Ο ψηφιακός ιμπεριαλισμός, η επανάσταση των ρομπότ και το Taxibeat

Του Γιώργου Χ. Παπαγεωργίου

Η υπόθεση της διεθνώς επιτυχημένης ελληνικής εφαρμογής Taxibeat για να βρίσκεις ταξί, που εξαγοράστηκε τον περασμένο Φεβρουάριο από το γερμανικό πολυεθνικό κολοσσό Daimler έναντι 40 εκατ. ευρώ και μετονομάστηκε σε Beat, έγινε αντικείμενο πολιτικής κόντρας, αλλά για τους λάθος λόγους.
Η υπόθεση θα έπρεπε να προβληματίσει και να συζητηθεί πολιτικά, όχι όμως ως στοιχείο του συνηθισμένου «καυγά» κυβέρνησης – αντιπολίτευσης, αλλά σε σχέση με το τι πρέπει να κάνει η Ελλάδα

Το μεγάλο ερώτημα

To Taxibeat ανέδειξε όλες τις πτυχές των προβλημάτων που φέρνει η ψηφιοποίηση της οικονομίας: Τα εμπόδια της ελληνικής αγοράς στην καινοτομία, αλλά και τις ευκαιρίες. Την νομοτέλεια της απορρόφησης από μεγαλύτερα -ευρωπαϊκά- σχήματα. Την απειλή για τους παραδοσιακούς κλάδους και τους εργαζόμενους. Την ανάγκη ρύθμισης αλλά και τις δυσκολίες. Το μεγάλο ερώτημα: Πρέπει να υπάρξει προστασία ή θα σκοτώσει την καινοτομία;

Ουδεμία συζήτηση όμως έγινε για όλα αυτά.

Η αντιπολίτευση κατηγόρησε την κυβέρνηση ότι είναι ιδεολογικά αντίθετη στην καινοτομία και την επιχειρηματικότητα και θέλει να νομοθετήσει ψηφοθηρικά για να προστατεύσει του ταξιτζήδες, ενώ ο αρμόδιος υπουργός Χρήστος Σπίρτζης αντέκρουσε τις πληροφορίες και την κριτική λέγοντας ότι πράγματι είναι υπό επεξεργασία νομοθέτημα το οποίο όμως θα θέτει κανόνες στη νέα αυτή αγορά, ώστε να προστατεύονται τα προσωπικά δεδομένα, να πληρώνονται φόροι και γενικά να μπει τάξη σε μια αγορά που αναπτύσσεται ασύδοτα.
Η αλήθεια είναι ότι υπάρχει όχι απλώς «ασυδοσία», αλλά συστηματική καταστροφή.

Η καταστροφή

Οι ψηφιακές πλατφόρμες που επικρατούν παγκοσμίως καταστρέφουν υπάρχουσες αγορές και αναδεικνύουν νέες στις οποίες έχουν ολιγοπωλιακή θέση.
Είναι αυτό που λέγεται «διατάραξη» (disruption) της αγοράς.
Οι εταιρείες δεν υπόκεινται σε εθνικές ρυθμίσεις, αποφεύγουν συστηματικά τη φορολόγηση, ενώ φτάνουν να επηρεάζουν ολόκληρες κοινωνίες, εκλογές και… ποιος ξέρει τι άλλο συμβαίνει που δεν το γνωρίζουμε.
Σε ένα τέτοιο πλαίσιο, ακόμα κι αν θέλει να προστατεύσει τους ταξιτζήδες αυτή η κυβέρνηση ή κάποια επόμενη δεν μπορεί να το κάνει, παρά μόνο για ένα μικρό χρονικό διάστημα.
Δεν είναι τυχαίο ότι η αντίστοιχη εφαρμογή UBER που είναι η μεγαλύτερη παγκοσμίως έχει δημιουργήσει πολλές αντιδράσεις σε διάφορες πόλεις ανά τον κόσμο.

Αλλά ακόμα και το Uber και το Taxibeat σε λίγο θα είναι «προϊοστορία», αφού έρχονται νέες εφαρμογές για να μοιράζεσαι το Ι.Χ. και το κόστος του, ανάλογα με τη χρήση του.

Η Air BNB έχει φέρει τα πάνω κάτω τον κλάδο των ξενοδοχείων, αλλά και την κτηματαγορά. Σε ορισμένες γειτονιές της Αθήνας τα ενοίκια έχουν απογειωθεί καθώς οι ιδιοκτήτες προτιμούν να τα νοικιάζουν με τη μέρα σε τουρίστες.
Οι εφημερίδες και τα μέσα ενημέρωσης αργοπεθαίνουν, ενώ την ίδια στιγμή η Google που εκμεταλλεύεται το περιεχόμενό τους και εισπράττει τη μερίδα του λέοντος από τη διαφήμιση παγκοσμίως αναπτύσσεται με εκρηκτικούς ρυθμούς, απλώνεται παντού, ενώ πληρώνει ψίχουλα για φόρους καθώς εδρεύει σε χώρες με ευνοϊκό φορολογικό καθεστώς.

Κι όλα αυτά είναι απλώς το πρελούδιο για αυτά που έρχονται.

Μέσα στα επόμενα 10-20 χρόνια μεγάλο ποσοστό των οδικών μεταφορών θα γίνεται χωρίς οδηγό στις ΗΠΑ.
Οι τράπεζες παγκοσμίως προβλέπεται να διώξουν περίπου το 30% του προσωπικού τους μέσα στα αμέσως επόμενα χρόνια.
Αναπτύσσεται πλέον λογισμικό που κάνει τη δουλειά δικηγόρων για να διαβάζει μαζικά δικόγραφα.
Κινέζικη εταιρεία καταχωρεί το ιατρικό ιστορικό χρηστών smartphone και τους προσφέρει ιατρικές διαγνώσεις και συμβουλές με τεχνητή νοημοσύνη.

Ψηφιακός ιμπεριαλισμός

Σε όλα αυτά πρωτοστατούν αμερικανικές εταιρείες, οι οποίες στην ουσία έχουν συγκροτήσει ένα παγκόσμιο ολιγοπώλιο και επεκτείνονται ραγδαία.
Είναι κοινό μυστικό ότι ο κλάδος υψηλής τεχνολογίας επιδοτείται αφανώς από την αμερικανική κυβέρνηση μέσα από αμυντικά συμβόλαια -τα οποία από τη φύση τους είναι απόρρητα. Οι αποκαλύψεις των τελευταίων ετών μας έμαθαν και πώς εξυπηρετούν τις αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες.

Η μάχη για την κυριαρχία δεν διεξάγεται με κανονιοφόρους, αλλά με λογισμικό και επιχειρηματικές εξαγορές.

Η Κίνα ακολουθεί με άλματα και ήδη χάρη στην τεράστια ομοιόμορφη αγορά της διαθέτει εταιρείες κολοσσούς αντίστοιχες με τις αμερικανικές σε πολλούς κλάδους.
Ήδη οι ΗΠΑ αλλά και η Ευρώπη ετοιμάζουν μέτρα για να φρενάρουν την επέκταση και τις εξαγορές από κινεζικές εταιρίες.

Ποια στρατηγική;

Η Ευρώπη βρίσκεται ουσιαστικά εκτός χάρτη, ακόμα ψάχνεται και κινείται αμυντικά.
H Daimler που εξαγόρασε την Taxibeat είναι σήμερα ένας κολοσσός, o μεγαλύτερος κατασκευαστής εμπορικών οχημάτων στον κόσμο, αλλά κινδυνεύει να μείνει πίσω καθώς οι ψηφιακοί κολοσσοί μπαίνουν στη δική της αγορά και την αλλάζουν. Αυτός είναι ο λόγος που προχωρά σε εξαγορές καινοτόμων startup.

Σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες συζητούνται μέτρα ρύθμισης των νέων αγορών, ελέγχου των αμερικανικών κολοσσών και αλλαγή του φορολογικού καθεστώτος, αλλά το ζητούμενο είναι κυρίως μια «αντεπίθεση» με τη δημιουργία ευρωπαϊκών εταιρειών που θα πρωταγωνιστούν στη νέο περιβάλλον που δημιουργείται.
Η μικρή Ελλάδα, βέβαια, δεν μπορεί να κάνει πολλά μόνη της.
Το βέβαιο, όμως είναι ότι η χώρα μας πρέπει να αναπτύξει στρατηγική, την οποία σήμερα δεν έχει.