Θα ανοίξει το δρόμο για «μέτωπο» του Νότου η διάσκεψη της Αθήνας;

Του Γιώργου Χ. Παπαγεωργίου

Η Ευρωμεσογειακή σύνοδος της Αθήνας αποτελεί ένα σημαντικό βήμα στην προσπάθεια οργάνωσης ενός μετώπου των χωρών του ευρωπαϊκού Νότου, όσο κι αν επισήμως η ελληνική κυβέρνηση το αρνείται για διπλωματικούς λόγους.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι σε σημείο καμπής, όπου ή θα αλλάξει ή θα διαλυθεί.

Τo Brexit οδηγεί σε σημαντική αναδιάταξη των ισορροπιών και είναι επομένως χρήσιμο να εκφρασθεί η κοινή συνισταμένη των συμφερόντων των χωρών του Νότου

με τρόπο κατά το δυνατόν ενιαίο, παρά τις πολλές διαφορές που έχουν μεταξύ τους οι επιμέρους χώρες.

Το πρόβλημα, όμως είναι ότι η πολιτική συγκυρία δεν προσφέρεται για να γίνουν μεγάλα βήματα στο θεσμικό πεδίο.

Γερμανία και Γαλλία, οι δύο μεγάλες χώρες, έχουν εκλογές του χρόνου με αποτέλεσμα να διαμορφώνεται μια τάση για πολιτική εσωστρέφεια και όχι για μεγαλόπνοα σχέδια ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης.
Πολύ περισσότερο που στη Γερμανία είναι σαφής πλέον η ενίσχυση των αντιευρωπαϊκών δυνάμεων, οι οποίες κατά κύριο λόγο εκφράζονται από το κόμμα Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD).

Θα ήταν επομένως πολιτική αυτοκτονία για τη σημερινή γερμανική ηγεσία να προωθήσει οποιαδήποτε πολιτική θα αφορά «περισσότερη Ευρώπη», καθώς κάτι τέτοιο θα έχει μεγάλο πολιτικό κόστος. Το ίδιο ισχύει και για οποιαδήποτε απόφαση, θα έχει στοιχεία ευνοϊκής μεταχείρισης απέναντι στην Ελλάδα ή άλλη χώρα του ευρωπαϊκού Νότου.

Από την άλλη πλευρά, φαίνεται όλο και πιο καθαρά ότι η Ε.Ε. και ιδιαίτερα η Ευρωζώνη με το σημερινό μοντέλο φτάνει σε αδιέξοδο με επώδυνες συνέπειες για τις χώρες του Νότου.

Ήδη έγιναν τα πρώτα βήματα χαλάρωσης του αυστηρού «κορσέ» με την παροχή μεγαλύτερης περιόδου για την δημοσιονομική προσαρμογή (μείωση ελλείμματος κάτω από το 3%) στην Ισπανία και την Ιταλία.

Την ίδια στιγμή ακόμα και ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Μάριο Ντράγκι ζήτησε την περασμένη εβδομάδα από τη Γερμανία να αξιοποιήσει τα δημοσιονομικά περιθώρια της για να ενισχύσει τις επενδύσεις και την ανάπτυξη.

Αλλά και ο πρόεδρος της Κομισιόν Ζαν Κλοντ Γιούνκερ φέρεται σύμφωνα με δημοσιεύματα να προωθεί εισήγηση για χαλάρωση του δημοσιονομικού «κορσέ», του Συμφώνου Σταθερότητας.

Το γερμανικό δόγμα του δημοσιονομικού «κορσέ» και της λιτότητας φτάνει στα όριά του, σε μια περίοδο που το Brexit οδηγεί σε νέες ισορροπίες και οι μεγάλες χώρες σπεύδουν να καταλάβουν εκείνες τα οικονομικά, πολιτικά και διπλωματικά κενά που δημιουργεί η αποχώρηση της Βρετανίας.

Είναι δεδομένο ότι το επόμενο διάστημα θα υπάρχει αρκετή κινητικότητα, τουλάχιστον σε θεωρητικό επίπεδο έστω κι αν ουσιαστικές αποφάσεις δεν πρόκειται να ληφθούν πριν τις γερμανικές εκλογές τον επόμενο χρόνο.

Μένει να φανεί κατά πόσον η πρωτοβουλία για την Ευρωμεσογειακή διάσκεψη μπορεί να οδηγήσει στη δημιουργία ενός μετώπου των Νοτίων, το οποίο θα προωθήσει συγκεκριμένες θέσεις στην αναδιάταξη της ευρωπαϊκής σκακιέρας η οποία ήδη έχει ξεκινήσει.

Φαίνεται ότι ήδη οι χώρες που μετέχουν στη διάσκεψη της Αθήνας, παρότι έχουν σημαντικές διαφοροποιήσεις σε πολλά ζητήματα, μοιράζονται κοινούς στόχους.

Τέτοιοι στόχοι, στο οικονομικό πεδίο είναι για παράδειγμα το να μην υπολογίζονται στο δημοσιονομικό έλλειμμα οι δαπάνες για την αντιμετώπιση του προσφυγικού και εκείνες που προορίζονται για επενδύσεις.

Αλλά και στο ευρύτερο πεδίο των θεσμικών αλλαγών, όπως η συζητούμενη δημιουργία ενός Ευρωπαϊκού Νομισματικού Ταμείου, το οποίο θα αποτελέσει το πρόπλασμα ενός ευρωπαϊκού υπουργείου Οικονομικών, η διατύπωση συγκεκριμένων κοινών θέσεων από τις χώρες του Νότου θα έχει ιδιαίτερη σημασία.

Η διάσκεψη της Αθήνας είναι ένα πρώτο βήμα στην κατεύθυνση αυτή και μένει να δούμε ποια θα είναι η συνέχεια.