιωμάτων των μειονοτήτων… την τήρηση του διεθνούς δικαίου, το απαραβίαστο των διεθνών συνόρων, την ειρηνική επίλυση των συγκρούσεων… καθώς και την αντιμετώπιση του οργανωμένου εγκλήματος και της διαφθοράς που αποτελούν πραγματική τροχοπέδη για τη δημοκρατική σταθερότητα, το κράτος δικαίου, την οικονομική ανάπτυξη και την ανάπτυξη της κοινωνίας των πολιτών στην περιοχή”.

Η εμπέδωση αυτών των αρχών θα απέτρεπε την αναβίωση εθνικιστικών συγκρούσεων, την εμπέδωση της διαφθοράς και την αναζήτηση «προστάτιδων δυνάμεων» επαναφέροντας μια εποχή ενδο-βαλκανικών ανταγωνισμών.

Για αυτό, τα πρόσφατα γεγονότα αποδεικνύουν την ορθότητα της Ατζέντας της Θεσσαλονίκης.

Σε ένα ευρύτερα ασταθές γεωπολιτικό περιβάλλον, οι διμερείς συγκρούσεις και εσωτερικές εντάσεις στα Βαλκάνια κινδυνεύουν να δημιουργήσουν αποσταθεροποιητικές αναφλέξεις.

Είναι επίσης αυτονόητο, ότι ο σεβασμός των δικαιωμάτων των μειονοτήτων και η ουσιαστική εμπέδωση του κράτους δικαίου θα μπορούσαν να προχωρήσουν πολύ πιο αποτελεσματικά σε ένα ευρωπαϊκό  πλαίσιο που δικαιώνει τις επιλογές των πολιτικών και των φορέων που έχουν δουλέψει σκληρά σε αυτήν την κατεύθυνση.

Τη στιγμή που γίνεται συζήτηση για την ένταξη της Ουκρανίας και της Μολδαβίας και η διεύρυνση και για λόγους γεωστρατηγικούς είναι πάλι στο τραπέζι, η Ελλάδα πρέπει να πάρει δυναμικές πρωτοβουλίες για την ολοκλήρωση του οράματος που γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 2003. Πρωτοβουλίες, που θα λαμβάνουν υπόψη τα συνολικά συμφέροντα της ευρύτερης περιοχής μας και θα διευκολύνουν τη διευθέτηση των προβλημάτων που δίνουν τροφή στις ακραία εθνικιστικές και δημαγωγικές δυνάμεις που προσπαθούν να αυξήσουν την επιρροή τους.

Ως ένας από τους αρχιτέκτονες της πρωτοβουλίας της Θεσσαλονίκης και με την ιδιότητα του Εισηγητή για την Ευρωπαϊκή Πορεία των Δυτικών Βαλκανίων, σε μια πρόσφατη ομιλία μου στο Συμβούλιο της Ευρώπης, τόνισα:

«Το μέλλον των Δυτικών Βαλκανίων, μιας περιοχής με μόλις 17,6 εκατομμύρια ανθρώπους, είναι στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η επίτευξη αυτού του στόχου είναι προς το συμφέρον τόσο των Δυτικών Βαλκανίων όσο και της Ευρώπης. Οι επιπτώσεις μιας αποτυχίας είναι πολύ μεγαλύτερες από τις αποφάσεις και τους συμβιβασμούς που χρειάζονται για να ξεπεραστούν οι υπάρχουσες δυσκολίες.»