Τα ρίσκα για την Ελλάδα από την Ευρώπη των πολλών ταχυτήτων (Άρθρο)

Του Γιώργου Χ. Παπαγεωργίου

Η ιδέα της Ευρώπης των πολλών ταχυτήτων την οποία υιοθέτησαν οι μεγάλες χώρες της Ε.Ε. εμπεριέχει ορισμένους κινδύνους για την Ελλάδα, ιδιαίτερα στην κατάσταση που έχει περιέλθει η χώρα ύστερα από εννιά χρόνια οικονομικής κρίσης.

Είναι χαρακτηριστικό ότι με σχετικό του άρθρο που δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα των Συντακτών ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας

τάσσεται κατά της «Ευρώπης των πολλαπλών ταχυτήτων» και υπέρ μιας «Ευρώπης πολλαπλών επιλογών», υποστηρίζοντας ότι θα πρέπει να μείνει ανοικτός ο δρόμος για όλους στο όποιο νέο σχήμα χωρίς αποκλεισμούς, καθώς και ότι οι αλλαγές δεν θα πρέπει να οδηγήσουν σε διάσπαση θεσμούς που ήδη υπάρχουν όπως η ευρωζώνη και ο χώρος Σέγκεν.

Η θέση αυτή αναδεικνύει και τους βασικούς κινδύνους που εγκυμονεί η διαδικασία αναμόρφωσης της Ε.Ε. την οποία προανήγγειλαν οι τέσσερις μεγάλες χώρες.

Αναδεικνύεται πλέον η πιθανότητα, ορισμένες χώρες να προχωρήσουν στη συγκρότηση ενός πυρήνα με κοινό στρατό, κοινό νόμισμα, κοινό προϋπολογισμό και κοινές πολιτικές σε βασικούς τομείς, ενώ οι υπόλοιπες χώρες θα παραμείνουν εκτός.

Θεωρητικά, εάν οι μεγάλες χώρες κάνουν μερικά βήματα ενοποίησης παραπάνω, μπορεί ο δρόμος να μείνει ανοιχτός και για τη συμμετοχή των υπολοίπων, αλλά είναι πιθανόν ότι τα κριτήρια και οι προϋποθέσεις θα καθιστούν το εγχείρημα δύσκολο έως ακατόρθωτο.

Συνομοσπονδία;

Εάν, για παράδειγμα, επτά ή δέκα χώρες αποφασίσουν να προχωρήσουν στη συγκρότηση μια ομοσπονδίας ή συνομοσπονδίας, με ενιαία υπουργεία Οικονομικών και Άμυνας, ευρωομόλογα και κοινό προϋπολογισμό για κάποιες πολιτικές, αυτομάτως θα υπάρξουν κάποιες χώρες της σημερινής ευρωζώνης, οι οποίες δεν θα πληρούν τις προϋποθέσεις για να συμμετέχουν στον πυρήνα.

Οι χώρες εκτός πυρήνα, ακόμα κι αν συνεχίσουν να έχουν το ίδιο νόμισμα θα είναι ένα είδος «συνδεδεμένου μέλους», χωρίς ρόλο στη λήψη των αποφάσεων και τη διαμόρφωση των οικονομικών πολιτικών.

Ασφαλώς, στα σχέδια αυτά υπάρχουν πολλές αβεβαιότητες και αιρέσεις. Κατ΄αρχήν μένει να φανεί πώς θα επηρεάσουν τις διαδικασίες τα αποτελέσματα των εκλογών σε διάφορες χώρες, κυρίως δε στη Γαλλία, όπου μπορεί η ήττα της Μαρίν Λεπέν στο δεύτερο γύρο να προεξοφλείται δημοσκοπικά, αλλά ουδείς μπορεί από τώρα να προεξοφλήσει ποια θα είναι η πολιτική πραγματικότητα την επομένη της ψηφοφορίας.

Ο ρόλος της Γερμανίας

Είναι βέβαιο, όμως, ότι οι μεγάλες χώρες, «υπό την αιγίδα» της Γερμανίας επιχειρούν να προχωρήσουν σε ένα πιο ομοιογενές και συμπαγές σχήμα με στόχο να απαντήσουν στο γεγονός ότι ΗΠΑ προσανατολίζονται προς ένα νέο δόγμα «εσωστρέφειας» το οποίο, ακόμα κι αν δεν οδηγήσει σε συγκρούσεις με τους άλλους μεγάλους πόλους, υποχρεώνει την Ευρώπη να αναλάβει μόνη της την άμυνά της με δικό της στρατό και οικονομική -πέρα από τη νομισματική- ενοποίηση.

Η Γερμανία, βλέποντας τις ΗΠΑ επί Ντόναλντ Τραμπ να μεταβάλλονται σε αντίπαλο, αντιλαμβάνεται ότι μόνη της δεν μπορεί να τα βγάλει πέρα και επιχειρεί να συσπειρώσει τις ευρωπαϊκές χώρες σε έναν ισχυρό πόλο.

Επιπλέον, οι ευρωπαϊκές ηγεσίες προφανώς θέλουν να δώσουν την εικόνα ότι έχουν ένα ολοκληρωμένο σχέδιο για την μετάλλαξη του σημερινού μοντέλου της Ε.Ε. «καθησυχάζοντας» μάλιστα την κοινή γνώμη στην Γαλλία και την Ιταλία -όπου εκδηλώνεται ισχυρό κύμα αμφισβήτησης- ότι θα συμμετέχουν στο κλαμπ των ισχυρών και δεν πρέπει να μείνουν εκτός.

Φαίνεται, δηλαδή, ότι ο «κύβος ερρίφθη» για μεγάλες αλλαγές στην Ε.Ε. και θα χρειαστεί μάχη για να βρει η Ελλάδα τη θέση της.