Ανατομία ενός εγκλήματος: Το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο αδειάζει την ΕΚΤ και ακτινογραφεί τα μνημόνια (άρθρο)

Του Γιώργου Χ. Παπαγεωργίου

«Δεν είχαμε σχέδιο», «δεν ξέραμε πώς να το κάνουμε», «αυτοσχεδιάζαμε στην πορεία», «κάναμε λάθη στις προβλέψεις, αλλά όχι περισσότερα από τους άλλους», «δεν πετύχαμε τους στόχους»…
Με αυτά τα λόγια θα μπορούσαν να διατυπωθούν σε απλά ελληνικά μερικά από τα συμπεράσματα της έκθεσης του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου (ΕΕΣ) με την οποία αξιολογείται η παρέμβαση της Κομισιόν στην ελληνική κρίση.
Οι διαπιστώσεις της έκθεσης που έχει τίτλο «Η παρέμβαση της Επιτροπής στην ελληνική χρηματοπιστωτική κρίση» καταγράφονται με στεγνή τεχνοκρατική γλώσσα αλλά δεν

παύουν να είναι διεισδυτικές και εντυπωσιακές και είναι παρήγορο ότι, έστω εκ των υστέρων η Ε.Ε. προχωράει σε κάποια, ελάχιστη έστω, αυτοκριτική για τον τρόπο που καταρτίστηκαν και υλοποιήθηκαν τα μνημόνια και τηρεί κάποιες προϋποθέσεις διαφάνειας, δίνοντας την στη δημοσιότητα.
Δεν συμβαίνει το ίδιο με την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, αφού στην έκθεση αναφέρεται ρητά ότι παρόλο που οι συνθήκες το επιβάλλουν, η ΕΚΤ αμφισβήτησε την εντολή του Ελεγκτικού Συνεδρίου και δεν έδωσε επαρκείς πληροφορίες για να αξιολογηθεί ο ρόλος της.
Οι συντάκτες της έκθεσης αναφέρουν ειδικότερα ότι: «Σύμφωνα με την εντολή του ΕΕΣ (Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου) περί ελέγχου της αποτελεσματικότητας της
διαχείρισης της ΕΚΤ, επιχειρήσαμε να εξετάσουμε τη συμμετοχή της ΕΚΤ στα ελληνικά
προγράμματα οικονομικής προσαρμογής. Ωστόσο, η ΕΚΤ αμφισβήτησε εντολή του
Συνεδρίου ως προς το ζήτημα αυτό και οι πληροφορίες που μας παρείχε ήταν ανεπαρκείς
ως αποδεικτικά στοιχεία ελέγχου· ως εκ τούτου, δεν ήμαστε σε θέση να αναφερθούμε στον
ρόλο της ΕΚΤ στα ελληνικά προγράμματα.»
Αφήνουν, μάλιστα και αιχμές για το ρόλο της ΕΚΤ το Φεβρουάριο του 2015, όταν μεσούσης της διαπραγμάτευσης η ΕΚΤ αποφάσισε αιφνιδιαστικά να αναστείλει την αποδοχή των ελληνικών ομολόγων ως ενέχυρο για να παρέχει ρευστότητα στις ελληνικές τράπεζες. Ήταν μια κίνηση που έβαλε το «μαχαίρι στο λαιμό» της ελληνικής πλευράς την οποία η ΕΚΤ απέδωσε στο ότι δεν επρόκειτο να ολοκληρωθεί η αξιολόγηση.
Ωστόσο, οι συντάκτες της έκθεσης του Ελεγκτικού Συνεδρίου παρατηρούν σχετικά ότι:
«τα προγράμματα δεν όριζαν με σαφήνεια τον βαθμό στον οποίο η παροχή ρευστότητας προς την Ελλάδα εξαρτάτο από την εκπλήρωση των όρων» και υπογραμμίζουν μάλιστα εν είδει σημείωσης ότι «(…) Δεν είναι σαφές εάν η απόφαση ελήφθη σε συνεννόηση με τους εταίρους που συμμετείχαν στο δεύτερο πρόγραμμα. Αργότερα, τον ίδιο μήνα, η Ευρωομάδα αποφάσισε να παρατείνει το δεύτερο πρόγραμμα κατά τέσσερις μήνες (έως το τέλος του Ιουνίου του 2015)».
Το κλιμάκιο ελέγχου του ΕΕΣ που συνέταξε την έκθεση επισημαίνει σε πολλά σημεία και για διάφορα θέματα την έλλειψη κατευθυντήριων γραμμών ως προς τους στόχους του προγράμματος αλλά και την παρακολούθησή του, ακόμα και τον πλημμελή τρόπο που γίνονταν οι υπολογισμοί των δεδομένων.
Κυρίως, όμως υπογραμμίζει ότι υπήρχε έλλειψη ευρύτερης στρατηγικής για τη χώρα.
Επισημαίνουν, επίσης, ότι έγιναν λάθη στις οικονομικές προβλέψεις, αλλά ότι αυτά δεν ήταν μεγαλύτερα από των άλλων. Γράφουν χαρακτηριστικά: «Οι μακροοικονομικές προβλέψεις υποεκτίμησαν σε μεγάλο βαθμό την οικονομική κρίση στην Ελλάδα, αλλά γενικώς τα σφάλματα δεν ήταν σημαντικότερα από εκείνα άλλων διεθνών οργανισμών».
Στην έκθεση γίνεται ειδική αναφορά στην έλλειψη επαρκών εκτιμήσεων για τις συνέπειες των πολιτικών στην αγορά εργασίας, αλλά και στο γεγονός ότι δαπανήθηκαν 45 δισ. ευρώ κρατικού χρήματος για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών χωρίς το Κράτος να έχει λόγο στις διοικήσεις τους στις πρώτες φάσεις του προγράμματος, ενώ μόνο ένα μικρό μέρος των χρημάτων αυτών ενδεχομένως να ανακτηθεί.
Δεν μπορεί να γίνει αναλυτική αναφορά των συμπερασμάτων της 154σέλιδης έκθεσης στο παρόν σημείωμα, αλλά η ουσία είναι ότι αναδεικνύονται πληθώρα ανεπαρκειών, σφαλμάτων, κακών επιλογών, ανεπάρκειας αλλά και θεσμικών εκτροπών, ενώ καταγράφεται και επισήμως ότι ότι τα μνημόνια δεν πέτυχαν πολλούς από τους βασικούς στόχους τους, ούτε στη μείωση του χρέους, ούτε στην αποκατάσταση της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας, ούτε στην ενίσχυση των εξαγωγών.